Mizofonia – co to jest, jakie są przyczyny i objawy, w jaki sposób leczyć?

Co to jest mizofonia?

Mizofonia to stosunkowo niedawno opisane zaburzenie z pogranicza neurologii i psychiatrii. Jego nazwa wywodzi się z greckich słów: misos – oznaczającego nienawiść oraz phone, czyli dźwięk. Inna nazwa używana w stosunku do tego schorzenia to choroba SSSS (selective sound sensitivity syndrome).

Ze względu na niewielką liczbę publikacji naukowych dotyczących mizofonii i innych rzadkich rodzajów nadwrażliwości słuchowej u dorosłych, bardzo ciężko stwierdzić jak często występuje ona w populacji.

Mizofonia, choć objawia się podobnie, to nie do końca to samo, co obniżona tolerancja na dźwięk (nadwrażliwość na dźwięk, nadwrażliwość słuchowa) czy fonofobia.

Nadwrażliwość słuchowa i towarzyszące jej objawy dotyczą zazwyczaj sytuacji, w których dyskomfort odczuwany jest w przypadku hałasu – szczekania psa, odgłosów ruchu ulicznego lub płaczu dziecka. Nadwrażliwość na hałas związana jest zazwyczaj z defektami dotyczącymi obwodowego narządu słuchu, choć zdarzają się także przypadki, gdy problem dotyczy samego mózgu. Centralna nadwrażliwość słuchowa u dziecka często towarzyszy schorzeniom takim jak autyzm czy zespół Aspergera.

Fonofobia, tak jak i inne zaburzenia lękowe, jest schorzeniem, którego dominującym objawem jest silny i nieuzasadniony lęk przed danym czynnikiem lub sytuacją – w tym przypadku przed konkretnymi dźwiękami.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Mizofonia nie wiąże się natomiast z odczuwaniem lęku i nie musi dotyczyć głośnych czy szczególnie nieprzyjemnych dźwięków. Na mizofonika działają bardziej irytujące dźwięki, szczególnie odgłosy wydawane podczas jedzenia, jak mlaskanie czy siorbanie. Mizofonia to nadwrażliwość na dźwięki wyzwalająca nerwową reakcję organizmu i prowokująca występowanie skrajnie negatywnych emocji, takich jak złość prowadząca do utraty panowania nad sobą.

Objawy mizofonii bardzo często są szczególnie nasilone, jeśli „denerwujące” chorego dźwięki wydawane są przez bliskie osoby. Może doprowadzić to nawet do rozpadu związku małżeńskiego.

Nauka zajmująca się narządem słuchu i równowagi oraz neurologicznymi podstawami słyszenia to audiofonologia.

Jakie są przyczyny mizofonii i skąd się bierze?

Wciąż niewiele wiadomo o przyczynach powstawania mizofonii. Pierwsze objawy tego schorzenia pojawiają się zazwyczaj w 1. lub 2. dekadzie życia, a nadwrażliwość emocjonalna w odpowiedzi na dźwięki u dzieci nie mija, lecz często ulega nasileniu w życiu dorosłym.

W przypadku mizofonii nie występują problemy z obwodowym narządem słuchu, natomiast zaburzona jest czynność ośrodków znajdujących się mózgu, które odpowiadają za odbiór dźwięków i analizę bodźców słuchowych oraz ośrodków układu limbicznego (odpowiada on za reakcje emocjonalne).

Bardzo ciężko jasno sprecyzować czynniki ryzyka odpowiedzialne za rozwój tego schorzenia, zauważono natomiast, że często współwystępuje ono z pewnymi chorobami i schorzeniami. Należy tutaj wymienić: szumy uszne, migreny, urazy głowy i kręgosłupa szyjnego, zespół stresu pourazowego (PTSD), autyzm, zespół Aspergera, neuroboreliozę, zespół Williamsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Mizofonia – jakie dźwięki ją wywołują?

Objawy mizofonii mogą pojawiać się pod wpływem różnorodnych dźwięków, a do najczęstszych należą następujące, określone dźwięki:

• mlaskanie,
• chrupanie,
• gryzienie jabłka,
• zgrzytanie zębami,
• połykanie,
• siorbanie,
• dźwięk pocałunku,
• płacz niemowlęcia,
• chrapanie,
• dźwięki wydawane podczas pracy na komputerze: pisanie na klawiaturze, klikanie przyciskami myszki komputerowej,
• oddychanie, sapanie,
• strzelanie palcami,
• pociąganie nosem,
• dźwięk drapania,
• pisanie flamastrem lub kredą po tablicy,
• skrobanie piórem po kartce papieru,
• szybkie przewracanie stron gazety lub książki,
• tykanie zegara.

Osoba z mizofonią za irytujące uważa również: skrzypienie podłogi, kapanie wody z kranu, szuranie butami.

Objawy mizofonii

Dźwięki wymienione powyżej czasami drażnią każdego z nas i nie ma w tym nic niepokojącego. Wzmożona wrażliwość na dźwięki może być spowodowana zmęczeniem lub rozdrażnieniem. Mizofonik będzie jednak doświadczał objawów za każdym razem, gdy usłyszy konkretne nieprzyjemne dźwięki i to one będą główną przyczyną jego zdenerwowania.

Wśród objawów mizofonii należy wymienić poniższe:

• bardzo silny dyskomfort;
• agresja, chęć wyładowania się na osobie wydającej dany dźwięk;
• złość, rozdrażnienie;
• niekiedy lęk, napady paniki, chęć ucieczki w ciche miejsce;
• przyspieszone bicie serca;
• izolowanie się od otoczenia;
• rezygnacja z uczęszczania do miejsc, gdzie spożywa się pokarmy i pije;
• częste korzystanie z zatyczek do uszu i słuchanie kojącej muzyki.

Pacjent z mizofonią może miewać również myśli samobójcze.

Rozpoznanie mizofonii i różnicowanie z innymi chorobami

Rozpoznanie mizofonii stanowi dość duży problem i wyzwanie dla lekarza. Jest to spowodowane stosunkowo niedawnym opisem tego schorzenia, jak i brakiem ujednoliconych schematów diagnostycznych.

W internecie dostępny jest test pozwalający sprawdzić, czy mizofonia może dotyczyć właśnie nas, jednak ze względu na specyfikę tego schorzenia i trudności diagnostyczne z nim związane, w przypadku podejrzenia problemu z SSSS u siebie lub u członka naszej rodziny najlepiej zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Diagnostyka mizofonii musi obejmować różnicowanie tego schorzenia z innymi chorobami, takimi jak:

• hiperakuzja – nadwrażliwość na większość dźwięków,
• fonofobia,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
• choroba afektywna dwubiegunowa,
• nadwrażliwość słuchowa pochodzenia obwodowego,
• przewlekłe zmęczenie.

Leczenie mizofonii

W leczeniu mizofonii leki zazwyczaj nie są stosowane. Ulgę może przynieść terapia habituacyjna TRT, która została opracowana na potrzeby zwalczania szumów usznych i polega na przypisywaniu denerwującym dźwiękom przyjemnych emocji. W leczeniu wykorzystywana jest także terapia ekspozycyjna, poznawczo-behawioralna oraz techniki relaksacyjne.

Podjęcie terapii w znacznym stopniu podnosi komfort życia osoby dotkniętej mizofonią, przyczynia się do zmniejszenia stopnia izolacji społecznej, nierzadko też ratuje związek małżeński.