Zmniejszenie żołądka – wskazania, powikłania, zalecenia po operacji zmniejszenia żołądka

Chirurgiczne leczenie otyłości

Otyłość znaczna i olbrzymia to stan chorobowy, w którym indeks BMI u pacjenta wynosi powyżej 40. W niektórych przypadkach operacje wykonuje się u pacjentów z BMI wynoszącym powyżej 35. Chirurgiczne, czyli operacyjne leczenie otyłości jest zawsze ostatecznością.

Część technik operacyjnych polega na zmniejszeniu żołądka (jego objętości) i są to operacje ograniczające możliwość przyjmowania pokarmów (restrykcyjne).

Laparoskopowe przewiązanie żołądka (LAGB) to druga co do częstości operacja wykonywana na świecie. Efekty zależą od rodzaju operacji oraz, przede wszystkim, od współpracy chorego. Najczęstsze powikłania zabiegu to: rozejście zespolenia przewodu pokarmowego oraz powikłania zakrzepowo-zatorowe. Przewiązanie i zmniejszanie żołądka to operacyjne sposoby leczenia otyłości.

Operacja zmniejszenia żołądka – jakie są techniki?

Zmniejszenie żołądka powinno być wykonywane w oddziałach chirurgicznych z dużym doświadczeniem w tym zakresie. Celem resekcji żołądka jest efektywne zmniejszenie jego objętości, co wymusza na chorym częste spożywanie posiłków w małych objętościowo ilościach.

Chirurgiczne zmniejszanie żołądka z regulacją objętości to m.in. laparoskopowe zmniejszenie żołądka w leczeniu otyłości. Oprócz zmniejszenia otyłości może dojść do remisji nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2 i zmniejszania dolegliwości kostnych w chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Za sukces uważa się remisje tych chorób pomimo utrzymania masy ciała sprzed zabiegu. Inne korzyści z leczenia to: ustąpienie zgagi i bezdechu sennego (chrapania), remisja stłuszczenia wątroby, u kobiet – powrót do regularnego miesiączkowania.

Leczenie operacyjne jest obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia otyłości III stopnia i powoduje zmniejszenie ryzyka rozwoju kolejnych powikłań otyłości, zmniejsza śmiertelność ogólną i poprawia jakość życia. Stosowane techniki operacyjne zostały opisane poniżej.

Laparoskopiczna opaska żołądka (banding)

Przewiązanie żołądka opaską regulowaną (banding) to druga co do częstości operacja bariatryczna. Polega ona na laparoskopowym założeniu opaski na żołądek poniżej wpustu. Ogranicza to objętość przyjmowania pokarmu do niewielkiego zbiornika, a spożycie większych ilości powoduje wymioty.

Rękawowa (mankietowa) resekcja żołądka

Mankietowa (inaczej rękawowa) resekcja żołądka jest równie skuteczna. Polega na znacznym wycięciu żołądka wzdłuż krzywizny większej i pozostawieniu fragmentu tylko wzdłuż krzywizny mniejszej.

Operacja bariatyczna

Pionowa plastyka opaskowa to operacja bariatryczna rzadko stosowana ze względu na niezadowalające efekty długoterminowe.

Opisane wyżej metody operacyjne leczenie otyłości nie są pozbawione powikłań. Operacje zmniejszenia żołądka powodują długoterminową konieczność stosowania diety restrykcyjnej (początkowo nawet 800 kcal na dzień).

Zmniejszenie żołądka – kiedy wykonać, jak się przygotować?

Przygotowanie do zabiegu zmniejszenia żołądka i określenie wskazań to proces długotrwały. Do zespołu oceniającego chorego należą: lekarz POZ, chirurg, anestezjolog, psycholog lub psychiatra, dietetyk, pielęgniarka środowiskowa lub pracownik socjalny.

Do operacyjnego leczenia otyłości kwalifikowane są osoby w wieku 18–60 lat z rozpoznaniem otyłości II lub III stopnia, jeżeli występują u nich powikłania otyłości – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, choroba zwyrodnieniowa stawów przy braku leczenia zachowawczego powyżej pół roku.

Operacyjne zmniejszenie żołądka – przeciwwskazania

Przeciwwskazania obejmują m.in. brak leczenia zachowawczego pod nadzorem specjalisty do leczenia otyłości, niechęć pacjenta, a także niestabilne choroby psychiczne.

Zabiegu zmniejszania żołądka nie należy przeprowadzać również w przypadku:

• nadużywania alkoholu i uzależnienia od leków,
• nałogowego jedzenie rozpoznanego przez psychologa,
• przewlekłych choroby źle rokujących w krótkim czasie,
• niezdolności do samoopieki.

Przed operacją wymagane jest EKG, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, USG żył kończyn dolnych, gastroskopia z testem H. pyroli, spirometria i densytometria kości. Po spełnieniu restrykcyjnych wymagań i wykluczeniu przeciwwskazań medycznych chorego kwalifikuje się do operacji (obecnie objęte refundacją NFZ).

Chirurgiczne zmniejszenie żołądka – jakie są powikłania?

W ciągu pierwszych miesięcy od operacji śmiertelność wynosi około 1 proc. Potencjalne zagrożenie dla chorego wiąże się z rozejściem zespolenia w przewodzie pokarmowym i następczym zapaleniem otrzewnej.

Dodatkowo istnieje ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego, zatorowości płucnej oraz niedrożności jelita. Późne powikłania po zmniejszeniu żołądka to skutek niedoborów żywieniowych, np. niedobór witamin z grupy B powoduje uszkodzenia nerwów obwodowych. Niedobór białka z kolei może przyspieszać powikłania sercowo-naczyniowe. Wczesny zespół poposiłkowy objawia się: wymiotami, wzdęciami brzucha, biegunkami, zawrotami głowy.

Zmiany metaboliczne polegają na zmianie składu chemicznego żółci, co powoduje kamicę pęcherzyka żółciowego. Niedobory wapnia i witaminy D powodują rozrzedzenie kości. Inne powikłania resekcji żołądka to: przepukliny, zaburzenia emocjonalnie, popadanie w alkoholizm.

Zmniejszenie żołądka – wskazania po resekcji żołądka

Minimalny czas hospitalizacji po operacji to 4–6 dni. W tym czasie chory jest rehabilitowany i obserwowany pod kątem możliwych powikłań. W tym czasie można pić płyny, następnie wprowadzana jest dieta płynna. Kaloryczność diety wynosi wtedy 800 kcal na dzień.

Dieta powinna być wysokobiałkowa, aby przyspieszyć gojenie. Po 6 miesiącach można zwiększyć kaloryczność do 1000 kcal, po roku do 1200 kcal, a po 2 latach maksymalnie do 1400 kcal na dzień.

Monitorowanie stanu zdrowia powinno się odbywać co 3–6 miesięcy w ośrodku specjalistycznym. Kontrolne badania obejmują: oznaczenie elektrolitów, parametrów nerkowych, czasów krzepnięcia, badania witaminy D, hormonów odpowiadających za gospodarkę wapniową.

Laparoskopowe zmniejszenie żołądka w leczeniu otyłości

Niedawne doniesienia wskazują na skuteczność leczenia otyłości metodą endoskopową. Zabieg polega na założeniu sondy żołądkowej z kamerą (zmodyfikowana wersja gastroskopii), co pozwala uwidocznić żołądek od wewnątrz.

Skalpel umieszczony na końcu endoskopu pozwala na wykonanie nacięć żołądka od wewnątrz i przez założenie szwów wewnętrznych ściągnięcie części ściany żołądka do osi środkowej, co pozwala na zmniejszenie jego objętości.

Procedura ta wymaga znieczulenia ogólnego w asyście anestezjologicznej. Nie obciąża chorego nacinaniem powłok skórnych, nie powoduje zrostów w jamie brzusznej, skraca czas hospitalizacji i przyspiesza znacznie okres rekonwalescencji.

Niedługo po zabiegu można spożywać płyny i zmiksowany pokarm. Niewykluczone, że ta metoda znajdzie niedługo zastosowanie w rutynowej praktyce leczenia otyłości również w Polsce (niedawno wykonana nowatorska operacja w szpitalu w Poznaniu).