Dieta niskopurynowa, to dieta lecznicza stosowana u pacjentów cierpiących na dnę moczanową, ale także kamicę nerkową. Polega na niskiej podaży puryn – związków azotowych metabolizowanych w organizmie do kwasu moczowego, którego nadmiar odkłada się w stawach, powodując obrzęk i dolegliwości bólowe. Dieta ubogopurynowa zakłada przede wszystkim ograniczenie lub eliminację pokarmów zawierających duże ilości białka, które obficie występuje m.in. w mięsie.
Dieta niskopurynowa – co jeść, a czego unikać w diecie ubogopurynowej?
Spis treści
Dieta niskopurynowa – wskazania do zastosowania
Dieta niskopurynowa, to dieta lecznicza, która powinna być bezwzględnie stosowana przez osoby chorujące na dnę moczanową. Jest też zalecana w przypadku hiperurykemii (stan przed dną moczanową, który może trwać nawet kilkanaście lat) i kamicy moczanowej nerek. Dna moczanowa (skaza moczanowa, podagra) to choroba metaboliczna, w wyniku której w organizmie powstają nadmierne ilości kwasu moczowego. Odkłada się on w stawach w postaci kryształków, powodując obrzęk, zaczerwienienie i podwyższoną temperaturę w obrębie zajętego stawu oraz rwący ból stawów w atakach choroby.
Najczęściej dna moczanowa zaczyna się od zajęcia stawu dużego palca u stopy. Może też atakować stawy kolanowe, łokciowe, barkowe i nadgarstek. Charakterystycznym objawem choroby są tzw. guzki dnawe, czyli widoczne zmiany wokół stawów. Nie do końca wiadomo, co wywołuje dnę moczanową, ale stwierdzono, jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania. Są to: nieprawidłowa dieta bogata w mięso i tłuste potrawy, picie alkoholu i kawy, nadwaga i otyłość, wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, nadciśnienie, choroby nerek, niektóre leki.
Skaza moczanowa jest typową chorobą cywilizacyjną XXI wieku wynikającą z nieprawidłowego żywienia, dlatego dieta w dnie moczanowej ma duże znaczenie dla efektów leczenia. Kwas moczowy powstaje w organizmie z puryn – związków azotowych, które występują naturalnie w każdej komórce organizmu, gdzie stanowią element budulcowy DNA oraz źródło energii. Produkty zawierające puryny w szczególnie dużych ilościach to przede wszystkim pokarmy wysokobiałkowe, takie jak mięso i ryby. Do podagry w dużej mierze prowadzi jadłospis obfitujący w mięso, a ubogi w warzywa i owoce.
Zobacz też: Najlepsze wiosenne warzywa i zioła na odchudzanie
Dieta ubogopurynowa – dieta przy dnie moczanowej
Celem diety moczanowej jest ograniczenie podaży puryn, z których w organizmie powstaje kwas moczowy. Codzienny jadłospis powinien dostarczać nie więcej niż 300 mg kwasu moczowego, a w stanach zaostrzenia choroby i występowania dolegliwości bólowych – nie więcej niż 120 mg. W praktyce oznacza to stosowanie jadłospisu opartego na warzywach, jajkach, mleku i jego przetworach. Aby ułatwić postępowanie dietetyczne, produkty podzielono na 3 grupy według ilości kwasu moczowego, która powstaje po zjedzeniu zwyczajowej porcji danej żywności.
- Grupa I – poniżej 50 mg kwasu moczowego z 1 porcji – produkty zalecane w diecie niskopurynowej
Mleko (15mg/200ml), serek wiejski (20mg/200g), ser żółty, topiony, pleśniowy (3mg/30g), mięso z szynki gotowane (40mg/30g), wędliny parzone niewędzone wysokogatunkowe (30mg/30g), kajzerka (10mg/50g), chleb pszenno-żytni (7mg/50g), makaron (25mg/60g), cebula (25mg/200g), buraki (40mg/200g), marchew (35mg/200g), pomidor (20mg/200g), ogórki (15mg/200g), ziemniaki (40mg/250g), kapusta biała (45mg/200g), jabłka (20mg/150g), kiwi (30mg/150g), pomarańcze (30mg/150g), truskawki (30mg/150g), wiśnie (30mg/150g), winogrona (40mg/150g), orzechy laskowe (10mg/30g).
- Grupa II – 50–100 mg kwasu moczowego z 1 porcji – produkty dozwolone w diecie niskopurynowej
Parówki z małą ilością tłuszczu (80mg/100g), wołowina (90mg/100g), flądra (90mg/100g), lin (80mg/100g), fasola biała (95mg/75g), soczewica (95mg/75g), groch (70mg/75g), dynia (90mg/200g), fasolka szparagowa (75mg/200g), kapusta włoska (75mg/200g), kapusta czerwona (65mg/200g), banany (85mg/150g), melon (50mg/150g).
- Grupa III – powyżej 100 mg kwasu moczowego z 1 porcji – produkty przeciwwskazane w diecie niskopurynowej
Sardynki (350mg/100g), pstrąg (300mg/100g), łosoś (170mg/100g), karp (160mg/100g), sola (130mg/100g), dorsz (110mg/100g), śledź (200mg/100g), szprot wędzony (800mg/100g), mięso wieprzowe (150mg/100g), kurczak(110–175mg/100g), podroby (515–555mg/100g), brokuły (160mg/100g), papryka (150mg/100g), por (150mg/100g), brukselka (140mg/100g), szpinak (115mg/100g)
Osoby chorujące na dnę moczanową powinny opierać dietę na produktach z grupy I, od czasu do czasu spożywać produkty z grupy II i unikać produktów z grupy III.
Przeczytaj też: Warzywa i owoce na odchudzanie – które jeść, a których unikać?
Co jeść, a czego unikać w diecie niskopurynowej?
Stosowana w podagrze dieta o obniżonej zawartości puryn ma na celu zmniejszenia stężenia kwasu moczowego we krwi do poziomu 5,5 mg. Gdy stężenie kwasu moczowego wynosi 8,5-9 mg% ustępują dolegliwości bólowe, można zrezygnować z leczenia farmakologicznego i przestrzegać jedynie leczenia dietetycznego. W związku z tym, że ścisłe stosowanie się do zasad jadłospisu diety ubogopurynowej jest bardzo trudne, zaleca się ją w okresach zaostrzenia choroby, a gdy dolegliwości bólowe nie są odczuwane, należy stosować poniższe wytyczne.
Produkty zalecane:
- mięso: w ograniczonych ilościach wołowina, wieprzowina, drób; ryby (sandacz, lin), jajka;
- mleko, mleczne napoje fermentowane, sery białe, twarogowe, masło i śmietana w małych ilościach, oleje roślinne;
- owoce: wszystkie oprócz rabarbaru, warzywa: wszystkie oprócz przeciwwskazanych;
- produkty zbożowe, miód, dżemy marmolady;
- herbaty ziołowe i owocowe, wody mineralne i alkaliczne
Produkty przeciwwskazane w diecie niskopurynowej w momencie zmniejszenia nasilenia dolegliwości to wywary z kości i mięsa, rosoły, galarety mięsne i rybne, ryby, takie jak sardynki, szproty, śledzie, łój, słonina, boczek, rabarbar, suche nasiona roślin strączkowych, fasolka szparagowa, groszek zielony, kukurydza, szczaw, szpinak, brokuł, papryka, chrzan, herbata czarna, alkohol, kawa, kakao, ostre przyprawy, marynaty.
Dieta w podagrze powinna składać
się z 4–5 posiłków jedzonych regularnie. Ostatni posiłek należy jeść 3–4 godziny przed snem, ponieważ w nocy kwas moczowy produkowany jest najbardziej intensywnie. Należy unikać potraw smażonych, mięso i ryby przygotowywać gotowane i gotowane na parze – ogranicza to ilość kwasu moczowego w potrawie. Zalecane jest picie co najmniej 2 l wody dziennie oraz herbatek ziołowych, aby wspomóc wydalanie kwasu moczowego z organizmu.
Wypowiedź lekarza na temat diety w kamicy nerkowej
Zdaniem eksperta
Kamica nerkowa moczanowa wiąże się często z hyperurykemią, czyli podwyższonym poziomem kwasu moczowego we krwi. Odpowiednia dieta może uchronić pacjenta przed tworzeniem się nowych kamieni. Najważniejszym elementem diety w kamicy nerkowej, jak w każdym rodzaju kamicy, jest picie odpowiedniej ilości płynów – nawet 3 litrów dziennie. Istotne jest, aby nie dopuszczać do nadmiernego zagęszczania moczu, ponieważ sprzyja to wytrącaniu się kamieni. Łatwo to zaobserwować – wydalany mocz powinien mieć barwę słomkowożółtą.
Zalecenia dietetyczne obejmują zmniejszenie podaży produktów zawierających związki purynowe. Należy unikać wywarów mięsnych czy z kości i sosów mięsnych. Zupy zatem należy gotować na wywarach warzywnych. Ponadto z diety należy wyłączyć podroby oraz produkty, które je zawierają, np. kaszanka, pasztety, salceson, itp. Powinno unikać się śledzi, makreli, sardynek i szprotek. Dużo związków purynowych zwiera dziczyzna oraz tłuste mięsa, jak baranina, wieprzowina, skóra ryb czy drobiu. Inne produkty to kakao, czekolada czy kawa. Produkty, których ilość w diecie należy zwiększyć, stanowią produkty mleczne.
Opublikowano: 09.11.2016;
aktualizacja: 15.02.2018
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Aleksandra Żyłowska
Dietetyczka
Ukończyłam studia o specjalności Technologia, biotechnologia i analiza żywności oraz Usługi żywieniowe i dietetyka. Jestem zwolenniczką prostej, zdrowej kuchni i świadomych wyborów w codziennym odżywianiu. Do moich głównych zainteresowań należy wspomaganie leczenia chorób poprzez właściwe jedzenie, a także psychologiczne aspekty odżywiania i budowanie trwałych zmian nawyków żywieniowych. W życiu zawodowym łączę dwie pasje – zdrowe odżywanie i pisanie. Uważam, że edukacja żywieniowa jest bardzo istotna, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Chętnie podejmuję się prowadzenia edukacyjnych zajęć warsztatowych.
324
Komentarze i opinie (5)
opublikowany 04.12.2020
opublikowany 02.02.2022
opublikowany 08.05.2022
opublikowany 15.01.2024
opublikowany 19.05.2024