Gęsia stopa – przyczyny, objawy, badania, leczenie, ćwiczenia, zapobieganie gęsiej stópce

Gęsia stopa – anatomia – co to jest?

Gęsia stopka lub gęsia nóżka (pes anserinus) to nazwa wspólnego końcowego przyczepu trzech mięśni: krawieckiego, smukłego oraz półścięgnistego, który mieści się na kości piszczelowej, ok. 5 cm poniżej przyśrodkowej strony stawu kolanowego. Przyczep łączy się z powięzią goleni i tworzy łącznotkankową, ścięgnistą płytką i przypomina kształtem błonę między palcami gęsi, stąd nazwa struktury.

Trzy mięśnie gęsiej stopki odpowiadają za zginanie stawu kolanowego i rotację uda do wewnątrz oraz stanowią dynamiczny stabilizator przeciwdziałający koślawości kolan. Pewne dyscypliny sportowe, takie jak: bieganie, kolarstwo, pływanie klasyczne, koszykówka, piłka nożna oraz sporty rakietowe, szczególnie narażają sportowców na problemy z gęsią stopą. Oczywiście różne schorzenia układu kostno-mięśniowego lub choroby ogólnoustrojowe również mogą się przyczyniać do dolegliwości tej struktury, które mogą mieć charakter przeciążenia, podrażnienia lub zapalenia.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Gęsia stopka – przyczyny

Przyczyny urazów gęsiej stopy najczęściej dotyczą biegaczy i związane są z formą treningów oraz możliwościami organizmu. Jeżeli zawodnik źle przekalkuluje obciążenia i dojdzie to przetrenowania – jest to droga otwarta dla wszelkiego rodzaju przeciążeń. Kolejnym czynnikiem jest odpowiednia higiena treningowa, związana z odpowiednim przygotowaniem do biegu, adekwatnym kilometrażem, wyborem trasy oraz wygodnym obuwiem.

Do czynników zwiększających ryzyko przeciążenia gęsiej stópki zaliczamy:

• choroby ogólnoustrojowe (otyłość, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów),
• nadmierna pronacja stopy (skierowanie do wewnątrz),
• koślawość stawów kolanowych (ugięcie stawów do wewnątrz),
• dysfunkcje funkcjonalne stawu kolanowego (niestabilność, zmniejszona siła mięśni i ograniczone zakresy ruchów),
• przebyte wcześniejsze urazy,
• schorzenia stawu kolanowego (problemy z więzadłami, łąkotką przyśrodkową, zapalenie stawu rzepkowo-udowego),

Przyczyną gęsiej stópki może być też choroba Osgooda-Schlattera (zapalenie guzowatości kości piszczelowej).

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Zapalenie gęsiej stopki – objawy

Do objawów zapalenia i uszkodzenia gęsiej stopy zaliczamy m.in. miejscowy obrzęk i wzmożone napięcie mięśni. Pacjent zgłasza umiarkowany ból pod kolanem po jego stronie przyśrodkowej.

Dolegliwości bólowe i dyskomfort mogą pojawiać się przy: wstawaniu z pozycji siedzącej, schodzeniu czy wchodzeniu po schodach. Mogą pojawiać się również w nocy. Rano z kolei pacjent może odczuwać sztywność w stawie kolanowym.

Do nasilenia bólu dochodzi podczas rozciągania i kurczenia mięśni kulszowo-goleniowych oraz w trakcie aktywności fizycznej. Objawem gęsiej stopki jest potęgujący się dyskomfort oraz utrudniona aktywność fizyczna.

Sprawdź również: Ból kolana – co robić, jakie badania?

Gęsia stopa – jakie badania i jak rozpoznać?

Niestety rozpoznanie gęsiej stópki może stwarzać pewne trudności, najczęściej jest ono mylone z innymi kontuzjami stawu kolanowego np.: urazem więzadła pobocznego piszczelowego, uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej czy chorobą zwyrodnieniową. Najlepiej udać się do lekarza ortopedy pracującego ze sportowcami.

Poza badaniem ogólnym ważna jest ocena tkliwości i obrzęku chorej okolicy, wykonanie testów funkcjonalnych mięśni stawu kolanowego oraz skorzystanie z badania USG, który zróżnicuje nam uraz ścięgien od zapalenia kaletki w obrębie gęsiej stopki.

Pamiętajmy, że dokładne badanie przeprowadzone przez specjalistę uchroni nas przed kosztownymi badaniami dodatkowymi np.: artroskopią diagnostyczną.

Czytaj również: Co to jest entezopatia? Jakie daje objawy i jak ją leczyć?

Gęsia stópka – leczenie

Zapalenie gęsiej stopy ma najczęściej charakter przeciążeniowy, więc leczenie można podzielić na dwa etapy.

Pierwszy dąży do zlikwidowania dolegliwości bólowych oraz stanu zapalnego tkanek miękkich. Celem drugiego jest natomiast przeanalizowanie czynników ryzyka, zniwelowanie ich do minimum oraz powrót do pełnej sprawności.

W pierwszym etapie modyfikujemy aktywność fizyczną oraz wprowadzamy fizjoterapię stopy. Modyfikacja polega na zmniejszeniu obciążeń treningowych (zmiana kilometrażu, intensywności czy nawet całkowite zaprzestanie wysiłku fizycznego).

Stosowane są doustne lub miejscowe środki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Przy większych dolegliwościach można zastosować ostrzykiwanie ścięgna lub kaletki maziowej glikokortykosteroidem. Jeśli w badaniu USG stwierdzana zostaje obecność płynu w kaletce, wykonuje się drenaż za pomocą strzykawki.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Gęsia stopka – fizjoterapia gęsiej nóżki

Fizjoterapia gęsiej stopy uwzględnia m.in. odciążenie chorej struktury poprzez użycie bandaża elastycznego, specjalnej opaski na kolano czy korygujących wkładek ortopedycznych. Warto pamiętać o umieszczaniu przed snem poduszki między udami (w celu rozluźnienia skróconych i napiętych tkanek miękkich) oraz unikaniu forsowania chorego stawu kolanowego.

Fizjoterapia gęsiej stópki obejmuje ponadto:

• fizykoterapię: żeby zmniejszyć obrzęk i stan zapalny stosujemy krioterapię lub miejscowe chłodzenie lodem w warunkach domowych oraz jonoforezę z lekiem przeciwbólowym, ważne są zabiegi regenerujące i przyśpieszające gojenie chorych tkanek, takie jak: laseroterapia, pole magnetyczne oraz ultradźwięki,
• ćwiczenia lecznicze prowadzone z doświadczonym terapeutą są niezwykle istotne; powinny uwzględniać delikatne ćwiczenia rozciągające i rozluźniające napięte i przykurczone mięśnie oraz inne tkanki miękkie,
• masaż tkanek miękkich, który zmniejsza występujące w strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• masaż sportowy.

Fizjoterapia stopy w tym przypadku uwzględnia także kinesiotaping – można zastosować specjalne plastry na przeciążoną okolicę stawu kolanowego, aby zapewnić lepszą stabilizację, usprawnić procesy gojenia oraz zmniejszyć ryzyko kontuzji podczas aktywności fizycznej.

Czytaj również: Stopa wydrążona – co to? Przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Zapalenie gęsiej stopki – rehabilitacja – jakie ćwiczenia?

W drugiej fazie leczenia gęsiej stopy należy przeanalizować, co mogło być przyczyną urazu lub przeciążenia. Należy zacząć od swojego systemu treningowego i znaleźć ewentualne błędy. Warto przedyskutować to z trenerem lub fizjoterapeutą. W tym etapie najczęściej trzeba popracować nad słabszymi strukturami układu kostno-mięśniowego, ważne są ćwiczenia izometryczne, oporowe, poprawiające sprawność mięśniowo-nerwową, stabilizację i propriocepcję.

Na końcu w przypadku gęsiej stopki stosujemy ćwiczenia całej kończyny dolnej zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę na nierównym podłożu. Systematyczne ćwiczenia nogi uelastycznią tkanki miękkie oraz uodpornią je na uszkodzenia.

Później trzeba wprowadzić adekwatną intensywność obciążeń, wyeliminować złe nawyki i stereotypy ruchowe. U małej ilości pacjentów opornych na leczenie, ostatecznością jest operacja na gęsią stopkę, który ma na celu dekompresję odpowiedniej kaletki, wycięcie jej lub ewentualnej kłopotliwej narośli kostnej czy innej struktury.

Gęsia stópka – profilaktyka – jak zapobiegać?

Konieczne są działania, które mogą uchronić pacjenta przed ponownymi dolegliwościami gęsiej stopy. Związane są z higieną treningową i zaliczamy do nich:

• systematyczne rozciąganie około treningowe mięśni kończyn dolnych,
• poprawianie siły mięśniowej,
• regularne ćwiczenia stabilizacji i propriocepcji,
• ćwiczenia i nauka kontroli mięśniowej,
• odpowiednią technikę podczas biegu,
• odpowiedni teren oraz obuwie sportowe.

Problemy mogą dotyczyć samych ścięgien budujących gęsią stopę lub kaletek maziowych znajdujących się pomiędzy ich połączeniem, a kością piszczelową. Oba schorzenia mogą również występować jednocześnie

Gęsia stópka, mimo swojej niepopularności, może narobić ogromnych szkód i powikłań, dlatego wiedza na jej temat uchroni, zwłaszcza sportowców biegających, przed urazami.