Jak zwiększyć apetyt – co na brak apetytu u dzieci i dorosłych?

Bark apetytu u dzieci i dorosłych – jakie mogą być przyczyny?

Terminem apetyt określa się stan, w którym odczuwamy chęć na spożycie konkretnego produktu. Brak łaknienia może być wywołany błędami żywieniowymi, ale czasem także chorobą.

Najczęstszymi przyczynami braku apetytu u dzieci są wspomniane błędy popełniane w trakcie żywienia:

• przekarmianie,
• zmuszanie do jedzenia,
• podawanie zbyt dużych porcji,
• przyzwolenie na spożywanie dużej ilości kalorycznych przekąsek i picie słodkich napojów.

Niekiedy przyczyną problemów z apetytem u dzieci są choroby, np. zespół złego wchłaniania – wówczas dziecko chudnie, jest słabsze, pojawia się anemia oraz tłusty, cuchnący stolec. Do utraty apetytu prowadzą czasami infekcje dróg moczowych oraz infekcje wirusowe lub bakteryjne powikłane gorączką.

Brak apetytu u dorosłych natomiast może być spowodowany przewlekłą chorobą lub radykalnym, bardzo obciążającym organizm, leczeniem (np. chemioterapią). Brak łaknienia to czasem także następstwo stresu czy przyjmowanych leków.

Brak apetytu u dziecka – co należy ocenić?

Brak apetytu u dziecka to jeden z częstszych problemów zgłaszanych przez rodziców w gabinecie pediatrycznym. Bywa, że czujność zatroskanych rodziców ma duże uzasadnienie – wykonana diagnostyka ujawnia odchylenia od stanu prawidłowego. W ocenie ogólnej kondycji dziecka zwracamy uwagę na jego zachowanie: czy jest aktywne, wesołe, czy podejmuje odpowiednie do jego wieku zadania, czy zdobytymi umiejętnościami dorównuje grupie rówieśniczej. Ważny jest zarówno rozwój fizyczny, jak i zdolność koncentracji, logicznego myślenia i dobrze wypełniane role społeczne.

Podejmując kwestię braku apetytu u dziecka warto ocenić:

• ciężar ciała (oceniamy w którym kanale centylowym mieszczą się uzyskane wartości oraz wartość wskaźnika BMI) i wzrost (sprawdzamy wartości w siatkach centylowych), a następnie porównujemy oba te parametry względem siebie,
• wygląd śluzówek, skóry, włosów, paznokci,
• stan wszystkich możliwych badaniem przedmiotowym narządów i układów, ze szczególnym uwzględnieniem oceny węzłów chłonnych,
• wyniki badań laboratoryjnych: morfologii, moczu, żelaza, czasem CRP, TSH lub innych koniecznych do wykonania u danego dziecka,
• wyniki badań obrazowych, takich jak USG czy RTG (jeżeli ich wykonanie jest niezbędne),
• wyniki specjalistycznych konsultacji.

To też może Cię zainteresować: Kiła wrodzona – przyczyny, objawy, leczenie

Brak apetytu a choroby

Na brak apetytu u dziecka mogą wpłynąć rozmaite choroby:

• alergia pokarmowa (ból brzucha po zjedzeniu danego produktu, luźny stolec utrudniający normalną aktywność, czasem zmiany skórne; niejako naturalne staje się unikanie produktu, którego spożycie daje powyższe objawy),
• zespół złego wchłaniania (dziecko nie rozwija się prawidłowo, chudnie, jest słabsze, pojawia się anemia, stolec jest tłusty i cuchnący),
• infekcje (bardzo często zdrowe dziecko przestaje jeść w infekcjach dróg moczowych),
• odchudzanie i zaburzenia odżywiania (anoreksja i bulimia).

Jeśli przyczynę braku apetytu u dziecka uda się rozpoznać, trzeba ją wyeliminować, ale jeżeli nie, to trzeba ocenić zwyczaje żywieniowe.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Brak apetytu u dziecka a dieta

Ważne jest, aby znaleźć sposób, by zachęcić dziecko do jedzenia. Nie wolno przy tym zapominać o wprowadzeniu odpowiednich nawyków żywieniowych. Należy się starać, by:

• pożywienie było świeże, smaczne, kolorowe, pachnące, by ładnie, apetyczne wyglądało,
• posiłki były niezbyt obfite, ale częste,
• pomiędzy posiłkami pojawiły się przerwy (nie można karmić dzieci bez przerwy, bo nie będą jadły z apetytem),
• pozwolić maluszkowi na aktywność fizyczną w trakcie jedzenia posiłku – dziecko często nie jest w stanie usiedzieć przy stole w trakcie dłużej trwającego posiłku,
• przygotowanie potraw stało się zabawą, a jedzenie kojarzyło się dziecku z miłą atmosferą i uśmiechniętą mamą,
• słodycze, które są bombą kaloryczną, nie ograniczały łaknienia przed właściwym posiłkiem,
• kontrolować częstość wypróżnień (gdy pełen brzuszek, apetyt jest mniejszy),
• nie spożywać posiłku w pośpiechu,
• zadbać o ładnie nakryty stół i odpowiednią wysokość krzesła dla dziecka.

Bywa, że w sytuacji, gdy wszystkie te starania stają się niewystarczające i brak apetytu u dziecka się utrzymuje, sięgamy po preparaty zwiększające łaknienie. W aptece można zakupić herbatki ziołowe i inne preparaty, które mogą okazać się sposobem na zwiększenie apetytu.

Przeczytaj też: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie

Brak łaknienia u noworodka

U noworodka problem pojawia się, gdy niedobór masy ciała przekracza 10% masy urodzeniowej lub po okresie fizjologicznego spadku masy powrót do wagi urodzeniowej przesuwa się powyżej 21 doby życia. Małe dzieci podejrzewane o nieprawidłowy przyrost masy, oceniane są na tej samej wadze i o stałej porze. Ich przyrost powinien być większy niż 17 g na dobę lub 500 g na miesiąc. Oddzielnie oceniane są wcześniaki – u nich określamy wiek skorelowany i uwzględniamy małą wagę początkową. Bardzo dokładnie sprawdzamy objętość wypitego mleka, jak również wygląd i objętość stolca, ilość wydalonego moczu, stan nawodnienia, zachowanie i aktywność niemowlęcia.

Kiedy brak apetytu u dziecka oznacza chorobę? Zdanie eksperta

Jak radzić sobie z brakiem apetytu u dziecka?

Dla wieku rodziców poważnym problemem pozostaje to, jak radzić sobie z brakiem apetytu u dziecka. W przypadku niedostatecznego przyrostu masy ciała badamy dziecko i jeżeli nie znajdujemy innej przyczyny, kierujemy uwagę na sposób karmienia:

• zwiększamy częstość karmień,
• dbamy o właściwe odżywienie matki karmiącej oraz jej dobry stan zdrowia,
• pamiętajmy, że produkcja mleka jest większa, jeżeli matka jest spokojna i wypoczęta,
• oceniamy stan brodawek – w razie skaleczeń można użyć dostępnych w aptekach ochraniaczy,
• pamiętamy o przystawianiu dziecka do obu piersi,
• bierzemy pod uwagę odciąganie pokarmu i karmienie dziecka butelką z dobrze dobranym smoczkiem.

Na karmienie sztuczne (dobierając pokarm do potrzeb dziecka) należy przejść:

• jeżeli naturalne metody zawodzą,
• gdy produkcja mleka jest zbyt mała,
• zachodzą inne przyczyny dla których nie można karmić piersią (zakażenie wirusem HIV, wirusowe zapalenie wątroby, zakażenie wirusem opryszczki, gruźlicą, cytomegalią, inne ciężkie choroby matki lub konieczność leczenia lekami przeciwwskazanymi przy karmieniu piersią),
• u dziecka występuje fenyloketonuria, galaktozemia, nietolerancja laktozy, duże wady rozwojowe i inne stany uniemożliwiające karmienie.

Bywa jednak i tak, że nasze dziecko ma własny program rozwoju – w naszym odczuciu jest szczuplutkim niejadkiem, gdy tymczasem rozwija się całkiem prawidłowo. Ma swoje upodobania żywieniowe i troskliwa mama może z nich skomponować wartościową odżywczo dietę. Przy coraz większym zagrożeniu otyłością warto przestrzec przed przekarmianiem dzieci.

współpraca: pediatra Ewa Saar

Na poprawę apetytu – witaminy i minerały

Nieodpowiednia dieta, uboga w witaminy i składniki mineralne, może być powodem obniżonego apetytu. Jego brak wynika m.in. z niedoboru witaminy A – warto zatem uwzględnić w jadłospisie produkty w nią bogate – np. wątrobę, jaja czy mleko.

Zbyt niska podaż witamin z grupy B także może objawiać się brakiem apetytu i dzieci, jak i u dorosłych. Należy zatem zwrócić uwagę, aby w codziennej diecie nie zabrakło produktów w nie obfitujące: suchych nasion roślin strączkowych, nasion słonecznika, orzechów, chudej wieprzowiny, kaszy gryczanej, ryżu brązowego, płatków owsianych, bananów, drożdży, warzyw liściastych, awokado, soi, mięsa drobiowego oraz jaj. Niedobór cynku również może wpływać na zmniejszenie apetytu. Bogatym źródłem tego pierwiastka są: ostrygi, mięso, ryby, rośliny strączkowe, ziarna zbóż i orzechy.

Co na apetyt? Jak zwiększyć łaknienie?

Aby poprawić apetyt, powinniśmy najpierw przeanalizować swoje codzienne nawyki żywieniowe i odpowiedzieć sobie na pytanie, czy nasza dieta jest urozmaicona oraz bogata w składniki odżywcze.

Apetyt można wzmagać w sposób naturalny, stosując zioła i przyprawy w postaci dodatków do potraw. Oprócz pozytywnego wpływu na łaknienie, zwiększają one walory smakowe i atrakcyjność przygotowywanych posiłków. Właściwości takie posiadają: imbir, cynamon, tymianek, pieprz, estragon, chrzan, kminek, gorczyca, goździki, bazylia, papryka ostra, anyż, koper, rozmaryn, mięta, rumianek, melisa.

Skutecznym sposobem na zwiększenie apetytu u dzieci, jak i u dorosłych będzie syrop na apetyt, który zawiera naturalne wyciągi roślinne – między innymi wyciąg z kopru, anyżu oraz mięty. Produkt taki jest dostępny bez recepty.

Sposoby na zwiększenie apetytu u dzieci i dorosłych

Oprócz wspomagania apetytu poprzez dodawanie ziół czy przypraw do potraw, warto przyjrzeć się swojej codziennej diecie i zwrócić uwagę na to, czy nasze nawyki żywieniowe są prawidłowe, a organizm dobrze odżywiony zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Należy zwrócić uwagę na kilka ważnych zasad:

• posiłki trzeba spożywać regularnie (4–5 razy dziennie), najlepiej o stałych porach, a obfite dania lepiej zastąpić mniejszymi porcjami;
• należy unikać podjadania między posiłkami – szczególnie należy wystrzegać się słodkich lub słonych przekąsek czy produktów typu fast food;
• dania powinny być różnorodne, urozmaicone, zawierać produkty z różnych grup – w ten sposób dostarczymy organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych – monodiety (diety jednoskładnikowe) nie wpływają korzystnie na apetyt;
• jeżeli brakuje pomysłów na nowe dania, warto sięgnąć po książki kucharskie – barwne zdjęcia potraw będą zachęcały do ich przygotowywania i próbowania nowych, dotąd nieznanych, smaków;
• potrawy powinny zachęcać do ich konsumpcji – na talerzu powinno być estetycznie, kolorowo i aromatycznie;
• posiłki należy spożywać w spokojnej atmosferze, np. unikać jedzenia przed telewizorem czy komputerem;
• odpowiednia ilość płynów także korzystnie wpływa na regulację łaknienia – należy pamiętać o codziennym nawodnieniu organizmu – do wody można dodać sok z cytryny, co wpłynie pobudzająco na apetyt, a także uwzględnić w diecie świeże soki owocowe i warzywne, które także korzystnie stymulują łaknienie; pomoże również wypijanie herbat i naparów ziołowych;
• codzienna dieta powinna obfitować w owoce i warzywa – na poprawę apetytu wpływają szczególnie te zawierające dużą ilość fruktozy (winogrono, gruszka, jabłko, czereśnie, banany); pozytywne działanie wykazują także warzywa – warto wymienić tutaj cebulę, czosnek, por;
• warto wprowadzić w swój codzienny plan dnia aktywność fizyczną, która oddziałuje korzystnie na cały organizm, poprawia przemianę materii oraz zwiększa zapotrzebowanie na energię, co w konsekwencji wpływa na poprawę apetytu. Każda forma aktywności fizycznej jest dobra – trzeba pamiętać jednak, aby dostosować ją do stanu zdrowia, masy ciała oraz wieku.

współpraca: pediatra Ewa Saar