Ciąża jest fizjologicznym stanem, w wyniku którego dochodzi do wielu zmian w organizmie kobiety. Zmiany te mają charakter: hormonalny, mechaniczny, a także czynnościowy. Będący główną osią podporową kręgosłup musi znosić dodatkowe – a w dodatku rosnące w czasie – obciążenie przy jednocześnie zmienionej krzywiźnie i osłabionych strukturach pomocniczych. Dlatego ból pleców w ciąży jest jedną z najbardziej typowych dolegliwości. Jakie są jego bezpośrednie przyczyny? Jak sobie z nim radzić?
Ból pleców u kobiet w ciąży – jak sobie z nim radzić?
Spis treści
Przyczyny bólu pleców w ciąży
Przyczyny bólu kręgosłupa w okresie ciąży mogą być zróżnicowane i w literaturze dzieli się je na kilka kategorii, w tym związane:
- z przyrostem masy ciała,
- ze zmianami mechanicznymi w obrębie układu ruchu,
- ze zmianami w układzie mięśniowo-powięziowym,
- ze zmianami w układzie kostno-stawowym.
Wszystkie adaptacje organizmu mają na celu stworzenie przestrzeni dla rozwijającego się płodu i nasilają się przede wszystkim w II i III trymestrze ciąży.
W I trymestrze ciąży dolegliwości bólowe najczęściej nie występują wcale lub też są słabo odczuwalne.
Ból pleców w czasie ciąży a masa ciała
W ciąży ciało kobiety zwiększa swoją masę. Zwykle przyrost ten wynosi od 10 do 12 kg i nie przebiega w sposób równomierny. W I trymestrze następuje przyrost o ok. 10% masy płodu, w II o 50–60% całkowitego przyrostu, w III zaś o 30–40%. Na dodatkowe kilogramy składają się, m.in.: płód, płyny ustrojowe, wody płodowe i łożysko.
Wzrost masy ciała często jest związany z zatrzymywaniem wody w organizmie i ma związek z nasiloną aktywnością hormonu antydiuretycznego.
Tego typu bóle pleców z reguły nasilają się po wysiłku fizycznym lub przy wysokiej temperaturze oraz zanikają po nocnym odpoczynku.
Zmiany mechaniczne związane z bólem pleców
W związku z wysunięciem się do przodu macicy i piersi organizm kobiety niejako wymusza przyjęcie innej postawy ciała. Jest ona związana z hiperlordozą lędźwiową , czyli silnym zapadaniem się kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i przodopochyleniem miednicy, kiedy kość ogonowa kieruje się ku górze, a spojenie łonowe do dołu. Dodatkowo pojawiają się przykurcze mięśniowe w stawach biodrowych.
Choć przesunięcie środka ciężkości ciała jest nieznaczne i wynosi ok. 2 cm, zmianie ulega także kąt międzyżebrowy oraz wymiary klatki piersiowej. Wszystko to przekłada się na zwiększenie napięcia mięśniowego w odcinku lędźwiowo-krzyżowym i może powodować ból kręgosłupa w ciąży.
Przyczynia się do tego także powiększenie macicy, które wymusza rozluźnienie gorsetu mięśniowego, aby zachować jak najwięcej miejsca dla płuc. Rozluźnione mięśnie w mniejszym stopniu stabilizują postawę ciężarnej.
Zmiany w układzie mięśniowym
Ból kręgosłupa jest związany też ze zmianą struktury mięśniowej, m.in. w rejonie brzucha. W literaturze wspomina się dosyć obrazowo o „rozmiękczeniu i rozpulchnieniu mięśni” wskutek gromadzenia się wody w organizmie kobiety. Dodatkowo w wyniku działania hormonów mięśnie brzucha ulegają rozciągnięciu, jednocześnie jednak ścięgna i więzadła słabną, ponieważ zmieniają się napięcia w obrębie struktur jamy brzusznej.
Wskutek zmian mięśnie kobiety muszą wykonać pracę cięższą niż „normalnie” przy jednoczesnym ich osłabieniu.
Zwłaszcza pod koniec ciąży ból pleców często idzie w parze z dotkliwymi skurczami kończyn dolnych.
Są one powiązane z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej (poziomami fosforu, magnezu, potasu i wapnia), uciskiem na nerwy w okolicach miednicy oraz zastojem krwi w naczyniach krwionośnych.
Zmiany w układzie kostno-stawowym
Aby podołać trudom związanym z porodem, organizm kobiety musi przystosować się także na poziomie kostno-stawowym. Tkanka chrzęstna i kostna stają się bardziej miękkie i podatne na rozciąganie. Dotyczy to przede wszystkim stawów krzyżowo-biodrowych, chrząstki spojenia łonowego oraz ulokowanej w przestrzeni międzykręgowej.
Tkanki te ulegają silnemu rozciągnięciu i stają się mniej elastyczne, więc nie pełnią swojej funkcji amortyzującej. Może to powodować bóle pleców, ponieważ kręgosłup częściowo przestaje amortyzować wstrząsy.
Jak zapobiegać bólowi pleców u ciężarnych?
Aby złagodzić nieprzyjemne dolegliwości bólowe, warto wprowadzić różnego rodzaju drobne zmiany ułatwiające codzienne funkcjonowanie. Za najlepszą pozycję do spania dla kobiety w ciąży uważa się ułożenie ciała na boku z nogą położoną wyżej zgiętą w kolanie. Pod zgięte kolano warto podłożyć poduszkę, aby odciążyć kręgosłup.
Sam materac nie powinien być przesadnie twardy. Dobrze jest wybrać model pozbawiony wszelkiego rodzaju wypustek i taki, który jest monolityczny, a nie dzielony.
Z bólem kręgosłupa można walczyć na inne sposoby. Kobiety ciężarne powinny unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów, a także długotrwałego przebywania w pozycji stojącej. Siedzenie dobrze jest co pewien czas przerywać krótkim spacerem lub chociażby zamianą twardego krzesła na dużą piłkę gimnastyczną.
Ważne są też regularne odpoczynki w pozycji leżącej – kilka razy dziennie. Powinny trwać od kilku do kilkunastu minut, ale należy zadbać wtedy o właściwe ułożenie ciała (analogicznie jak do snu).
Ból w dolnej części pleców może pojawić się w związku z nieprawidłowym wyborem obuwia. Niewskazane są buty na twardej, sztywnej podeszwie lub na wysokim obcasie.
Bezpieczne metody leczenia bólu pleców w ciąży
Aby zminimalizować dolegliwości bólowe występujące w dolnej części kręgosłupa, warto zadbać o swoje zdrowie jeszcze przed ciążą. Szczególnie duże znaczenie mają odpowiednio dobrane ćwiczenia, które wpłyną na wzmocnienie: mięśni przykręgosłupowych, mięśni pośladkowych, brzucha i kończyn dolnych. O ile we wczesnej ciąży wiele ćwiczeń fizycznych można wykonywać na własną rękę, to w II i III trymestrze ciąży warto rozważyć skorzystanie z pomocy wykwalifikowanego trenera personalnego lub fizjoterapeuty.
Jeśli w dole pleców pojawiają się silne bóle, pomocne mogą być techniki z zakresu terapii manualnej (np. likwidacja punktów spustowych), a także masaże.
Jeśli chodzi o stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, to zdecydowanie odradza się przyjmowanie popularnych substancji, jak np. ibuprofen, ale też kwas acetylosalicylowy.
Za względnie bezpieczny uznaje się paracetamol, choć zdania na ten temat są podzielone.
Część źródeł podaje, że przyjmowanie paracetamolu w ostatnim trymestrze ciąży może powodować przedwczesny poród u kobiet ze stanem przedrzucawkowym.
Lekki i umiarkowany ból pleców w ciąży można łagodzić przy użyciu maści rozgrzewających. Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, warto odwiedzać basen. Pływanie pomaga odciążyć kręgosłup.
Ból kręgosłupa może się pojawić na każdym etapie ciąży, choć zwykle im bliżej terminu rozwiązania, tym dolegliwości mogą być bardziej uciążliwe.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Urtnowska K. i in., Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego – badanie stopnia odczuwania bólu kręgosłupa w trakcie prawidłowo przebiegającej ciąży, „Journal of Education, Health and Sport”, 2015;5(7):105 116.
- Pilewska-Kozak A. B. i in., Dolegliwości bólowe pleców u kobiet w ciąży – doniesienie wstępne, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016;6(11):245–254.
- Majchrzycki M. i in., Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży, Ginekol Pol. 2010, 81, 851–855.
- Rebordosa C. i in., Use of acetaminophen during pregnancy and risk of adverse pregnancy outcomes, „Int J Epidemiol. 2009;38(3):706–14.
Opublikowano: 06.12.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
Katarzyna Wieczorek-Szukała
dr nauk medycznych
Doktor nauk medycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, absolwentka biotechnologii medycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego. Autorka licznych publikacji naukowych i uczestniczka międzynarodowych projektów badawczych. Wolny czas przeznacza najchętniej na podróże, fitness i ceramikę artystyczną.
3
Komentarze i opinie (0)