Kiedy są dni płodne i niepłodne – cykl miesiączkowy a dni płodne

Kiedy rozpoczyna się cykl miesiączkowy?

O cykliczności zmian zachodzących w organizmie kobiety świadczy miesiączka. Książkowo pojawia się ona z częstotliwością co 28 dni. Nie oznacza to, iż cykl menstruacyjny każdej kobiety wygląda tak samo. Są kobiety, których cykl trwa dłużej lub krócej, niż wspomniana liczba 28 dni. Obserwuje się także zmienność osobniczą. Długość cyklu menstruacyjnego może ulegać zmianie pod wpływem silnych bodźców stresowych czy pod wpływem zmiany diety.

Przeczytaj: Niepłodność – czym jest, czym się różni od bezpłodności?

Zdarza się, iż kobiety mają wątpliwości, kiedy rozpoczyna się kolejny cykl. Otóż za pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego uważa się pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. W dużym uproszczeniu w pierwszej części cyklu następuje proces dojrzewania komórki jajowej. Cały proces zachodzi wewnątrz tzw. pęcherzyka Graafa, który staje się widoczny na powierzchni jajnika jako charakterystyczne wybrzuszenie. W tym czasie ma miejsce zwiększona produkcja żeńskich hormonów – estrogenów. Estrogeny są odpowiedzialne za odbudowanie błony śluzowej macicy. Mają także za zadanie stymulować gruczoły do produkcji śluzu, który pełni funkcję odżywczą dla plemników, pomaga także w ich lokomocji w drogach rodnych, co ułatwia zapłodnienie. Bardzo często śluz ten określany jest mianem śluzu płodnego.

Przebieg swojego cyklu możesz obliczyć w naszym kalkulatorze miesiączkowym online

Kiedy kobieta jest najbardziej płodna?

Po około 14 dniach ma miejsce owulacja. Polega ona na uwolnieniu dojrzałej komórki jajowej, która następnie zostaje wychwycona przez jajowód, a dokładniej przez tzw. strzępki jajowodu. Moment owulacji stanowi zatem czas największej płodności kobiety.

Prawdopodobieństwo koncepcji w tym czasie jest największe. Komórka jajowa przemieszcza się wzdłuż jajowodu i jeżeli doszło w tym czasie do zapłodnienia w ciągu 7 kolejnych dni ma miejsce implantacja, czyli zagnieżdżenie zarodka. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia, komórka jajowa ulega zniszczeniu. Ciałko żółte zanika zazwyczaj po około 10-16 dniach od momentu owulacji.

Kiedy kobieta jest najmniej płodna?

Po okresie owulacji następuje faza poowulacyjna, w której poziom wydzielanych estrogenów nie jest już tak wysoki, zdecydowanie większą rolę odgrywa w tym czasie progesteron. Progesteron powoduje przede wszystkim zahamowanie produkcji śluzu płodnego, pobudza dalsze pogrubienie błony śluzowej macicy, a przede wszystkim odpowiada za gromadzenie się substancji odżywczych, które są niezbędne w przypadku zapłodnienia komórki jajowej.

Progesteron zapobiega dojrzewaniu kolejnych pęcherzyków Graafa, dzięki czemu nie dochodzi do kolejnego jajeczkowania w czasie trwania jednego cyklu. Płodność kobiety na tym etapie cyklu miesiączkowego spada. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia poziom progesteronu zaczyna spadać. Temperatura ciała obniża się, dochodzi do złuszczania błony śluzowej macicy i wydalenia ich na zewnątrz.

Kiedy kobieta ma płodne dni? Jak obliczyć dni płodne?

Kobieta jest płodna zaledwie przez 4% swojego życia. Jest to okres pomiędzy pierwszą miesiączką, czyli w populacji polskiej około 13 roku życia, a czasem menopauzy, która rozpoczyna się zazwyczaj około 50 roku życia. Cykl miesiączkowy, a tym samym płodność kobiety możemy podzielić na trzy fazy.

• Faza niepłodności względnej – nazywana często niepłodnością przedowulacyjną względną. Swoją nazwę zawdzięcza zmiennej długości czasu trwania tej fazy, która jest zależna od czasu trwania dojrzewania pęcherzyka Graafa. W przypadku kobiet, których cykl menstruacyjny jest krótszy niż 28 dni dojrzewanie komórki jajowej jest tak szybko przebiegającym procesem, że dni płodne mogą się rozpocząć nawet pod koniec miesiączki. W przypadku 28-dniowego cyklu menstruacyjnego miesiączka jest czasem niepłodnym dla kobiety.
• Faza płodności – to faza, która obejmuje owulację, a zatem czas, w którym płodność kobiety jest najwyższa. Nie oznacza to, iż w czasie standardowo trwającego 28 dni cyklu tylko jeden dzień jest dniem płodnym. Komórka jajowa żyje około 24 godzin, zatem zapłodnienie nie musi nastąpić bezpośrednio podczas owulacji, ale kilka godzin później. Jeszcze inaczej wygląda żywotność plemników. W dogodnych warunkach, czyli w otoczeniu śluzu mogą przetrwać nawet 3–7 dni. Z tego względu dni płodne kobiety to 5 dni przed owulacją i około 3–4 dni po fazie uwolnienia komórki jajowej.
• Faza niepłodności bezwzględnej – zazwyczaj trwa 14 dni od momentu obumarcia komórki jajowej do pierwszego dnia miesiączki. Jest to najbardziej stała część cyklu miesiączkowego. Przy cyklu, który trwa 28 dni dzień owulacji przypada na 14 dzień od momentu wystąpienia miesiączki.

Na cykl miesiączkowy wpływa wiele czynników zewnętrznych. Nawet przy regularności cykli może dojść do zachwiania gospodarki hormonalnej, co skutkuje przesunięciem pierwszego dnia miesiączki. Takie opóźnienie może wynikać z nadmiernego stresu, choroby, antybiotykoterapii, zmiany klimatu czy brak snu.

Zachęcamy do odwiedzenia naszego kalkulatora dni płodnych i owulacji.

Sposoby na określenie dni płodnych

Śluz płodny jest przezroczysty i ciągnący się, przypomina surowe białko. Śluz płodny stanowi najbardziej optymalne warunki dla plemników. Zawiera duże ilości substancji odżywczych, co zdecydowanie poprawia ich lokomocję. O dniach niepłodnych świadczy obecność śluzu mętnego i lepiącego się, który utrudnia wędrówkę plemników w drogach rodnych kobiety. Gęsty śluz tworzy strukturę przypominającą siatkę, co sprawia, że wędrówka plemników jest na tyle utrudniona, iż zapłodnienie komórki jajowej jest niemożliwe. Ponadto ma również za zadanie dokonać wstępnej selekcji plemników. Na tym etapie zostają zatrzymane plemniki, których budowa morfologiczna odbiega od prawidłowej, a zatem plemniki uszkodzone czy też nieprawidłowo rozwinięte.

Pomiaru temperatury należy dokonywać codziennie rano, o stałej porze. Zaleca się, aby był to okres bezpośrednio po przebudzeniu, na czczo. Jeżeli kobieta pracuje na nocną zmianę, aby zwiększyć wiarygodność pomiaru, badanie temperatury przeprowadza się po przynajmniej 3 godzinnym śnie. O owulacji świadczy wzrost temperatury o przynajmniej 2 kreski. Ponadto obserwuje się wówczas nadwrażliwość piersi i brodawek, ból owulacyjny podbrzusza, czyli dolegliwości bólowe w rzucie jednego jajnika. Czasami może pojawić się tzw. plamienie owulacyjne, czyli śladowa ilość krwi w śluzie.