Passiflora (męczennica) – co to jest, właściwości, zastosowanie

Jak wygląda męczennica?

Męczennice to rodzaj roślin kwitnących (egzotyczne pnącze). skupiający wiele różnych gatunków. Zdecydowanie najpopularniejszy to męczennica cielista (łac. Passiflora incarnata).

Rośnie jako wieloletnie, zimozielone pnącze, które potrafi osiągnąć długość do 9 metrów. Posiada długie, cienkie pędy, które są wyposażone w wąsy czepne, dzięki którym roślina może wspinać się po różnych strukturach.

Liście męczennicy cielistej są głęboko wcinane. Swoim kształtem przypominają rozwartą dłoń. Są intensywnie zielone i posiadają gładką powierzchnię.

O kwiatach męczennicy śmiało można napisać: atrakcyjne i niepowtarzalne, są bowiem niezwykle okazała i swoim wyglądem przykuwają uwagę. Kwiaty passiflory mają średnicę około 7-10 cm, są długoszypułkowe o średnicy do 9 cm, z 3 listkami przykwiatowymi. Posiadają: kielich 5-płatkowy; 5-płatkową, białą koronę; liczne białe i purpurowo-czerwone włókniste wyrostki; 5 dużych, sterczących pręcików. W tym miejscu warto odpowiedzieć, dlaczego passiflorę określa się kwiatem Męki Pańskiej? Otóż ma to związek z faktem, że kwiaty męczennicy swoim wyglądem przypominają koronę cierniową.

Owoce męczennicy cielistej są jadalne i mają około 5-7 cm długości. Ich kształt określany jest jako eliptyczny. W postaci dojrzałej kolor owoców passiflory najczęściej przybiera barwę żółto-pomarańczową.

Inne popularne gatunki męczennic należą: męczennica błękitna (Passiflora caerulea) męczennica jadalna, czyli marakuja (Passiflora edulis) oraz męczennica olbrzymia (Passiflora quadrangularis).

Passiflora cielista – występowanie

Passiflora występuje w międzyzwrotnikowych rejonach Ameryki. W Europie spotkać ją można jako roślinę zdziczałą, ale i uprawianą w celach ozdobnych. Podobnie w Polsce – passiflora jest uprawiana w szklarniach i ogródkach jako roślina dekoracyjna. Ponadto słynie ze swoich właściwości leczniczych, zwłaszcza jako środek uspokajający.

Jakie działanie ma Passiflora?

Męczennica wykazuje różnorodne działania lecznicze. Posiada słabe właściwości uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), działa przeciwlękowo i spazmolitycznie, co oznacza, że może rozluźniać mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i naczyń krwionośnych. Może również nieznacznie obniżać ciśnienie krwi, a według tradycyjnych doniesień hamuje odruch kaszlowy.

Nie wiadomo dokładnie, które składniki odpowiedzialne są za działanie uspokajające ziela męczennicy. Przypuszcza się, że efekt ten wynika z synergistycznego działania związków obecnych w surowcu, głównie C-glikozydów flawonoidowych (m.in. pochodne apigeniny i luteoliny, w tym: witeksyna, izowiteksyna, orientyna, izoorientyna, wicenina, szaftozyd), maltolu i alkaloidów indolowych. Mimo że maltol i alkaloidy indolowe same w sobie posiadają działanie uspokajające, wykazano, że ich stężenie w surowcu jest zbyt małe, aby mogły odpowiadać za główny efekt terapeutyczny.

Choć pełny mechanizm uspokajającego działania wyciągów z w kwiatów męczennicy cielistej pozostaje nieznany, badacze na całym świecie chętnie pochylają się nad tym surowcem. Niestety nie ma zbyt wielu doniesień klinicznych, które jasno wskazywałyby na wysoką skuteczność passiflory. Z drugiej jednak strony badania na in vitro oraz na modelach zwierzęcych wskazują na potencjał terapeutyczny tego surowca w łagodzeniu stanów nadmiernego pobudzenia nerwowego.

Europejska Agencja ds. Leków (EMA) klasyfikuje preparaty zawierające sproszkowaną substancję lub wyciągi płynne z ziela męczennicy (od 25 do 70% etanolu) jako leki o tradycyjnym zastosowaniu (traditional use) w łagodzeniu objawów stresu i ułatwiających zasypianie.

Zastosowanie passiflory w fitoterapii

Kiedy więc passiflora może okazać się przydatna? Męczennica jest polecana przy:

• bezsenności i innych zaburzeniach snu o podłożu nerwowym;
• w stanach niepokoju połączonych z niemiarowym biciem serca;
• przy zaburzeniach gastrycznych pochodzenia nerwowego.

Wyciągi z męczennicy są rzadko stosowane samodzielnie. Zdecydowanie najczęściej stanowią składnik preparatów złożonych, które zawierają dodatkowo wyciągi z kozłka lekarskiego, melisy lekarskiej, głogu, chmielu czy dziurawca.

Passiflora – środki ostrożności

Ekstrakty na bazie ziela męczennicy cielistej uchodzą za bezpieczne. Zwykle jednak zaleca się ostrożność podczas ich łączenia z lekami syntetycznymi oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy. Ich stosowanie nie jest także wskazane u kobiet ciężarnych oraz dzieci poniżej 12. roku życia.