Ciąża bliźniacza – objawy, przebieg, zagrożenia. Kiedy ciążę mnogą uznaje się za donoszoną?

Marta Michalska-Machaj położna 9 czerwca 2021

Przyszła mama, która nosi pod sercem więcej niż jedno dziecko, wymaga szczególnej opieki. W ciąży mnogiej nasilają się dolegliwości, które występują podczas trwania ciąży. Zatem przyszła mama może odczuwać np. silniejsze mdłości, nadciśnienie tętnicze, itp. Ciąża bliźniacza to podwójne szczęście, ale również podwójny ciężar.

Ciąża bliźniacza – objawy, przebieg, zagrożenia. Kiedy ciążę mnogą uznaje się za donoszoną? — Fotolia

Spis treści

Ciąża bliźniacza – z czym się wiąże?
Jak zajść w ciążę bliźniaczą?
Jakie są zagrożenia w ciąży bliźniaczej?
Jakie badania dodatkowe w ciąży bliźniaczej?
Ciąża mnoga – rodzaje
Sposoby rozwiązania ciąży bliźniaczej
Kiedy ciąża bliźniacza jest donoszona?
Jak przygotować się do porodu bliźniąt i pobytu w szpitalu?
Jak urządzić mieszkanie do przyjęcia bliźniąt?
Jak przygotować się na spacer z bliźniakami?
Ciąża mnoga – wypowiedź lekarza

Ciąża bliźniacza – z czym się wiąże?

Ciąża z bliźniakami to duże obciążenie zdrowia mamy. Z jakimi dolegliwościami zmagają się kobiety w ciążach mnogich?

Obciążenie kręgosłupa – jeżeli lekarz prowadzący na to pozwoli, warto wykonywać proste ćwiczenia gimnastyczne, które pomagają zwalczyć ból pleców.
Ryzyko nadmiernego przytycia – spora grupa osób powiela nieprawdziwe stwierdzenie, że w ciąży trzeba jeść za dwoje. To niestety prowadzi do niepotrzebnej nadwagi, która dodatkowo ogranicza życie przyszłej mamy.
Niewysypianie się – duży brzuch uniemożliwia znalezienie odpowiedniej, dogodnej pozycji do snu. Wraz z kolejnymi tygodniami ciąży rośnie problem z normalnym, codziennym funkcjonowaniem. Zwykłe czynności jak np. założenie, zawiązanie butów, ubieranie się, schylanie, w ciąży mnogiej są niestety utrudnione.
W ciąży mnogiej mogą pojawić się również problemy z oddychaniem oraz żołądkowo-jelitowe.

Zobacz też: Ból kręgosłupa w ciąży

Ciąża wielopłodowa to ciąża o zwiększonym ryzyku okołoporodowym. Powikłania, które mogą wystąpić zarówno w czasie ciąży jak i w trakcie porodu, występują zdecydowanie częściej niż w przypadku ciąż pojedynczych. Średni czas trwania ciąży bliźniaczej to 36 tygodni, ciąży trojaczej – 32 tygodnie, natomiast ciąży czworaczej – 30 tygodni. Dzieci z ciąży mnogiej przychodzą na świat często przed terminem i z małą masą urodzeniową.

Jak zajść w ciążę bliźniaczą?

Zwiększone prawdopodobieństwo zajścia w ciążę bliźniaczą występuje u kobiet, które:

przyjmowały leki wspomagające płodność,
leczą się z powodu niepłodności,
lub gdy ciąża jest wynikiem sztucznego zapłodnienia.

Ciąża mnoga może wystąpić również u kobiet, które:

już wcześniej rodziły,
mają więcej niż 35 lat,
pochodzą z rodziny, w której rodziły się już bliźnięta.

Jakie są zagrożenia w ciąży bliźniaczej?

Powikłania, które najczęściej występują w przypadku ciąż wielopłodowych:

zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego,
zwiększone ryzyko poronienia,
nieprawidłowe położenie obu lub jednego dziecka,
rozbieżny wzrost wewnątrzmaciczny płodów,
przedwczesne oddzielnie się łożyska,
zwiększone ryzyko wystąpienia wad wrodzonych,
mała masa urodzeniowa,
przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
wypadnięcie pępowiny.

Niestety, zagrożenie związane z ciążą mnogą nie mija w chwili urodzenia dzieci. Mamy, które urodziły więcej niż jedno dziecko, częściej narażone są na połogowe zapalenie macicy, jak i wystąpienie rzucawki poporodowej. Dlatego też po porodzie w takich przypadkach zwiększony jest nie tylko nadzór położniczy, ale również profilaktyczne zastosowanie antybiotyków. Poza tym wskazane jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedniej ilości krwi jeszcze przed porodem oraz podanie leków, które obkurczają mięsień macicy po porodzie drugiego dziecka.

Okres połogu w przypadku porodu bliźniaczego może również wydłużyć się. Dlatego też rodzicom należy pomagać w opiece nad maluchami, a świeżej mamie zapewnić choć trochę odpoczynku.

Jakie badania dodatkowe w ciąży bliźniaczej?

Gdy lekarz stwierdzi ciążę mnogą, przyszła mama będzie od tej pory pod opieką specjalistyczną. W związku z licznymi powikłaniami w ciąży mnogiej, wymagana jest zwiększona liczba przeprowadzonych badań. Do 28. tygodnia ciąży badania profilaktyczne należy wykonywać co 14 dni, natomiast po 28. tygodniu – co tydzień. W czasie trwania ciąży mnogiej liczba wizyt u lekarza prowadzącego zwiększa się, ponieważ kontrola nad taką ciążą musi być ściślejsza. W ciąży mnogiej częściej robi się badania na ewentualną obecność białka w moczu, częściej też wykonywany jest pomiar ciśnienia tętniczego. Przyszła mama powinna rozważyć zwiększoną suplementację niektórych witamin czy też mikroelementów, jak np. kwasu foliowego czy żelaza. Powód? Niedokrwistość pojawia się częściej niż w przypadku ciąży pojedynczej. Jednak naczelną zasadą podczas trwania ciąży mnogiej jest odpoczynek przyszłej mamy. Kobieta w tym okresie powinna dbać o siebie o wiele bardziej niż zwykle.

Zobacz też: USG połówkowe

Ciąża mnoga – rodzaje

Najczęściej występującym rodzajem ciąży mnogiej jest ciąża bliźniacza . Wyróżnia się w niej bliźnięta jednojajowe oraz bliźnięta dwujajowe.

Bliźnięta jednojajowe to bliźnięta, które pochodzą z jednej komórki jajowej, którą zapłodnił jeden plemnik. Komórka ta dzieli się następnie na 2 zarodki. Bliźnięta jednojajowe mają nie tylko tę samą płeć, ale również kolor oczu, tę samą grupę krwi, ten sam materiał genetyczny, a ich wygląd jest prawie identyczny. Choć mają dwie pępowiny, to łączy je jedno łożysko. Mogą rozwijać się w jednym bądź dwóch workach owodniowych.

Bliźnięta jednojajowe zalicza się do ciąży o większym ryzyku wystąpienia powikłań.

Bliźnięta dwujajowe to takie, które pochodzą z dwóch komórek jajowych, z których każda została zapłodniona przez inny plemnik. Dzieci te nie muszą tak samo wyglądać, ponieważ każde z nich ma osobny materiał genetyczny. Można powiedzieć, że ciąża bliźniacza dwujajowa to dwie osobne ciąże, które występują w tym samym czasie.

W zależności od dnia, w którym dokonał się podział zygoty, wyróżnia się następujące typy bliźniaczej ciąży jednojajowej:

dwukosmówkowa, dwuowodniowa – 30% ciąż bliźniąt jednojajowych,
jednokosmówkowa, dwuowodniowa (68 proc. ciąż bliźniąt jednojajowych),
jednokosmówkowa, jednoowodniowa (2% ciąż bliźniąt jednojajowych)
jednokosmówkowa, jednoowodniowa z wystąpieniem bliźniąt syjamskich (ok. 0,3–0,5% ciąż bliźniąt jednojajowych).

Sposoby rozwiązania ciąży bliźniaczej

Ciąża mnoga nie oznacza, że dzieci muszą przyjść na świat za pomocą cięcia cesarskiego. Przeciwnie – jeżeli ułożone są prawidłowo, istnieje możliwość, aby poród odbył się drogami natury. Korzystnie w takich sytuacjach jest, gdy kobieta już wcześniej rodziła, a dzieci położone są podłużnie główkowo – główkowo. Wtedy szanse na bezpieczny poród drogami natury wzrastają. Poza możliwością przeprowadzenia porodu drogami natury lub cięcia cesarskiego istnieje jeszcze trzecia możliwość. Jest to poród drogami natury pierwszego dziecka z następnym wydobyciem drugiego dziecka drogą cięcia cesarskiego. Takie rozwiązanie podejmuje się np. w przypadku, gdy po porodzie pierwszego dziecka zapis KTG drugiego dziecka jest nieprawidłowy. W przypadku ciąży wyższego ryzyka jak np. ciąża jednoowodniowa oraz ciąża trojacza i więcej, drogą ukończenia ciąży jest cięcie cesarskie.

Kiedy ciąża bliźniacza jest donoszona?

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące indukcji porodu są następujące:

Indukcja porodu w ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej dwuowodniowej, przy braku istnienia przeciwwskazań do porodu drogami natury, powinna być rozważona pomiędzy 36. a 37. tyg. ciąży ze względu na zwiększone ryzyko obumarcia płodu/płodów.
Indukcja porodu w ciąży bliźniaczej dwukosmówkowej, przy braku istnienia przeciwwskazań do porodu drogami natury, powinna być rozważona pomiędzy 37. a 38. tyg. ciąży (powód jak wyżej).
W ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej jednoowodniowej indukcja porodu jest przeciwwskazana.

Decyzja o wywołaniu porodu zawsze powinna być uzasadniona względami medycznymi. Musi być również poprzedzona wyrażeniem pisemnej świadomej zgody przez ciężarną.

Z kolei cięcie cesarskie, jeśli nie występują powikłania ciąży, powinno być planowane:

w ciąży bliźniaczej dwukosmówkowej po 37. tygodniu ciąży,
w ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej po 36. tygodniu ciąży,
w ciąży bliźniaczej jednoowodniowej po 32. tygodniu ciąży.

Jak przygotować się do porodu bliźniąt i pobytu w szpitalu?

Należy pamiętać, że poród bliźniąt często odbywa się kilka tygodni przed planowanym terminem. Torba do szpitala dla dzieci i matki powinna być przygotowywana wcześniej niż w przypadku porodu jednego dziecka. Najważniejszymi rzeczami w takiej torbie są ubranka dla dzieci i rzeczy pielęgnacyjne.

W skład wyprawki do szpitala powinny wchodzić:

Kilka par czapeczek – dwie grubsze i dwie cieńsze dla jednego dziecka, czyli łącznie osiem czapeczek dla obu dzieci,
Body, pajacyki, śpiochy i kaftaniki – po 4-5 sztuk dla każdego dziecka.
Każde dziecko powinno mieć swój kocyk do przykrycia i swój rożek.
Pieluchy tetrowe – potrzebne są trzy sztuki do porodu dla każdego dziecka i dodatkowo na cały pobyt w szpitalu, według uznania kobiety.
Potrzebne będą też ręczniki kąpielowe dla dzieci i pieluchy jednorazowe.
Niezbędne są też kosmetyki do pielęgnacji ciała dzieci, czyli: płyn do mycia, chusteczki jednorazowe i krem przeciw odparzeniom.

Jak urządzić mieszkanie do przyjęcia bliźniąt?

Przygotowanie się na przyjęcie dwójki dzieci w domu naraz to często duże wyzwanie dla rodziców. Łączy się z tym duży strach i obawa przed nową sytuacją. Najważniejsze potrzebne rzeczy najlepiej jest zapisywać, aby niczego nie zapomnieć i nie pominąć. Dla dzieci powinien być przygotowany kącik w jednym z pomieszczeń.

Najważniejsze rzeczy, które warto przygotować przed porodem:

Każde dziecko powinno mieć osobne łóżeczko i przewijak. Wybór odpowiedniego materacyka często sprawia duży problem. Na rynku jest teraz duży wybór. Ważne jest, aby materacyk nie był zbyt miękki.
Do kąpieli potrzebna jest wanienka ze stojakiem. Jeżeli kobieta chce wraz z mężem kąpać dzieci w tym samym czasie, mogą przydać się dwie wanienki. Natomiast dzieci mogą być kąpane jedno po drugim, dlatego nie ma konieczności posiadania dwóch wanienek. Jeżeli mama będzie kąpać dzieci sama, nie musi każdego dziecka myć codziennie. Dzieci mogą być kąpane na zmianę, co drugi dzień.
Przydatny może być leżaczek bujany. Może być pomocny, gdy kobieta zostanie sama w domu i będzie musiała przewinąć jednego z bliźniaków. Może wtedy położyć drugie dziecko na leżaczku i przypiąć szelkami. Pozwoli to na spokojne zajęcie się przebieranym dzieckiem i jednoczesne obserwowanie drugiego dziecka bez obawy, że spadnie.
W kąciku dziecka w zasięgu ręki powinny się znajdować wszelkie niezbędne rzeczy do pielęgnacji. Nie powinno się zostawiać dziecka samego na przewijaku, dlatego ważne jest wcześniejsze przygotowanie wszelkich niezbędnych do tego rzeczy. Warto przygotować duży zapas pieluch jednorazowych w najmniejszym rozmiarze. Jedno dziecko na początku zużywa około ośmiu pieluch dziennie. Przy dwójce dzieci liczba ta zwiększa się do szesnastu zużytych pieluch na dobę.
Warto przygotować wcześniej także zawartość lodówki w domu, tak, aby niczego nie zabrakło. Może bowiem okazać się, że wyjście z domu z maluchami będzie dla młodej mamy dużą przeprawą.

Jak przygotować się na spacer z bliźniakami?

Podstawowym elementem wyposażenia na spacer dla niemowlaka jest wózek. Przy dwójce dzieci szczególnie ważne jest, aby wózek dobrze się prowadziło. Wózki dla bliźniaków są dość dużych gabarytów. Rodzice mogą wybrać, czy wolą, aby dzieci były w wózku ułożone obok siebie, czy jedno za drugim. Oczywiście każde z nich ma oddzielną gondolę.

Wózki z gondolami obok siebie mają dużą szerokość. Warto zmierzyć, czy taki wózek zmieści się przez drzwi w domu, na klatce i w miejscach najczęściej odwiedzanych. Może przydać się zmierzenie drzwi ulubionego sklepu, by nie okazało się, że wybrany wózek przez te drzwi się nie zmieści. Powinno się także zmierzyć drzwi od windy. Jeżeli wózek się do niej nie zmieści, trzeba się wcześniej dowiedzieć, gdzie będzie możliwe przechowywanie wózka w bloku.

Do wyjścia na spacer potrzebne jest przygotowanie torby. Niezbędne w niej są pieluchy, ubranka na zmianę i chusteczki do pielęgnacji. Jeżeli kobieta po każdym spacerze będzie uzupełniała w niej zużyte rzeczy, skróci to czas szykowania do wyjścia.

Przydatne jest posiadanie chusty do noszenia dziecka , szczególnie w trakcie spacerów. Niektóre dzieci są niespokojne leżąc w wózku, a gdy są blisko mamy, uspokajają się. Chusta umożliwia noszenie dziecka blisko ciała i zarazem nie ogranicza rąk do prowadzenia wózka.

Przy posiadaniu dwójki dzieci bardzo ważna jest organizacja i planowanie. Jest to kluczowy element do sprawnego radzenia sobie z opieką nad bliźniętami . Warto także korzystać z pomocy oferowanej przez bliskich.

Ciąża mnoga – wypowiedź lekarza

Zdaniem eksperta

Małgorzata Andrzejczak dietetyk

Ciąża bliźniacza to najczęściej występująca ciąża mnoga. Bliźniaki mogą być jedno- bądź dwujajowe. 25% ciąż bliźniaczych to bliźniaki jednojajowe – są one identyczne genetycznie, powstają wskutek zapłodnienia jednej komórki przez jeden plemnik, podział natomiast następuje nieco później. Za sprawą tego bliźniaki są zawsze tej samej płci.

Bliźniaki mogą być również: – dwukosmówkowe, dwuowodniowe – zarodki mają wówczas oddzielone kosmówki oraz owodnie; – jednokosmówkowe, jednoowodniowe – takie zarodki mają wspólną kosmówkę i owodnię; – jednokosmówkowe, dwuuodwodniowe – są to zarodki, które mają wspólną kosmówkę, a oddzielne owodnie.

Bliźniaki dwujajowe powstają w wyniku zapłodnienia przez dwa plemniki dwóch komórek jajowych. Mogą mieć taką samą lub różną płeć. Każdy noworodek ma oddzielną kosmówkę i łożysko.

Narodziny bliźniąt odbywają się zazwyczaj przed terminem. Poród bliźniaków jest porodem wysokiego ryzyka. Niewątpliwie w takiej sytuacji najbezpieczniejszy dla matki oraz bliźniąt będzie poród poprzez cesarskie cięcie. Powikłania charakterystyczne dla ciąż bliźniaczych zależą przede wszystkim od tego, czy dzieci posiadają wspólne łożysko i worek owodniowy. Najtrudniejsze przypadki to te, kiedy oba płody mają wspólne łożysko oraz są połączone naczyniami krwionośnymi. Może wtedy wystąpić między bliźniętami tzw. zespół przetoczenia, zwany też zespołem podkradania. Jedno z dzieci oddaje wówczas swoją krew bratu lub siostrze. Taka sytuacja jest groźna dla obu stron, ponieważ dawca ma za mało tlenu i składników odżywczych, słabo rośnie, wydala mniej moczu, co skutkuje małowodziem. Biorca natomiast ma dużo krwi, co przeciąża jego serce i powoduje wydalanie moczu w dużych ilościach, w efekcie czego powstaje wielowodzie.

Opublikowano: 09.06.2021;

Oceń:

4.5

Marta Michalska-Machaj

Położna

Mgr położnictwa, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Systematycznie doszkala się poprzez uczestnictwo w licznych szkoleniach i konferencjach. Położna z wyboru. Swój zawód traktuje jak pasję oraz misję.