Łzawienie oczu (epiphora) jest powszechnym problemem, który może być wywołany przez wiele czynników, takich jak: alergie, infekcje, a nawet pozornie zespół suchego oka. Pomimo tego że łzy odgrywają istotną rolę w nawilżeniu i ochronie narządu wzroku, to nadmierne łzawienie oka może być uciążliwe. W poniższym artykule omówimy najczęstsze przyczyny, które mogą powodować nadmierne wydzielanie łez. Podzielimy się również sposobami na to, jak uporać się z tym problemem.
Łzawienie oczu – przyczyny, leczenie, domowe sposoby
Spis treści
- Łzawienie oczu – z czego może wynikać?
- Jakie są najczęstsze przyczyny łzawienia oczu?
- Łzawienie oczu – jakie objawy mogą mu towarzyszyć?
- Łzawienie oczu – diagnostyka
- Łzawienie oczu – jakie są możliwości leczenia?
- Domowe sposoby na łzawienie oczu
- Łzawienie oczu u niemowląt i osób starszych
- Wypowiedź okulisty na temat nadmiernego łzawienia oczu
Łzawienie oczu – z czego może wynikać?
Fizjologicznie łzy produkowane są w odpowiednich ilościach przez gruczoły łzowe. Tworzą one tzw. film łzowy, który jest naturalną barierą ochronną oczu. Zapewnia im nawilżenie, chroni przed infekcjami, a także oczyszcza powierzchnię oka.
Łzawienie z oczu może wynikać z ich nadmiernej produkcji lub z upośledzenia odpływu łez.
Jakie są najczęstsze przyczyny łzawienia oczu?
Do najczęstszych przyczyn nadmiernego łzawienia oczu zaliczamy:
- podrażnienie oczu substancjami, takimi jak dym, chemikalia;
- alergie, np. na: pyłki, kurz czy sierść zwierząt;
- choroby oczu, a w szczególności stany zapalne – takie jak np. zapalenie spojówek i zapalenie rogówki;
- obecność ciała obcego w oku;
- gradówka;
- choroby powiek, np. zapalenie brzegów powiek, podwinięcie powieki;
- zaburzenia w obrębie dróg łzowych – niedrożność kanalików lub przewodów łzowych, które upośledzają odprowadzanie łez.
Nieprawidłowości dotyczące produkcji lub składu filmu łzowego skutkują rozwojem tzw. zespołu suchego oka.
Suche oko jest schorzeniem coraz bardziej rozpowszechnionym ze względu na obecnie powszechne warunki pracy: wielogodzinna praca przed monitorem w wentylowanych, ciemnych pomieszczeniach. Jednym z objawów suchego oka jest, paradoksalnie nie suchość oczu, ale wzmożone łzawienie. W terapii, poza wyeliminowaniem czynnika sprawczego, poprawę mogą przynieść okulary z powłoką antyrefleksyjną (gdy przyczyną jest praca przy komputerze bądź za kierownicą), suplementacja preparatami witaminowym oraz sztuczne łzy, najlepiej te pozbawione konserwantów.
Poniżej przyjrzymy się bardziej szczegółowo niektórym chorobom, które mogą powodować łzawienie oczu.
Wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego
Jest najczęstszą anomalią dróg odpływu łez. Objawia się jedno- lub obustronną wydzieliną śluzowo-ropną w worku śluzówkowym i jej wydostawaniem się na zewnątrz przy ucisku na okolicę woreczka łzowego u noworodka.
Zapalenie woreczka łzowego
Zapalenie woreczka łzowego jest wywołane zaleganiem łez w jego świetle. Zalegająca treść może ulec zapaleniu, co powoduje powstanie ropniaka woreczka łzowego. Zapalne uszkodzenie ściany woreczka może spowodować powstanie przetoki woreczkowo-skórnej.
Leczenie w tym przypadku polega na: masażu okolicy woreczka łzowego i usuwaniu jego treści przez kanaliki łzowe, podawaniu kropli do oczu zawierających antybiotyk, a także przepłukiwaniu dróg łzowych przez górny kanalik łzowy.
Jeśli te metody są nieskuteczne można wykonać zgłębnikowanie kanału nosowo-łzowego.
Zapalenie kanalików łzowych
Łzawienie oczu pojawia się także w wyniku zapalenia kanalików łzowych. Może być ono spowodowane przez zakażenie: bakteryjne, wirusowe, grzybowe lub chlamydiowe. Najczęstszym patogenem jest Actinomyces israeli.
Zapalenie powoduje zaczerwienienie i rozdęcie wejścia do kanalika, a także łzawienie spowodowane obrzękowym zablokowaniem światła kanalika.
Leczenie w tym przypadku polega na stosowaniu ciepłych okładów oraz stosowaniu antybiotyków dopasowanych do etiologii zakażenia.
Upośledzenie zasysania łez przez kanalik łzowy
Upośledzenie zasysania łez przez kanalik łzowy z przewlekłym łzawieniem występuje w przebiegu różnych chorób, takich jak inwolucyjne opadnięcie dolnej powieki, a także w przypadku nieprzylegania kanalika łzowego do gałki ocznej z powodu blizn pourazowych.
Przewlekłe zapalenie woreczka łzowego
Przewlekłe zapalenie woreczka łzowego objawia się stałym łzawieniem oczu, które jest spowodowane zaburzeniem odpływu łez przez przewód nosowo-łzowy i powstaniem torbieli śluzowej. W okresie zaostrzeń na bocznej ścianie nasady nosa powstaje bolesne uwypuklenie oraz zaczerwienienie skóry. W takich przypadkach może utworzyć się ropniak woreczka łzowego.
Proste zapalenie spojówek
Proste zapalenie spojówek wywołują czynniki drażniące niebędące bakteriami, wirusami czy grzybami, jest to więc zapalenie niewywołane zakażeniem. Do najczęściej spotykanych czynników drażniących zaliczyć można:
- Czynniki fizyczne – światło słoneczne, wiatr, pył.
- Czynniki mechaniczne – nieprawidłowo rosnące rzęsy, zbyt długie nieprzerwane noszenie soczewek kontaktowych.
- Czynniki chemiczne – dym, pary, gazy.
- Przewlekły wysiłek akomodacyjny – w przypadku niewyrównanych wad wzroku (nienoszenie odpowiednich okularów – zmęczenie oczu).
- Przewlekły brak snu.
Objawy prostego zapalenie spojówek mogą utrzymywać się krótko bądź trwać miesiącami, w zależności od przyczyny.
Główne objawy to: łzawienie, pieczenie lub swędzenie oraz nieznaczny światłowstręt. Typowo obserwuje się lekkie zaczerwienienie oka jednak nigdy nie występuje ropna wydzielina (brak infekcji).
Mimo że początkowo nie mamy do czynienia z zakażeniem, długo trwające zapalenie proste upośledza mechanizmy obronne powierzchni oka i sprzyja powikłaniom w postaci zakażenia. Leczenie prostego zapalenia spojówek polega na usunięciu czynnika wywołującego, np. noszeniu okularów fotochromatycznych, korekcji wady wzroku. Pomocne może być zastosowanie sztucznych łez. Przeciwwskazane są środki obkurczające naczynia oraz sterydy.
Łzawienie oczu – jakie objawy mogą mu towarzyszyć?
Łzawienie oczu – szczególnie jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas może spowodować pojawienie się innych objawów towarzyszących – takich jak:
- swędzenie oczu,
- pieczenie oczu,
- uczucie ciała obcego w oku,
- ból oka,
- zaczerwienienie oczu,
- obrzęk powiek,
- przejściowa obniżona ostrość widzenia.
Łzawienie oczu – diagnostyka
W przypadku, kiedy problem łzawiących oczu utrzymuje się przez dłuższy czas, warto skonsultować ten problem z lekarzem. Przeprowadzi on dokładny wywiad lekarski, na podstawie którego dokona analizy objawów i zaleci odpowiednie badania dodatkowe, które pomogą w postawieniu właściwej diagnozy.
Badania, które mogą być przydatne w takim przypadku, to:
- badanie okulistyczne,
- test fluoresceinowy,
- test Schimera,
- ocena wysokości menisku filmu łzowego,
- ocena drożności gruczołów Meiboma i jakości ich wydzieliny,
- alergiczne testy skórne.
O udaniu się do lekarza w przypadku łzawienia oczu należy pamiętać w szczególności gdy:
- łzawienie jest przewlekłe;
- towarzyszy mu ból, zaczerwienienie oczu i pogorszenie ostrości widzenia;
- istnieje podejrzenie infekcji oczu.
Łzawienie oczu – jakie są możliwości leczenia?
Leczenie problemu łzawiących oczu powinno być dopasowane do przyczyny problemu. Z tego powodu istotna jest konsultacja lekarska i postawienie trafnej diagnozy.
Wśród metod leczenia, które mogą zostać zastosowane w tym celu, są krople nawilżające, czyli tzw. sztuczne łzy. Stosuje się je najczęściej w przypadku zespołu suchego oka, ale mogą również pomóc w innych sytuacjach, np. do przemywania oczu.
W przypadku alergicznej przyczyny łzawienia oczu (np. alergiczne zapalenie spojówek) stosuje się leki antyhistaminowe.
W przypadku kiedy nadmierne łzawienie oczu jest spowodowane infekcją, stosuje się antybiotyki lub leki przeciwwirusowe dopasowane do etiologii zakażenia.
W niektórych przypadkach, kiedy dochodzi do niedrożności przewodów łzowych, konieczne może być leczenie operacyjne.
Domowe sposoby na łzawienie oczu
Łzawiące oczy i problemy z nimi można zniwelować dzięki domowym sposobom. Nie zastąpią one w pełni metod leczenia przedstawionych powyżej, ale mogą pomóc złagodzić problem. Należą do nich:
- Ciepłe kompresy na oczy.
- Kompresy z herbaty rumiankowej lub zielonej.
- Stosowanie nawilżaczy powietrza – szczególnie w sezonie zimowym,
- Unikanie ekspozycji na alergeny i substancje drażniące.
Łzawienie oczu u niemowląt i osób starszych
Niedrożność przewodów nosowo-łzowych jest stosunkowo często spotykaną dolegliwością objawiającą się już u noworodków. Polega ona na utrudnieniu w odpływie łez, co sprzyja rozwojowi infekcji. Infekcja typowo przebiega jako ropne zapalenie spojówek, a w stanach bardziej zaawansowanych przybiera postać ropniaka woreczka łzowego. Charakteryzuje go zaczerwienie i obrzęk skóry w wewnętrznym kącie oka.
U podstawy tego schorzenia leży brak samoistnego pęknięcia przegrody blokującej nosowe ujście przewodu, co może występować jedno- bądź obustronnie.
Leczenie polega za zastosowaniu antybiotyków oraz masażu woreczka łzowego. Interwencja lekarza zwykle ogranicza się do przepłukania przewodów. W przypadku braku poprawy, konieczne jest leczenie chirurgiczne.
Nadmierne łzawienie u osób starszych może być wynikiem nieprawidłowości w budowie/ukształtowaniu miejsca odpływu łez. Jedną z częstszych przyczyn jest brak przylegania brzegu powieki dolnej do powierzchni oka (tzw. ectropion, entropion), co uniemożliwia fizjologiczny odpływ łez z oka, a przez to objawia się „zaleganiem łez”.
Kolejną grupą schorzeń typowo ujawniających się w starszym wieku są zmiany bliznowaciejące, np. pemfigoid oczny. Zmiany bliznowaciejące w obrębie oczu polegające na zarastaniu szpary powiekowej, jednocześnie dochodzi to zarastania ujść przewodów odprowadzających łzy. Dodatkowo – w obu wymienionych wyżej schorzeniach – dochodzi do nieprawidłowego wzrostu rzęs, które trąc o powierzchnię oka, nasilają łzawienie.
współpraca: lekarz Ewa Kurzak
Wypowiedź okulisty na temat nadmiernego łzawienia oczu
Zdaniem eksperta
Przyczyny łzawienia mogą być związane z nadmierną produkcją łez, upośledzeniem ich odpływu spowodowanym niedrożnością dróg łzowych bądź też niewydolnością pompy łzowej. Utrudnienie odpływu może być zlokalizowane na poziomie punktu łzowego. Zwężenie punktów łzowych ma charakter wrodzony lub nabyty. Nabyte zwężenia są najczęściej idiopatyczne. Mogą również występować wtórnie do podwinięcia punktu łzowego, infekcji herpetycznej lub innych procesów przebiegających z bliznowaceniem, np. po naświetlaniu jaglicy czy bliznowaciejącym zapaleniu spojówek. Nabyta niedrożność kanalika łzowego jest najczęściej idiopatyczna, ale może występować wtórnie do infekcji herpetycznej, przewlekłego zapalenia kanalika łzowego – zazwyczaj w przebiegu promienicy czy bliznowaciejącego zapalenia spojówek. Niedrożność przewodu nosowo-łzowego może mieć charakter wrodzony i jest związana z opóźnieniem udrożnienia przewodu nosowo-łzowego lub nabyty – najczęściej idiopatyczny – może wystąpić również wtórnie do urazu, np. w przypadku złamania nosa bądź oczodołu.
Zwiększone wydzielanie łez może dotyczyć również chorób powierzchni oka, np. zapalenia brzegów powiek, zapalenia spojówek czy rogówki o różnej etiologii, obecności ciała obcego, erozji rogówki lub innych, poważniejszych schorzeń okulistycznych, takich jak ostre zamknięcie kąta przesączania bądź zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej.
Wydzielanie podstawowe łez jest uwarunkowane zwiększeniem pobudzenia przywspółczulnego przez leki lub zaburzenia autonomiczne. Wydzielanie odruchowe może zostać zwiększone poprzez miejscowe podrażnienie, np. ciało obce czy nieprawidłowy wzrost rzęs. Na nadmierne łzawienie wpływa ponadto stan powiek, ich napięcie i pozycja. W przypadku zwiotczenia powieki, częstej zmiany inwolucyjnej u osób w podeszłym wieku lub osłabienie mięśnia okrężnego oka, związanego z porażeniem nerwu twarzowego bądź też odwinięcia powieki – może pojawić się nadmierne łzawienie.
Podstawowa diagnostyka przyczyn nadmiernego łzawienia oparta jest na badaniu okulistycznym. Okulista ocenia stan poszczególnych struktur gałki ocznej, czyli powiek, brzegów powiek, spojówek, rogówki, tęczówki, komory przedniej, a także mierzy ciśnienie wewnątrzgałkowe i ogląda dno oczu, po rozszerzeniu źrenic. Takie postępowanie umożliwia wstępną diagnostykę łzawienia oraz podjęcie odpowiedniego leczenie przyczynowego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- prof. dr hab. Maria Hanna Niżankowska, Okulistyka. Podstawy kliniczne, wyd. I, PZWL, 2007.
Opublikowano: 30.09.2024;
Oceń:
0.0
0
Komentarze i opinie (0)