Badanie moczu dostarcza informacji na temat ogólnego stanu zdrowia oraz pomaga w diagnozowaniu chorób dróg moczowo-płciowych. Oprócz analizy składników, jak: glukoza, białko, bakterie czy leukocyty, określa się również pH moczu. Kwaśny odczyn (niskie pH) świadczy m.in. o kwasicy lub odwodnieniu. Wysokie i podwyższone pH moczu (odczyn zasadowy) jest niekiedy objawem przewlekłej niewydolność nerek czy hiperkaliemii.
pH moczu – co oznacza zasadowy i kwaśny odczyn moczu?
Spis treści
Badanie i pH moczu
Badanie ogólne moczu to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Dostarcza ono informacji zarówno o ogólnym stanie zdrowia, jak i procesach chorobowych w obrębie dróg moczowo-płciowych. Jednym z obowiązkowo oznaczanych parametrów, które obejmuje analiza moczu, jest pH – odczyn moczu.
Badanie moczu polega na analizie składników biochemicznych, takich jak glukoza czy białko w moczu, oraz komórkowych – leukocytów, bakterii, nabłonków czy kryształów moczu. Zawsze określane jest także pH moczu, którego wartość ułatwia interpretację wyniku. pH to indeks określający kwasowość lub zasadowość moczu.
Przeczytaj też: Jaki kolor moczu oznacza chorobę?
Prawidłowe pH moczu – kwaśne, zasadowe, neutralne?
pH moczu równe 7 oznacza odczyn neutralny, powyżej 7 – wskazuje na odczyn zasadowy, poniżej 7 zaś – na odczyn kwaśny. U osób zdrowych mocz powinien być słabo kwaśny, czyli osiągać wartości około 6,5. Podobne wartości powinno osiągać pH moczu u dziecka. Jednak zakres fizjologicznych wartości pH moczu jest bardziej rozległy i wynosi 4,5–8,0. Dla pH moczu norma nie jest zatem jednoznacznie zdefiniowana.
Prawidłowe pH zależy od rozpuszczonych w moczu fizjologicznych składników. Kwasowy charakter moczu wynika przede wszystkim z wydalania kwasów organicznych i nieorganicznych usuwanych przez nerki. Zmiany pH moczu mogą zatem wynikać z chorób nerek, ale także z obecności infekcji czy zaburzeń hormonalnych.
Niskie pH moczu (kwaśne) – co to znaczy?
Silnie kwaśny odczyn, czyli pH moczu 5 lub poniżej tej wartości, świadczy najczęściej o zaburzeniach metabolicznych. Kwaśny mocz towarzyszy sytuacjom, takim jak:
- kwasica metaboliczna i oddechowa, czyli ogólnoustrojowe zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, wynikające m.in. z uszkodzenia nerek lub płuc, czyli organów kluczowych dla wydalania z organizmu toksyn i metabolitów;
- hipokaliemia, czyli niedobór potasu w organizmie;
- odwodnienie;
- gorączka;
- źle kontrolowana cukrzyca;
- przewlekłe biegunki;
- głodzenie.
Bardzo kwaśny odczyn moczu pojawia się także w przypadku nadużywania alkoholu oraz diety obfitującej w mięso.
To też może Cię zainteresować: Nieprzyjemny zapach moczu – przyczyny
Podwyższone i wysokie pH moczu – przyczyny
pH moczu 7 lub większe świadczy o odczynie zasadowym moczu. Najczęściej alkalizacja moczu wynika z obecności w moczu bakterii, które rozkładają mocznik do amoniaku i zmieniają odczyn moczu.
Niekiedy wynik pH moczu 8 czy 9 nie świadczy o chorobie, a jedynie o niewłaściwym pobraniu próbki do badania lub zbyt długim oczekiwaniem pobranego materiału na analizę. Wtedy dochodzi do nadmiernego namnażania się bakterii i alkalizacji moczu.
Mocz do badania powinien być zatem pobrany rano i ze środkowego strumienia, a co najważniejsze – po starannym podmyciu okolic płciowych. Próbkę należy niezwłocznie oddać do laboratorium.
Zobacz również: Badanie ogólne moczu – jak odczytać wyniki?
Zasadowy odczyn moczu – co oznacza?
Jeśli jednak za pH moczu 8 odpowiada obecność infekcji dróg moczowo-płciowych, wtedy w badaniu ogólnym zauważalne są także inne zmiany, poza zasadowym odczynem moczu. W osadzie moczu są widoczne bakterie, leukocyty, liczne nabłonki oraz – niekiedy – białko.
Bywa że pojawia się także krew. Duża zawartość nabłonków i leukocytów może być przyczyną mętnego moczu. Często infekcji dróg moczowych i dużej zawartości białka może towarzyszyć pienienie moczu lub jego wysoki ciężar właściwy.
Inne przyczyny zasadowego pH moczu to: nadczynność przytarczyc pierwotna i wtórna, hiperkaliemia (czyli wysoki potas we krwi), przewlekła niewydolność nerek.
Do zwiększenia pH moczu powyżej 7 przyczynia się także zażywanie inhibitorów anhydrazy węglanowej w celu leczenia nadkwasoty żołądka. Inną przyczyną jest zasadowica metaboliczna i oddechowa, spowodowana m.in.: wymiotami, nasiloną diurezą czy niedotlenieniem tkanek. Zaburzenia pH moczu ustępują wraz z ustąpieniem przyczyny zmian w jego odczynie.
Jakie jest prawidłowe pH moczu – wypowiedź eksperta
Zdaniem eksperta
pH określa odczyn roztworu i zależy od rozpuszczonych w nim związków chemicznych. Z punktu widzenia chemii pH ściśle wiąże się ze stężeniem jonów wodorowych, które to odpowiedzialne są za zakwaszanie środowiska. W zależności od stężenia tych jonów środowisko dzielimy na: kwaśne, obojętne i zasadowe.
Zakres odczynu moczu może się wahać od 4,5 do 8,5, ale prawidłowy jego odczyn jest kwaśny i z reguły pH mieści się w granicach od 6,0 do 6,2. W praktyce klinicznej najczęściej występującą patologią jest alkalizacja moczu w przebiegu zakażeń bakteryjnych. Rzadziej spotyka się alkalizację wywołaną wadami cewkowymi w przypadku zaburzeń wchłaniania wodorowęglanów jonu HCO3 -. Należy pamiętać o tym, że alkalizacja moczu może wystąpić również w przypadku stosowania diety jarskiej.
Opublikowano: 03.03.2017;
aktualizacja: 04.04.2022
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
400
Komentarze i opinie (4)
opublikowany 16.06.2022
opublikowany 30.08.2022
opublikowany 30.03.2023
opublikowany 09.09.2024