W sytuacji, w której serce nie spełnia prawidłowo roli pompy, zapewniającej wystarczające ukrwienie narządów obwodowych ciała, mówimy o chorobie nazywanej niewydolnością serca. W zależności od tego, która z komór jest uszkodzona, rozróżniamy dwa rodzaje niewydolności: niewydolność prawokomorowa i lewokomorowa.
Niewydolność prawokomorowa
Spis treści
Czym jest niewydolność prawokomorowa?
Niewydolność prawej części serca, podobnie jak i lewej, możemy podzielić na ostrą i przewlekłą. Ostrą niewydolność serca odróżnia od przewlekłej dynamika (szybkość) pojawienia się objawów. Niewydolność prawokomorowabardzo często pojawia się jako powikłanie niewydolności lewokomorowej serca. Nie należy jednak zapominać, że możemy mieć do czynienia z sytuacją odwrotną.
Serce składa się z dwóch przedsionków (prawy i lewy) i dwóch komór (prawa i lewa). Prawa komora przepompowuje krew do naczyń przepływających przez płuca, gdzie ulega utlenowaniu i wraca do lewego przedsionka i lewej komory, skąd jest wyrzucana na obwód, gdzie dociera do wszystkich narządów ciała (dostarczając tlen i składniki odżywcze). Następnie ponownie wraca żyłą główną górną i dolną (które zbierają krew ubogą w tlen z całego organizmu) do prawego przedsionka i prawej komory. Z uwagi na budowę anatomiczną układu krążenia, bardzo duży wpływ na rozwój prawokomorowej niewydolności serca mają choroby płuc (choć nie tylko one).
Przeczytaj również: Co może oznaczać uczucie ciężkości w klatce piersiowej?
Ostra niewydolność prawokomorowa
Ostra niewydolność prawej komory jest stanem zagrożenia życia. Jej przebieg zależy w dużym stopniu od wywołującej ją przyczyny, dlatego leczenie powinno być przede wszystkim nakierowane na jej usunięcie. Do ostrej niewydolności prawokomorowej mogą prowadzić przyczyny pierwotne (czyli takie, które bezpośrednio rozwijają się w sercu), np. wady serca wrodzone bądź nabyte oraz wtórne (czyli takie, które nie toczą się bezpośrednio w sercu, lecz w innym narządzie/układzie), np. choroba zatorowo-zakrzepowa, choroby płuc – w tym odma oraz choroby mięśni. Do ogólnych mechanizmów (patomechanizmów) prowadzących do niewydolności prawokomorowej możemy zaliczyć:
- wzrost obciążenia następczego (m.in. wzrost oporu w naczyniach płucnych),
- wzrost obciążenia wstępnego/objętościowego, do którego prowadzi m.in. przewodnienie, wady serca, np. niedomykalność zastawki trójdzielnej,
- uszkodzenie mięśniówki prawej komory, np. w wyniku zawału obejmującego prawą komorę.
Należy jednak pamiętać, że obraz ostrej niewydolności prawej komory wiąże się przede wszystkim z incydentem masywnej zatorowości płucnej lub z rozległym uszkodzeniem mięśnia prawej komory, spowodowanego niedokrwieniem. Rozległy zawał prawej komory, który jest następstwem przedłużającego się niedokrwienia, powoduje przede wszystkim hipokinezę (czyli zmniejszoną zdolność skurczową) wolnej ściany prawej komory, której skurcz jest zasadniczym elementem mechanizmu wyrzutu krwi z prawej komory do małego krążenia (zwanego również płucnym). Jest to bardzo groźna sytuacja, ponieważ w wyniku kolejnej serii zdarzeń, może doprowadzić do niewydolności lewokomorowej, aż w końcu do wstrząsu kardiogennego, a nawet zgonu.
Informacje pochodzące z wywiadu oraz badania przedmiotowego, mogą nie tylko przyczynić się do rozpoznania niewydolności prawokomorowej, ale także mogą wskazywać na jej przyczynę, a tym samym ukierunkować dalsze postępowanie. Podstawowymi objawami ostrej niewydolności prawokomorowej jest duszność i ból w klatce piersiowej. Ból, w zależności od przyczyny, może mieć charakter niedokrwienny (a więc gniotący, piekący, ściskający), sugerujący zawał serca lub ból opłucnowy (kłujący), mogący towarzyszyć zatorowości płucnej. Niekiedy występują również zaburzenia rytmu serca, niepokój, kaszel z krwiopluciem. Poza tym obecne mogą być: poszerzone żyły szyjne, bolesność i tkliwość w nadbrzuszu i prawej okolicy podżebrowej – wskazujące na przekrwienie wątroby, wodobrzusze (o czym świadczy wzrost obwodu brzucha), obrzęk okolicy kostek, a w trakcie osłuchiwania serca – obecność szmeru wskazującego na niedomykalności zastawki trójdzielnej.
Przewlekła niewydolność prawokomorowa
Główną przyczyną przewlekłej niewydolności prawej komory jest nadciśnienie w tętnicy płucnej rozwijające się w przebiegu chorób układu oddechowego (np. POCHP, zniekształcenie klatki piersiowej) lub zwężenie prawego ujścia tętniczego. Do głównych objawów przewlekłej niewydolności prawokomorowej należą:
- powiększenie wątroby,
- obrzęki,
- przesięki do jam ciała.
Powiększenie i tkliwość wątroby w wyniku przekrwienia to wczesne objawy przewlekłej niewydolności prawokomorowej. Prowadzi to do uszkodzenia, a co za tym idzie zaburzenia czynności wątroby, np. zmniejszenia ilości białka, a w szczególności albumin, których niedobór może prowadzić do nasilenia lub powstania obrzęków – głównie kończyn dolnych (u chorych chodzących) lub okolicy krzyżowo-lędźwiowej (u chorych leżących).
Przekrwienie może dotyczyć również układu pokarmowego (m.in. ścian żołądka i jelit), co może być przyczyną nudności, uczucia ciężkości oraz zaburzenia pracy jelit. Z powodu spowolnienia przepływu krwi i zwiększenia w niej ilości odtlenowanej hemoglobiny, może dojść do sinicy takich części ciała, jak: opuszki palców, uszy czy wargi.
Niewydolność prawokomorowa – wypowiedź kardiologa
Zdaniem eksperta
Serce składa się z dwóch części – prawej i lewej – każda z nich zbudowana jest z przedsionka i z komory. Każda część serca odbiera krew z naczyń żylnych i tłoczy ją do zbiornika tętniczego. Prawa część serca odbiera krew z żył, które spływają z całego organizmu (żyły głównej górnej, żyły głównej dolnej), natomiast tłoczy krew (poprzez tętnicę płucną) do krążenia płucnego.
Sytuacja w której prawa komora jest niewydolna, nie działa prawidłowo, skutkuje dwoma rodzajami konsekwencji:
- objawami małego rzutu, które częściej obserwowane są w ostrych postaciach niewydolności serca, np. w zatorze tętnicy płucnej, czy w zawale prawej komory – stwierdza się wtedy ciężką niewydolność serca ze spadkiem ciśnienia krwi, omdleniem oraz tzw. wstrząsem (jest to związane z nagłym zagrożeniem życia);
- zastój krwi w krążeniu dużym, występuje w przewlekłej niewydolności serca, polega na zaleganiu krwi w układzie żylnym, tuż przed prawą komorą, w wątrobie, żyłach kończyn dolnych. Uszkodzenie wątroby związane z przekrwieniem prawej komory powoduje przesiękanie płynu tkankowego z układu naczyniowego otrzewnej do jamy otrzewnowej, z powiększeniem obwodu brzucha, towarzyszą temu również masywne obrzęki kończyn dolnych.
Leczenie niewydolności serca związane jest z ustaleniem wyjściowej przyczyny, stąd też konieczność wykonania badań laboratoryjnych, EKG, zdjęcia klatki piersiowej, echokardiografii, niekiedy USG brzucha oraz badania tomograficznego klatki piersiowej. W zależności od tego, czym była spowodowana niewydolność serca stosuje się odpowiednie leczenie. W terapii farmakologicznej wykorzystywane są zazwyczaj leki moczopędne, leki blokujące enzym konwertujący angiotensynę II, leki blokujące receptor angiotensynowy, leki blokujące receptory adrenergiczne β oraz naparstnicę.
Opublikowano: 02.07.2013;
aktualizacja: 19.12.2017
Oceń:
4.7
470
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 24.08.2021
opublikowany 10.01.2022