Antybiotyk na zatoki – sposób na wyleczenie zapalenia zatok

Ból zatok i głowy przy schylaniu, zatkany nos – objawy chorych zatok

Zapalenie zatok przynosowych jest bardzo częstym problemem. Objawy chorych zatok obserwuje się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych pacjentów. Stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok przynosowych odpowiada za rozwój charakterystycznych symptomów schorzenia, do których należą:

• blokada, niedrożność lub uczucie zatkanego nosa,
• obfity wyciek wodnisto-śluzowej lub ropnej wydzieliny z nosa lub spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• rozpierający ból w obrębie twarzy (odczytywany jako ból zatok), nasilenie bólu głowy przy schylaniu,
• pogorszenie lub utrata węchu,
• ból lub tkliwość wokół oczu, czoła lub policzków, ból głowy i czoła.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Wymienione symptomy stanowią kryteria rozpoznania ostrego zapalenia zatok przynosowych. Objawy zatok objętych infekcją wykraczają jednak poza wymienione dolegliwości. W wielu przypadkach pacjenci skarżą się dodatkowo na drapanie w gardle z towarzyszącym zaczerwienieniem, kaszlem i chrypką, ból gardła, ucha lub głowy, złe samopoczucie, uczucie rozbicia, gorączkę lub stan podgorączkowy. Problemy z zatokami wiążą się także z występowaniem nieprzyjemnego zapachu z ust, a także z zaburzeniami odczuwania smaku. Leczenie zatok odbywa się najczęściej przy udziale antybiotyku, jednak wybór odpowiedniego sposobu uzależniony jest od podłoża choroby. Najczęstszą przyczyna zakażeń są bakterie Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae (patogeny te odpowiadają nawet za 70 proc infekcji bakteryjnych). Wtedy też z wyboru włącza się antybiotyk na zatoki przynosowe.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Zapalenie zatok przynosowych – wirusowe czy bakteryjne?

Ze względu na czas występowania objawów, zapalenie zatok można podzielić na ostre oraz przewlekłe. Przyjmuje się, że objawy utrzymujące się ponad 12 tygodni świadczą o rozwoju przewlekłego zapalenia zatok. Drugi podział, jaki można zastosować do opisu schorzenia, dotyczy czynnika wywołującego stan zapalny. Można wyróżnić ostre wirusowe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – powszechne przeziębienie (około połowa przypadków choroby) oraz zapalenie o etiologii niewirusowej, głównie bakteryjne zapalenie zatok.

Rozróżnienie patogenu odpowiedzialnego za rozwój choroby zatok ma znaczenie w doborze terapii i wpływa na ewentualną decyzję o zastosowaniu odpowiedniego antybiotyku na zatoki. Trzeba wiedzieć, że wirusowe zapalenie zatok ma najczęściej przebieg łagodny, a objawy ustępują już w ciągu kilku dni. W tym przypadku wystarczy leczenie objawowe poprawiające samopoczucie pacjenta.

W zapaleniu zatok wywołanym zakażeniem bakteryjnym występuje gorączka powyżej 38 stopni C, silny ból miejscowy jednej połowy twarzy i nasilony ropny katar, również z przewagą jednostronną. Wystąpienie takich objawów w przebiegu przeziębienia powinno skłonić chorego do wizyty u lekarza, gdyż prawdopodobnie konieczne jest leczenie antybiotykiem. Warto wiedzieć, że powrót w 6–7 dobie choroby, nasilonych symptomów zapalenia zatok po wcześniejszym okresie poprawy może sugerować bakteryjne tło schorzenia.

Czytaj również: Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy

Kiedy wziąć antybiotyk na zatoki?

Leczenie zapalenia zatok przebiegającego łagodnie opiera się przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Leki na zatoki bez recepty to w tym przypadku środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, tabletki na gardło czy środki obkurczające błonę śluzową nosa. Należy jednak wiedzieć, że wszelkiego typu spraye i krople stosowane w celu odetkania zapchanego nosa i zablokowanych zatok mogą być aplikowane nie dłużej niż 5–7 dni ze względu na ryzyko wystąpienia polekowego nieżytu i nasilenia pierwotnych objawów.

Gdy symptomy zapalenia zatok utrzymują się dłużej lub nasilają po upływie 5 dni, wskazana jest wizyta u lekarza. Specjalista, po dokładnym zbadaniu pacjenta, może zalecić preparat zawierający glikokortykosteroid podawany donosowo, który stosuje się przez 7–14 dni.

Antybiotyk na ostre zapalenie zatok włączany jest, gdy wyżej wymienione objawy utrzymują się ponad 10 dni lub, gdy po 5 dniach choroby ulegają nasileniu. Ciężki przebieg schorzenia oraz wystąpienie powikłań również są wskazaniem do wdrożenia antybiotykoterapii. Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną każdy przypadek prawidłowego rozpoznanego bakteryjnego zapalenia zatok powinien być leczony przy pomocy antybiotyku. Terapia przy ich udziale poprawia wyniki leczenia, a objawy szybciej ustępują. Jest skuteczna i bezpieczna.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Jaki antybiotyk na zatoki będzie najlepszy i ile trwa leczenie?

Antybiotykoterapia to sposób leczenia, który zawsze powinien być konsultowany z lekarzem. Specjaliści stosują tak zwane leczenie empiryczne (oparte na wiedzy i doświadczeniu – wiedzą, które z nich najlepiej poradzą sobie z infekcją (na którą bakterię działają i która w danym okresie odpowiada za zwiększoną ilość przypadków zachorowania). Pobranie wydzieliny z zatok do badania mikrobiologicznego wiąże się z nakłuciem zatoki. Nie jest działanie wykonywane rutynowo, a zlecane wyłącznie wtedy, gdy pacjent nie reaguje na wdrożone leczenie (zazwyczaj na kilka różnych antybiotyków). Problemem jest to, że antybiotyki bardzo trudno penetrują do zatok. Wybór pierwszego rodzaju preparatu może okazać się nietrafiony i pacjentowi przepisywany jest drugi antybiotyk.

Lekarz dokonując wyboru potencjalnie skutecznego preparatu bierze pod uwagę także, to czy pacjent nie jest uczulony na daną substancję, jego wiek, działania niepożądane, schemat dawkowania, a także wyniki wyleczenia z ostatnich podobnych tego typu zakażeń, jeżeli występowały.

W antybiotykoterapii leczenia ostrego zapalenia zatok stosuje się antybiotyki pierwszego, drugiego i trzeciego rzutu. Do antybiotyków pierwszego wyboru należy amoksycyklina. W tak zwanym pierwszym rzucie stosuje się także kotrimoksazol (Bactrim, Biseptol).

Wśród leków drugiego rzutu znajdują się antybiotyki beta-laktamowe – cefalosporyny, a także amoksycylina z klawulanianem (popularny Augmentin). Ta pierwsza substancja to półsyntetyczna penicylina o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego. Wskazaniem są ostre zakażenia bakteryjne. Najczęściej zapisywanym antybiotykiem na zapalenie zatok u dziecka jest właśnie amoksycylina z kwasem klawulanowym.

Jednym z najczęściej stosowanych antybiotyków na zapalenie zatok są makrolidy – azytromycyna i klarytromycyna. Pierwszy z nich przyjmowany jest w postaci tabletek lub proszku do przyrządzenia zawiesiny doustnej. Jest w grupie trzeciego rzutu. W przypadku tabletek, dawkowanie to 500 mg 1 raz na dobę przez 3 dni (łącznie 3 tabletki i tyle jest w opakowaniu). U dzieci zależne jest od masy ciała. Terapeutyczne stężenie antybiotyku we krwi utrzymuje się jeszcze przez wiele dni po zakończeniu przyjmowania preparatu. Preparaty dostępne w aptece to: Sumamed, Macromax, Azycyna, Canbiox, Azitrolek i wiele innych. Klarytomycyna występuje pod nazwą Klacid lub Klabax.

Antybiotykoterapię stosuje się w połączeniu z glikokortykosteroidami donosowymi, preparatami wspomagającymi – obniżającymi gorączkę, obkurczającymi śluzówkę (sprawy do nosa, inhalacje), ziołami i irygacją zatok. Część pacjentów nie potrawfi poradzić sobie z gęstą zalegającą wydzieliną. Wówczas stosują leki mukolityczne, rozrzedzające, które pomagają oczyścić i odetkać zatoki. Najpopularniejsze lekarstwa to acetylocysteina (np. ACC) i ambroksol (Flegamina). Leczenie trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. W czasie terapii antybiotykiem zawsze warto stosować tak zwaną osłonę.

Czytaj również: Immunosupresja – co to jest? Jakie leki wywołują immunosupresję?

Kiedy antybiotyk nie będzie skuteczny za zatoki?

Problemy z zatokami nie zawsze są efektem toczącej się infekcji bakteryjnej czy wirusowej (bakterie w zatokach to następstwo nadkażenia wtórnego). Typowe objawy chorych zatok powodujące kłopoty z oddychaniem, charakterystyczny zatokowy ból głowy mogą być wynikiem innych przyczyn.

Wówczas przyjmowanie antybiotyku może być bezcelowe, nie da efektów w postaci wyleczenia, a dodatkowo obciąża organizm, może też powodować wytworzenie się antybiotykooporności. Przyjmowanie tych leków bez wyraźnych zaleceń ze strony lekarza może przynieść więc sporo efektów niepożądanych, a uporczywe objawy i tak będą się nasilać.

Tak dzieje się np. kiedy lekarz zdiagnozuje, że przyczyną bólu zatok jest krzywa przegroda nosowa, przerośnięcie małżowin nosowych, polipy nosa i zatok. Jeżeli objawy się nasilają i nie reagują na domowe leczenie, wówczas warto rozważyć operację – odpowiednio korekcję przegrody, przycięcie małżowin, balonikowanie czy usunięcie polipów. Oczywiście cały czas można stosować środki bez recepty, które mogą złagodzić dolegliwości, takich jak inhalacje na zatoki czy ich płukanie.

Bezcelowe jest branie antybiotyku w przypadku infekcji wirusowej, a także wtedy, gdy objawy sugerują, że może być to alergia. Wyjątek stanowią tak zwane nadkażenia bakteryjne, które czasami pojawiają się w przypadku nieleczonych i źle leczonych zakażeń.

Płukanie nosa – domowy sposób na zatkane zatoki

Leczenie zatok antybiotykiem można wspomagać stosując domowe sposoby. Na zapalenie zaleca się płukanie nosa solą morską lub roztworem chlorku sodu, które można zakupić bez recepty w postaci preparatów ułatwiających aplikację. Płukanie zatok i nosa ma na celu oczyszczenie przewodów z zalegającego śluzu, który może blokować ujścia zatok przynosowych. Zabieg ten nie tylko przyspiesza leczenie poprzez udrażnianie naturalnych ujść zatok oraz odsłonięcie chorobowo zmienionej błony śluzowej nosa na lecznicze działanie glikokortykosteroidów, ale także łagodzi uporczywe objawy nieżytu nosa. Sprzyja również usuwaniu bakterii.

Do płukania nosa można używać roztworu izotonicznego – 0,9 proc. NaCl. Zmniejsza on obrzęk błony śluzowej, a także wykazuje działanie nawilżające i łagodzące podrażnienia powstałe wskutek zalegania gęstej, przysychającej wydzieliny. Roztwory o wyższym stężeniu (hipertoniczne) stymulują pracę rzęsek pokrywających błonę śluzową nosa, co wspomaga naturalne procesy oczyszczania przewodów nosowych. Tego zabiegu wykonywanego w domowych warunkach nie należy mylić z punkcją zatok wykonywaną w warunkach szpitalnych i z płukaniem zatok antybiotykiem, które przeprowadzane jest w warunkach ambulatoryjnych.

[YOUTUBE= wtSWpMNgTC4]