Przedłużająca się infekcja – jak ją leczyć? Ile trwa przeziębienie?

Jakie są najczęstsze przyczyny infekcji?

Infekcje górnych dróg oddechowych to jedne z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Są też główną przyczyną nieobecności w pracy czy szkoły z powodów zdrowotnych. Występują przez cały rok, ze szczególnym nasileniem w miesiącach jesienno-zimowych. Infekcje górnych dróg oddechowych w przeważającej mierze ujawniają się jako przeziębienie, rzadziej ostre czy przewlekłe zapalenie zatok, nagłośni czy gardła.

Przeziębienie jest wynikiem infekcji wirusowej, a nie bakteryjnej. Dlatego bezcelowe jest jego leczenie przy użyciu antybiotyków. Bywa, że przedłużająca się i źle leczona infekcja wirusowa powikłana jest bakteryjną. Wówczas objawy stają się bardziej nasilone i konieczne staje się włączenie antybiotykoterapii.

Najczęściej, bo aż w 70% przypadków infekcje wywoływane są przez wirusy: RSV, adenowirusy, Coxsackie i wiele innych. Infekcje górnych dróg oddechowych, które spowodowane są przez zakażenia bakteryjne, najczęściej wywołane są przez paciorkowce grupy A, pneumokoki, gronkowce czy pałeczki Haemophilus influenzae.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Jak odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej?

Infekcja wirusowa i bakteryjna różnią się charakterem i nasileniem objawów. Odróżnienie tych dwóch typów zakażenia jest wykonalne nawet samodzielnie przez pacjenta. Typowe objawy wskazujące na wirusową infekcję dróg oddechowych to:

• wodnisty, bezbarwny katar,
• podwyższona temperatura ciała, stan podgorączkowy, zwykle do 38°C,
• gardło zaczerwienione, rozpulchnione, ze śluzową wydzieliną lub bez niej,
• suchy kaszel,
• ogólne osłabienie,
• bóle mięśni,
• bóle głowy,
• obniżony apetyt.

Zdarza się, że na podstawie infekcji wirusowej rozwija się nadkażenie bakteryjne, co wywołuje przedłużające i pogarszające się objawy chorobowe. Na infekcję górnych dróg oddechowych o etiologii bakteryjnej wskazuje:

• śluzowo-ropna wydzielina z nosa,
• wysoka gorączka – nawet powyżej 38,5°C,
• gardło czerwone, nalot na migdałkach, spływanie gęstej ropnej wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• kaszel z odkrztuszaniem żółto-zielonej wydzieliny,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• duszność.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Ile trwa przeziębienie?

Wirusowa infekcja górnych dróg oddechowych pod postacią przeziębienia czy zapalenia gardła trwa najczęściej około tygodnia. Czas ten oczywiście może się różnić w zależności od rodzaju wirusa, stanu odporności organizmu czy właściwego postępowania.

Przeziębienie przebiega w kilku fazach. W początkowym etapie penetracji dochodzi do wylęgania się wirusa w ustroju i stopniowego atakowania układu immunologicznego chorego.

Trwa 3–5 dni, w trakcie których powoli zaczynają pojawiać się pierwsze objawy przeziębienia. W drugiej fazie, trwającej zwykle około tygodnia (czasem dłużej), dochodzi do dalszej inwazji. Pojawia się intensywniejszy kaszel, zwiększa się ilość i gęstość wydzieliny z nosa i spływającej po tylnej ścianie gardła. Nadwyrężony układ odpornościowy przyczynia się do ogólnego uczucia rozbicia i osłabienia.

Jak leczyć infekcję wirusową?

Leczenie infekcji wirusowych w trakcie dwóch pierwszych faz jest przede wszystkim objawowe. Stosuje się:

• leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne (ibuprofen, paracetamol);
• leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa w postaci sprayów lub tabletek (np. ksylometazolina, tetrazolina czy pseudoefedryna) – udrażniają zatkany nos;
• leki przeciwkaszlowe;
• leki na ból gardła – w postaci tabletek, lizaków dla dzieci lub sprayu;
• leki przeciwwirusowe bez recepty – pranobeks inozyny; hamuje on namnażanie się wirusów w trakcie infekcji, dzięki czemu sprzyja szybszemu wyzdrowieniu, zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji w organizmie; wpływa korzystnie na układ odpornościowy, dodatkowo zmniejszając prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnych infekcji wirusowych w przyszłości;
• domowe sposoby na przeziębienie: witamina C, czosnek, obfite pojenie, inhalacje parą wodną na zatkany nos, woda morska do płukania zapchanego nosa.

Stosowanie leków przeciwwirusowych, które dotychczas dostępne były wyłącznie na receptę, zmniejsza czas trwania infekcji oraz łagodzi związane z nią objawy. Leki na wirusy działają immunomodulująco – oznacza to, że poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego, a tym samym zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania w przyszłości.

Co robić, kiedy infekcja się przedłuża?

Ostatnia faza to zwykle faza zdrowienia. Niestety, w niektórych przypadkach (zwłaszcza gdy w trakcie choroby pacjent nie wypoczywał w łóżku, w domu, nie stosował środków wspomagających organizm w walce z infekcją) zdarza się, że jest to faza nadkażenia – na podłożu zakażenia wirusowego rozwija się infekcja bakteryjna, np. przez bakterie Streptococcus. Dzieje się tak dlatego, że organizm jest osłabiony walką z wirusami. Naturalne mechanizmy obronne są osłabione i nie są w stanie skutecznie wyeliminować patogenów bakteryjnych, z którymi w normalnych warunkach poradziłyby sobie. Przedłużająca się infekcja dla pacjenta oznacza także:

• nawrót objawów gorączkowych i ich większe nasilenie;
• zmianę charakteru wydzieliny na ropny, zielonkawo podbarwiony i o nieprzyjemnym zapachu;
• wystąpienie produktywnego kaszlu.

Dochodzić również do rozprzestrzeniania się zakażenia m.in. na:

• zatoki,
• ucho środkowe,
• gardło, krtań,
• oskrzela,
• płuca.

Kiedy zastosować antybiotyk?

Infekcja bakteryjna wymaga jak najszybszego zastosowania antybiotyku. Lekarz wybiera go empirycznie lub po badaniu mikrobiologicznym (identyfikacji bakterii i oznaczeniu jej wrażliwości na antybiotyki). Zwykle konieczne jest pozostanie w domu, ze względu na nasilenie objawów oraz ryzyko poważnych powikłań w przypadku dalszego zaniedbania stanu zdrowia. Oprócz antybiotyku zaleca się:

• preparat uzupełniający ubytki flory bakteryjnej jelit z powodu stosowania antybiotyku;
• działanie objawowe jak w infekcji wirusowej – przede wszystkim leki przeciwgorączkowe i udrażniające zatkany nos.

Antybiotyk zaczyna działać już po 1–2 dniach stosowania, dzięki czemu pacjent zwykle nie jest już wtedy zakaźny dla otoczenia. Jednak na efekty antybiotykoterapii dla samopoczucia pacjenta często trzeba poczekać kilka dni. Należy także wiedzieć, że antybiotyk krąży we krwi pacjenta nawet już po zakończeniu kilkudniowej terapii. Zatem utrzymujące się pojedyncze, powoli wygasające objawy, gdy już skończył się przepisany przez lekarza antybiotyk, nie są powodem do niepokoju – działanie resztkowe antybiotyku pozwoli je zwalczyć.

Infekcja trudna w leczeniu

Przedłużająca się infekcja oznacza zwykle nadkażenie bakteryjne. Objawy, które powinny skłonić do szukania pomocy u lekarza, to:

• przedłużająca się infekcja górnych dróg oddechowych (ponad 10 dni),
• wysoka gorączka utrzymująca się powyżej 3 dni,
• katar, szczególnie o charakterze ropnym, trwający dłużej niż 10 dni,
• towarzyszący ból ucha, ból w rzucie zatok (nasilający się przy pochylaniu głowy do przodu),
• ropna wydzielina w kącikach oczu,
• nasilająca się duszność, świsty.