Urazy stawu ramiennego - przyczyny, objawy, leczenie

Uszkodzenie i niestabilność stawu barkowego

Urazy stawu ramiennego (potocznie - „barku”) zdarzają się dość często i dotyczą nie tylko sportowców. Staw ramienny posiada dość prostą budowę anatomiczną; składa się na niego głowa kości ramiennej oraz łopatka. Pełni więc ważną rolę w układzie kostnym, gdyż łączy kończynę górną z obręczą barkową.

Cechuje się również ogromnym zakresem ruchów, które wspomagają więzadła, torebka stawowa, obrąbek stawowy oraz mięśnie. Oprócz tego w budowie stawu ramiennego wyróżniamy wyrostek kruczy, szparę stawową i wyrostek barkowy. Jeśli nastąpi uszkodzenie stawu barkowego, pojawia się ból, stan zapalny oraz uczucie niestabilności stawu, które uniemożliwiają normalne poruszanie kończyną.

Przyczyny bólu stawu barkowego

Przyczyną dolegliwości bólowych w stawie barkowym może być najczęściej:

• Przeciążenie, które pojawia się dość często nie tylko podczas uprawiania dyscypliny sportowej ale również podczas pracy fizycznej forsującej staw barkowy - dźwiganie ciężkich przedmiotów lub domowych zakupów, mycie okien lub inne podobne czynności. Pojawia się wtedy stan zapalny, ból, zwłaszcza podczas obciążania chorego barku oraz ograniczenie jego ruchomości,

• zapalenie ścięgien mięśni, zwanych stożkiem rotatorów, które umożliwiają ruchy rotacyjne, zgięcie oraz odwiedzenie w stawie ramiennym. Są to mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy oraz obły mniejszy. Ten typ uszkodzenia wynika z wielokrotnie powtarzającego się ruchu rozciągającego ścięgna tych mięśni, najczęściej są to rzuty i wymachy kończyną górną np. podczas gry w siatkówkę, tenisa czy pływania. Uszkodzeniu często towarzyszy osłabienie więzadeł torebki stawowej, punktowy, łatwy do zlokalizowania ból, potęgujący się przy ruchach wykonywanych z oporem,

• zwichnięcie do którego dochodzi najczęściej podczas uprawiania niektórych sportów lub wypadków komunikacyjnych. Do kontuzji dochodzi podczas upadku na bark bądź przy silnym uderzeniu i polega na tym, że głowa kości ramiennej wysuwa się z panewki stawowej i przemieszcza ponad staw lub obok niego. Objawy to silny ból, ograniczenie ruchomości barku, znaczny obrzęk, zasinienie z powodu wewnętrznego krwotoku oraz zniekształcenie stawu,

• niestabilność stawu barkowego, której w zdecydowanie większości przypadków główną przyczyną jest zwichnięcie stawu, gdy w procesie leczenia nie doszło do prawidłowego wygojenia się elementów stabilizujących staw (torebki lub obrąbka stawowego). Przyczyną może być również nieodpowiednia repozycja stawu, niewłaściwe unieruchomienie, nieprawidłowa rehabilitacja i zbyt wcześnie podjęta aktywność fizyczna. Mniejsze, zazwyczaj nawracające postaci niestabilności mogą być wynikiem przeciążenia i zsumowania się drobnych urazów w stawie barkowym. Najsłabsza pod względem stabilności stawu ramiennego jest pozycja rotacji zewnętrznej w połączeniu z odwiedzeniem do poziomu i cofnięciem ramienia do tyłu,

• uraz lub zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego, który ma stosunkowo niewielką ruchomość, ale może dojść do rozerwania stabilizujących go więzadeł. Najczęściej jest to upadek bezpośrednio na ramię, bądź też na wyprostowaną rękę. Objawem jest ból i tkliwość nad stawem, obrzęk, ból podczas ruchów stawu ramiennego oraz odstawanie obojczyka do góry. Urazowi może towarzyszyć uszkodzenie przyczepu mięśnia naramiennego do obojczyka, złamanie samego obojczyka lub wyrostków kruczego bądź barkowego,

• konflikt podbarkowy, czyli sytuacja, w której podczas ruchu głowy kości ramiennej dochodzi do uwięźnięcia tkanek miękkich. Dzieje się tak, gdyż między głową kości ramiennej, a wyrostkiem barkowym łopatki istnieje niewielka przestrzeń przez którą przechodzi warstwa mięśni wspomnianego już stożka rotatorów. Konflikt podbarkowy może pojawić się u każdego kto ma zwężoną przestrzeń podbarkową i często wykorzystuje ruchy ręki ponad głową. Na schorzenie to narażeni są szczególnie sportowcy w tenisie, pływaniu, siatkówce czy podnoszeniu ciężarów. Przyczyn zwężenia przestrzeni podbarkowej jest kilka: zachwianie równowagi mięśniowej, deformacja wyrostka barkowego, artroza stawu barkowo-obojczykowego, pogrubienie i zwapnienie więzadła kruczo-barkowego. Wszystko to powoduje, że podczas ruchów zarówno ścięgna mięśni stożka rotatorów, jak kaletka podbarkowa trą o wyrostek barkowy. W wyniku mechanicznego drażnienia powstaje stan zapalny, obrzęk tkanek miękkich i nasilenie dolegliwości bólowych, które ostatecznie mogą doprowadzić do uszkodzenia ścięgien mięśni.

Leczenie urazów stawu ramiennego

Aby wdrożyć skuteczne leczenie, konieczna jest prawidłowa diagnoza, dokonana na podstawie wywiadu lekarskiego i badań obrazowych. Zazwyczaj dokładne badanie lekarskie wystarcza do oceny stopnia uszkodzenia stawu barkowego. Dla potwierdzenia rozpoznania zawsze warto wykonać zdjęcie rentgenowskie. Pokaże ono stopień i kierunek przemieszczenia głowy kości ramiennej jeśli doszło do zwichnięcia stawu oraz uwidoczni ewentualne złamania kostne. Jeśli uszkodzone są tkanki miękkie można wykonać badanie USG, które wykaże stan zapalny i zmiany w strukturze tkanek miękkich.

Urazy pierwszego stopnia leczy się zachowawczo i opiera się na:

• unikaniu forsowania stawu barkowego lub unieruchomieniu bolącej części ciała, dzięki czemu staw zacznie powoli się regenerować. Pomocny do tego celu może się okazać temblak,

• stosowaniu zimnych okładów, jeśli pojawiła się opuchlizna,

• kuracji farmakologicznej polegającej na podawaniu leków przeciwzapalnych i rozluźniających tkanki mięśniowe; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,

• stosowaniu zabiegów fizykoterapeutycznych o działaniu przeciwbólowym i regenerującym uszkodzone tkanki miękkie bądź przyspieszającym zrost kości. Zaleca się stosowanie pola magnetycznego, laseroterapii oraz ultradźwięków,

• wykonywaniu ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie choroby najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia rozciągające, pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową oraz ćwiczenia w odciążeniu. Dążymy do tego aby wszystkie ruchu w stawie były wykonane w pełnym zakresie ruchu. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń uelastyczni tkanki miękkie więc będą one bardziej odporne na ewentualne uszkodzenia,

• Terapii manualnej, w której stosuje się techniki mogące odblokować staw, by przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,

• Kinesiotapingu, czyli oklejeniu stawu specjalnymi plastrami o elastycznej strukturze, która umożliwia przepływ powietrza, rozciąga się tylko na długość i nie ogranicza ruchów. Plastry mają działanie sensoryczne i warto zwłaszcza w okresie ostrych dolegliwości bólowych zastosować je, aby odciążyć staw i przyśpieszyć procesy regeneracyjne.

Najcięższe uszkodzenia stawu ramiennego z dużym przemieszczeniem oraz rozerwaniem aparatu więzadłowego powinno leczyć się operacyjnie. Przy uszkodzeniu ścięgien należy rozważyć zabieg metodą artroskopową. W czasie zabiegu naprawia się uszkodzone tkanki miękkie lub usuwa zniszczone elementy stawu oraz zmiany zwyrodnieniowe.