Miażdżyca aorty – przyczyny, objawy, leczenie, dieta przy aorcie miażdżycowej

Co to jest miażdżyca aorty brzusznej i piersiowej?

Miażdżyca (łac. atherosclerosis, potocznie nierzadko określana jako arterioskleroza) jest procesem, który występuje u większości ludzi. W przeszłości uważano, że zmiany miażdżycowe pojawiają się w naczyniach krwionośnych wraz z wiekiem. Obecnie jednak pogląd ten uległ zmianie – najprawdopodobniej bowiem początki procesu miażdżycowego mają miejsce już w dzieciństwie, a niektórzy badacze przekonują nawet, że dochodzić do tego może jeszcze podczas życia wewnątrzmacicznego.

Blaszka miażdżycowa tworzyć się może w wielu różnych naczyniach tętniczych organizmu. Z tego właśnie względu wyróżnić można m.in. miażdżycę tętnic szyjnych, tętnic kręgowych czy tętnic udowych. Jeszcze innym problem, którego z pewnością bagatelizować nie można, jest miażdżyca aorty.

Aorta (zwana także tętnicą główną) jest głównym naczyniem tętniczym opuszczającym serce. Ogólny podział wyróżnia trzy części tego największego ludzkiego naczynia, są nimi: aorta wstępująca, łuk aorty oraz aorta zstępująca. W dokładniejszym podziale część zstępującą dzieli się na aortę piersiową oraz aortę brzuszną.

Uwapnione blaszki miażdżycowe pojawić się mogą w różnych częściach tętnicy głównej – w zależności od ich lokalizacji wyróżnia się miażdżycę aorty piersiowej czy miażdżycę aorty brzusznej. Co jednak sprzyja występowaniu tychże zmian?

Wysoki cholesterol – przyczyna miażdżycy aorty

Podstawowym czynnikiem, który zwiększa zagrożenie wystąpienia miażdżycy aorty serca jest hipercholesterolemia, czyli wysoki poziom cholesterolu LDL (przy trójglicerydach w normie). Nadmiar substancji tłuszczowych we krwi zwiększa ryzyko odkładania się lipidów w naczyniach i powstania blaszki miażdżycowej w łuku aorty.

Zbyt wysoki poziom cholesterolu nie jest jednak jedynym zaburzeniem, które zwiększa ryzyko pojawienia się blaszki miażdżycowej w aorcie. Inne czynniki ryzyka aorty zmienionej miażdżycowo to:

• nadwaga i otyłość,
• niska aktywność fizyczna,
• palenie papierosów,
• płeć męska,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaawansowany wiek,
• występowanie miażdżycy u członków rodziny pacjenta.

Miażdżyca aorty – objawy blaszki miażdżycowej

Zmiany miażdżycowe aorty prowadzić mogą do różnych problemów. U części pacjentów postępujące odkładanie złogów w aorcie prowadzi do jej zwężenia, co początkowo nie wiąże się z wystąpieniem żadnych dolegliwości. Dopiero znaczne zmniejszenie średnicy światła naczynia doprowadza do pojawienia się objawów.

Problem jest więc poważny, zazwyczaj bowiem pacjent nie jest świadomy narastającego zagrożenia dla zdrowia, przez co leczenie zostaje wdrożone z dużym opóźnieniem.

Zdarza się jednak, że skleroza aorty objawy wywołuje. Zazwyczaj najbardziej nasilone są dolegliwości chorych z miażdżycą aorty brzusznej. To właśnie od tego odcinka tętnicy głównej odchodzą naczynia, które zaopatrują m.in. przewód pokarmowy czy nerki.

Pacjenci mogą wówczas odczuwać objawy, których teoretycznie nie powiązaliby z procesem miażdżycowym, a którymi mogą być:

• bóle brzucha, nudności i wymioty,
• ogólne złe samopoczucie,
• duszności,
• bóle kończyn dolnych (w przypadku ich niedokrwienia),
• biegunka, wzdęcia.

Jakie badania wykryją blaszkę miażdżycową w aorcie?

Podstawowymi badaniami, które są zlecane u osób z podejrzeniem procesu miażdżycowego są badania krwi. Z nich zasadniczo najważniejszy jest lipidogram – polega on na oznaczeniu stężeń we krwi frakcji poszczególnych lipidów. Typowo z miażdżycą związany jest podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL.

Same badania laboratoryjne nie wystarczą jednak do tego, aby móc wykryć u pacjenta uwapnione blaszki miażdżycowe – do tego celu konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Zastosowanie znajdują w tym wypadku takie badania jak USG Doppler, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Miażdżyca zwiększa ryzyko wystąpienia szeregu poważnych schorzeń. Największe ryzyko związane jest z niestabilną blaszką miażdżycową, która wykazuje skłonność do pękania. Oderwana skrzeplina może w dużym stopniu zwęzić lub całkowicie zamknąć światło naczynia, czego skutkiem bywa zawał serca lub udar mózgu.

Poważnym powikłaniem miażdżycy aorty brzusznej jest powstanie tętniaka, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta. Wczesna diagnostyka przy podejrzeniu aortalnych zmian miażdżycowych jest zatem konieczna.

Zmiany miażdżycowe aorty – leki i operacja

Nie ulega prawdopodobnie wątpliwości, że pacjent z blaszkami miażdżycowymi aorty brzusznej czy łuku aorty zdecydowanie wymaga rozpoczęcia terapii. Leczenie miażdżycy opiera się głównie na farmakoterapii i odpowiedniej diecie. Za leki na miażdżycę uznawane są przede wszystkim statyny (takie jak np. atorwastatyna czy rosuwastatyna). Środki te nie tylko wykazują się działaniem zmniejszającym stężenie cholesterolu we krwi, ale dodatkowo mogą wpływać na częściowe cofnięcie się zmian miażdżycowych w naczyniach tętniczych.

Innymi środkami, które również znajdują wykorzystanie jako leki przeciwmiażdżycowe, są fibraty. Wpływają one jednak głównie na poziom trójglicerydów we krwi i są przydatne przede wszystkim u chorych z najbardziej nasilonymi zaburzeniami lipidowymi.

Farmakoterapia odgrywa podstawową rolę w leczeniu miażdżycy, jednakże nie zawsze jest ono wystarczające – u niektórych pacjentów zmiany miażdżycowe mogą być tak znacznego stopnia, że konieczne będzie wykonanie u nich zabiegu chirurgicznego.

Tak bywa chociażby u osób, u których występują częste objawy niedokrwienia różnych narządów, oraz u pacjentów, u których wytworzy się dużych rozmiarów i zagrażający pęknięciem tętniak. W takich przypadkach przeprowadzane mogą być różne zabiegi, jak choćby operacje wszczepiania by-passów.

Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Dieta miażdżycowa – zalecenia

Pozostaje jeszcze jeden aspekt, który jest wyjątkowo istotny dla osób z miażdżycą aorty – dieta. Przestrzeganie odpowiednich zaleceń dietetycznych jest konieczne zarówno w trakcie leczenia farmakologicznego, jak i po operacji – poprawia to bowiem rokowania chorych.

Dieta miażdżycowa to przede wszystkim ograniczenie spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. To właśnie te składniki odpowiedzialne są w największej mierze za powstawanie blaszek miażdżycowych, dlatego też pacjenci z miażdżycą koniecznie muszą ich unikać. Tłuste sosy, potrawy smażone na głębokim tłuszczu i zasmażki dla takich osób nie są odpowiednie.

W diecie przy miażdżycy istotne jest również ograniczenie węglowodanów prostych – substancje te w organizmie mogą być przekształcane do lipidów i właśnie dlatego pacjentom z miażdżycą zalecane jest ograniczenie spożycia słodkich przekąsek.

Wypowiedź kardiologa na temat miażdżycy