Feromony – rodzaje, w czym są, jak działają na kobietę i mężczyznę?

Czym są feromony?

Feromony, inaczej egzohormony to bezwonne substancje chemiczne, które mają zdolność do wywoływania określonych reakcji typu fizjologicznego lub behawioralnego na poziomie podświadomości, najczęściej u przedstawicieli tego samego gatunku.

Feromony mogą być jedno- lub wieloskładnikowe. Są uwalniane zarówno przez ludzi (feromony ludzkie), zwierzęta, jak również owady. Przy czym mogą być wydzielane przez specjalnie przystosowane do tego gruczoły lub być składnikiem wydzielin ciała. Podświadoma komunikacja poprzez feromony nazywa się komunikacją chemiczną.

Zasięg oddziaływania feromonów różni się w zależności od gatunku. Zazwyczaj jest on stosunkowo niewielki. Znane są jednak przypadki, kiedy ich odbiór jest możliwy z odległości nawet 11 kilometrów! Tym rekordzistą jest gatunek motyla jedwabnika morwowego.

Co robią i jak działają feromony?

Uważa się, że feromony u ludzi wpływają na nastrój, współdziałają w identyfikacji płci oraz służą za wabik seksualny, dlatego nazywane są naturalnymi afrodyzjakami. Największa koncentracja feromonów występuje w okolicach pach oraz łona.

Feromony działają na określone receptory przystosowane do odbioru bodźców feromonowych. W przypadku niektórych przedstawicieli kręgowców, do których należy także człowiek, receptory te znajdują się po obu stronach przegrody nosowej, w tzw. narządzie Jacobsona. Następnie feromony aktywują podwzgórze, kontrolowane przez autonomiczny układ nerwowy, co może wpływać na postrzeganie atrakcyjności osoby je wydzielającej.

Kontrowersje wokół znaczenia feromonów u ludzi wywodzą się również z tezy, że ludzie, nawet jeśli odbierają feromony płci przeciwnej, przy wyborze partnerów nie kierują się instynktem lecz szeregiem innych kryteriów, w tym: emocjami, motywacjami i osądami.

Rola feromonów

Określenie feromonów oraz badania w ich zakresie są trudne ze względu na bardzo niewielkie ich stężenia. Obecnie udało się wyizolować niektóre z nich, występujące u zwierząt, zwłaszcza gryzoni i owadów, pozwalające określić szczegółowo ich rolę.

Określa się następujące funkcje feromonów:

• płciowe,
• terytorialne,
• alarmowe, obronne, odstraszające,
• agregacyjne (zwołujące).

Feromony rozumiane jako wspomniane wabiki płciowe, zwane atraktantami, należą do naturalnych substancji nazywanych womeroferynami. Działają one na narząd lemieszowy, odpowiedzialny za odbiór sygnałów chemicznych. U człowieka jest on umiejscowiony w odległości 2 cm od nozdrzy, po obu stronach przegrody nosowej. Womeroferyny posiadają zdolności wywoływania w organizmie wielu reakcji, jak chociażby:

• zmiany tempa oddychania,
• temperatury,
• pulsu,
• ciśnienia krwi.

Ludzkich feromonów nie udało się dotąd wyizolować, mimo iż od wielu lat trwają badania mające na celu ich sprecyzowanie. W 1878 r. ówczesny lekarz Gustav Jager sklasyfikował je jako związki lipidowe, stanowiące tzw. „podpis indywidualny” ludzkiego zapachu. Z kolei terminologia „feromony”, funkcjonuje od 1959 r., jako zestawienie „pherin” (z gr. transportować) i „hormone” (stymulować).

Kiedy człowiek wydziela feromony?

Do najważniejszych źródeł feromonów naturalnych u ludzi należą: pot oraz wydzieliny gruczołów płciowych, takie jak: sperma i śluz z pochwy, czy wydzieliny gruczołów łojowych. Wydzielanie feromonów odbywa się głównie poprzez: skórę, pachwiny oraz narządy płciowe.

Uważa się, że człowiek wydziela feromony przez cały czas, jednak w różnych ilościach i stężeniach. U kobiet największą koncentrację feromonów zauważono podczas owulacji oraz dni płodnych. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn duże stężenie feromonów zaobserwowano w wydzielinach płciowych, które powstają w trakcie stosunku płciowego.

W przypadku mężczyzn największe stężenie feromonów można zaobserwować pod pachami oraz nad górną wargą. Wynika z tego, że mężczyźni noszący wąsy, będą silniej oddziaływali na kobiety, niż mężczyźni, którzy ich nie noszą.

Jakie feromony wydziela człowiek?

Dotychczasowe badania potwierdziły istnienie ludzkich feromonów, takich jak:

• androstadienon u mężczyzn, który może powodować pozytywny nastrój u kobiet. Jest obecny, m.in. w nasieniu, owłosieniu oraz pocie;
• androstenol u mężczyzn. To jeden z najbardziej przebadanych ludzkich feromonów, który znajduje się w męskim pocie. Okazuje się, że jego najwyższe stężenie występuje u czarnoskórych mężczyzn, następnie u mężczyzn rasy białej, a najmniejsze u Azjatów;
• estratetraenol u kobiet, który może wpływać na poprawę nastroju i obniżenie poziomu zmęczenia u mężczyzn;
• kopuliny u kobiet. Są one obecne w śluzie z pochwy, którego wygląd i konsystencja, a także ilość i stężenie feromonów różnią się w zależności od dnia cyklu miesięcznego. Najwyższe stężenie kopulin występuje podczas owulacji oraz dni płodnych.

Rodzaje feromonów

Wyróżnia się kilka podziałów feromonów naturalnych, wydzielanych przez organizmy żywe, w zależności od przyjętej klasyfikacji. Można wyróżnić feromony wywoławcze i inicjujące. Ze względu na sposób rozprzestrzeniania się omawianych związków chemicznych, wyróżnia się feromony lotne, płynne (dotyczące organizmów wodnych) i kontaktowe.

Natomiast podział feromonów, ze względu na funkcje biologiczne dzieli je na:

• płciowe. To jedne z najbardziej znanych substancji semiochemicznych, których funkcją jest udział w procesie reprodukcji. Wabią i zachęcają partnerów poprzez wysyłanie sygnałów o gotowości do rozmnażania. Do feromonów płciowych mogą zaliczać się: aldehydy, alkohole, związki aromatyczne i alifatyczne, węglowodory, ketokwasy, kwasy karboksylowe czy fenole. W kontekście ludzi badana jest przede wszystkim ta grupa feromonów;
• alarmowe;
• ścieżkowe;
• agregacyjne;
• dyskryminujące;
• znakujące;
• odstraszające.

Wyróżnia się omówione powyżej naturalne feromony i sztuczne feromony, które są produkowane przez perfumerie. Wytwarzają one, m.in. perfumy z feromonami oraz koncentraty feromonowe, które dodaje się do własnych perfum.

Jak działają feromony damskie na mężczyzn i feromony męskie na kobiety?

Wpływ feromonów na płeć przeciwną jest chętnie badany i wykorzystywany przez firmy zajmujące się produkcją perfum. Zapewniają one, że ludzkie feromony zwiększają pobudzenie seksualne u płci przeciwnej. Koncerny produkujące sztuczne feromony, a także niektórzy naukowcy przekonują, że działanie feromonów opiera się na:

• zwiększaniu atrakcyjności u płci przeciwnej;
• większej życzliwości i otwartości otoczenia;
• ułatwianiu osiągania sukcesów w życiu prywatnym i zawodowym;
• wyostrzaniu zmysłów;
• pozytywnym wpływie na nastrój;
• zapewnianiu aury dominacji oraz pewności siebie.

Nie można wykluczyć faktu, że feromony prężnie działają w świecie zwierząt. Jednakże w przypadku ludzi sprawa się komplikuje. Wynika to z samoświadomości i rozumności człowieka, którego działanie jest warunkowane przez wiele czynników.

Nie można także wykluczyć efektu placebo. Ludzie, którzy używają sztucznych feromonów i są przekonani o ich skuteczności, stają się bardziej pewni siebie, a co za tym idzie, emanują pozytywną energią, która wpływa na pozytywne postrzeganie ich przez otoczenie.

Jednakże badania potwierdzają, że kobiety, które wystawiono na działanie męskich feromonów, uznawały konkretnych mężczyzn za bardziej męskich i atrakcyjnych. Analogicznie mężczyźni, których eksponowano na kobiece feromony, uznawały dane kobiety za bardziej kobiece i atrakcyjne. Można więc śmiało stwierdzić, że ludzie nie pozostają obojętni na feromony wydzielane przez płeć przeciwną.

współpraca: stylistka Magdalena Seremak