Róża – przyczyny, objawy, leczenie choroby skóry u dzieci i dorosłych

Co to jest róża?

Róża, niekiedy mylona przez pacjentów z różyczką, w rzeczywistości nie ma z nią zbyt wiele wspólnego. W przeciwieństwie do niej jest chorobą wywoływaną przez bakterie.

Róża to postać zapalenia tkanki łącznej (cellulitis), spowodowana infekcją paciorkowców – Streptococcus pyogenes . Odczyn zapalny dotyczy skóry i jej naczyń chłonnych oraz – czasami – tkanki podskórnej. Aby wywołać chorobę, bakterie potrzebują specjalnych warunków. Należą do nich skaleczenia, ukąszenia, obrzęk limfatyczny albo zmiany wywołane przez niedostateczne ukrwienie, zwłaszcza podudzi.

Zwiększone ryzyko wystąpienia róży dotyczy również osób otyłych, w starszym wieku, z upośledzoną odpornością, np. zakażonych wirusem HIV, a także cierpiących z powodu cukrzycy, zakażeń grzybiczych lub uzależnionych od alkoholu.

Sporadycznie zdarzają się przypadki róży, w których nie udaje się zidentyfikować bezpośredniej przyczyny wtargnięcia bakterii.

Objawy róży

Najistotniejszym objawem róży są zmiany miejscowe, które bardzo często lokalizują się na twarzy oraz podudziach. Ta druga lokalizacja dotyczy szczególnie osób cierpiących z powodu niewydolności żylnej.

Na skórze pojawia się zaczerwienienie ostro odgraniczone od zdrowej skóry. Początkowo niewielkie, bardzo szybko rozprzestrzenia się obwodowo, przybierając coraz to większe rozmiary. Skóra jest napięta, błyszcząca, a każda próba dotyku sprawia ból.

Przy ciężkim przebiegu choroby zdarza się, że zmiany skórne zajmują znaczny obszar ciała. Towarzyszą im skłonne do pękania pęcherze wypełnione przezroczystą treścią surowiczą. Choroba nazywana jest wtedy różą pęcherzową. W ciężkich przypadkach róża może doprowadzić do martwicy tkanek. Taką postać choroby nazywamy postacią zgorzelinową.

Zmianom miejscowym mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak:

• wysoka gorączka (sięgająca 41°C),
• dreszcze,
• nudności czy wymioty,
• powiększenie węzłów chłonnych znajdujących się najbliżej miejsca zapalenia.

W przypadku wystąpienia opisanych powyżej objawów konieczna jest wizyta u lekarza i rozpoczęcie leczenia; choroba na pewno nie ustąpi samoistnie.

Poważnym powodem do niepokoju jest postać choroby, w której zmianom miejscowym nie towarzyszą zmiany ogólne. Może to być tzw. róża nowotworowa, czyli miejscowy odczyn zapalny, będący reakcją organizmu na komórki nowotworowe szerzące się drogą naczyń limfatycznych. Ta postać choroby jest bardzo często związana z występowaniem raka piersi.

Rozpoznanie róży

Postawienie rozpoznania róży opiera się najczęściej wyłącznie na ocenie objawów klinicznych. Dodatkowe badania potwierdzające diagnozę nie są wymagane. Niekiedy w celu wykluczenia obecności zakrzepicy żylnej wykonuje się badanie ultrasonograficzne naczyń.

Leczenie róży

Podstawą leczenia róży jest przyjmowanie antybiotyku – doustnie, domięśniowo lub dożylnie. Stosuje się penicylinę prokainową, krystaliczną lub półsyntetyczną, ewentualnie dożylnie cefalosporyny. Zastosowanie antybiotykoterapii powoduje szybkie ustępowanie dolegliwości, zarówno ogólnych, jak i miejscowych, oraz poprawę samopoczucia pacjenta.

Do stosowania miejscowego na zmienione chorobowo obszary skóry przydatne mogą okazać się okłady z ichtiolu. W okresie zdrowienia zaleca się pielęgnację skóry preparatami o działaniu nawilżającym.

Powikłania róży

Rokowanie pacjentów dotkniętych różą jest pomyślne. Mimo to w wielu przypadkach choroba ma skłonność do nawracania, najczęściej w tej samej lokalizacji. Z uwagi na to, że choroba dotyczy naczyń chłonnych, wielokrotne nawroty mogą w konsekwencji doprowadzić do ich ostatecznego uszkodzenia i spowodować zaburzenia krążenia limfy. W skrajnych przypadkach powstaje bardzo nasilony obrzęk nazywany słoniowacizną.

Najgroźniejszym powikłaniem róży jest sepsa, czyli objęcie infekcją bakteryjną całego organizmu.

Zapobieganie róży

Jak dotąd nie powstała szczepionka przeciwko róży (lub bakteriom odpowiedzialnym za powstawanie róży). Wszelkie działania mające na celu zapobieganie zachorowaniu ograniczają się do zmniejszania ilości czynników ryzyka, oczywiście takich, na które pacjent może mieć wpływ (np. zwiększona masa ciała) oraz do dokładnej higieny i dezynfekcji wszelkich zadrapań lub skaleczeń, które mogą stać się wrotami zakażenia.

Wypowiedź dermatologa na temat zakażenia różą