Bulimia u dzieci i młodzieży staje się coraz powszechniejszym problemem. Dzieci cierpiące na bulimię martwią się wyglądem swojego ciała oraz ilością spożywanego pokarmu. Typowe w przypadku bulimii jest także obrzydzenie wobec samego siebie, jak i wstyd spowodowany czynnościami, które wywołuje się w celu pozbycia się pokarmu ze swojego organizmu. Powodem bulimii mogą być czynniki indywidualne, rodzinne czy społeczno-kulturowe. Jak leczy się bulimię u dziecka?
Bulimia u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie. Jak pomóc dziecku chorującemu na bulimię?
Spis treści
- Czym jest bulimia?
- Jakie są przyczyny bulimii u dziecka?
- Objawy bulimii u dziecka
- Powikłania po bulimii u dziecka
- Jak leczy się bulimię u dziecka?
- Bulimia u nastolatki – przyczyny
- Jakie czynniki wywołują bulimię u nastolatków?
- Jakie są skutki bulimii u nastolatków?
- Jak pomóc nastoletniemu bulimikowi?
- Kilka rad dla rodziców młodych bulimików
Czym jest bulimia?
Bulimia, zwana też żarłocznością psychiczną, zaliczana jest do grupy chorób z kręgu zaburzeń odżywiania. Bulimia u dziecka charakteryzuje się napadami niekontrolowanego obżarstwa, po których następują różnorakie zachowania kompensacyjne, mające na celu zapobieżenie przybraniu na wadze. Podobnie jak w anoreksji, w bulimii występuje strach przed zwiększeniem masy ciała i niezadowolenie ze swojego wyglądu. Bulimia, choć jest zaburzeniem dotyczącym przede wszystkim młodych kobiet, coraz częściej dotyka również dzieci i młodzież w wieku szkolnym.
Jakie są przyczyny bulimii u dziecka?
Przyczyny zachorowań na bulimię u dziecka nie są do końca poznane, natomiast znane są czynniki, które w sposób znaczący podnoszą ryzyko wystąpienia tego schorzenia. Można je podzielić na czynniki indywidualne, rodzinne i społeczno-kulturowe.
Czynniki indywidualne – zaburzenia neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, zwłaszcza serotoniny.
Czynniki rodzinne (występujące wśród bliskich dziecku osób):
- rozwód,
- alkoholizm i inne uzależnienia,
- choroby psychiczne,
- maltretowanie psychiczne,
- wykorzystywanie seksualne.
Czynniki społeczno-kulturowe:
- presja społeczeństwa,
- dążenie do uzyskania idealnej sylwetki,
- wpływ rówieśników.
Przeczytaj też: Czym jest fat shaming?
Objawy bulimii u dziecka
Bulimicy na zmianę objadają się i stosują drastyczne środki odchudzające, by zapobiec wzrostowi masy ciała po uprzednim obżarstwie. Cechą charakterystyczną w przypadku bulimii jest celowe wywoływanie wymiotów. Ponadto osoby takie wykonują intensywne ćwiczenia, stosują restrykcyjne diety, a także zażywają środki przeczyszczające. Pozbycie się spożytego pokarmu przynosi im wyraźną ulgę.
Objawem bulimii u dziecka jest często utrata kontroli nad procesem jedzenia – chorzy nie są w stanie przerwać napadu objadania się, co powoduje u nich lęk, frustrację, poczucie wstydu oraz przyczynia się do dalszego obniżenia samooceny. Typowe jest także obrzydzenie i niechęć wobec samego siebie, spowodowane zarówno samymi napadami obżarstwa, jak i następującymi czynnościami, które wywołują w celu pozbycia się pokarmu z organizmu. Bulimii u dziecka stosunkowo często towarzyszy depresja. Częstsze niż w populacji ogólnej są myśli, a nawet próby samobójcze.
Masa ciała bulimika na ogół jest w normie, chociaż może być nieco poniżej lub powyżej normy, zdarzają się nawet osoby otyłe. Dziewczynki zwykle nie tracą miesiączki, ale cykle stają się nieregularne.
Bulimia rozpoznawana jest wówczas, gdy u danej osoby co najmniej dwa razy w tygodniu przez okres minimum trzech miesięcy występują napady objadania się, z następującymi zachowaniami kompensacyjnymi:
- prowokowanie wymiotów,
- stosowanie środków przeczyszczających,
- głodówki,
- intensywne ćwiczenia fizyczne.
W bulimii u dziecka nie dochodzi tak szybko do wyniszczenia organizmu, jak w anoreksji, przez co rozpoznanie problemu może być opóźnione. Alarmujące jest jedzenie w odosobnieniu i nadmierne zainteresowanie produktami spożywczymi, jak również zamykanie się dziecka w łazience po posiłkach. Jeśli w domowej apteczce przechowywane są środki przeczyszczające, powinniśmy zwrócić uwagę, czy nie zaczęło ich ubywać.
Przeczytaj też: Jak działają endorfiny?
Występują dwa typy bulimii:
- przeczyszczający,
- nieprzeczyszczający.
W typie przeczyszczającym (purging type) w ramach zachowań kompensacyjnych dochodzi do prowokowania wymiotów i stosowania środków farmakologicznych (przeczyszczających, odwadniających, lewatyw), a w typie nieprzeczyszczającym (nonpurging type) zamiast tego stosowana jest ścisła dieta i intensywne ćwiczenia fizyczne.
Powikłania po bulimii u dziecka
Bulimik czuje się zmęczony i ospały, cechuje go zły nastrój i poczucie wstydu. Niechęć do samego siebie w połączeniu z możliwymi bólami głowy może prowadzić do depresji. Najwięcej powikłań bulimii u dziecka występuje w układzie pokarmowym.
Do powikłań po bulimii u dziecka należą:
- niedobory pokarmowe,
- odwodnienie,
- awitaminoza,
- zaburzenia funkcjonowania wątroby i układu pokarmowego,
- podrażnienie przełyku, zgaga, refluks,
- biegunki i zaparcia wynikające z nadużywania środków przeczyszczających,
- niedociśnienie tętnicze,
- dyskomfort w jamie brzusznej,
- zaburzenia równowagi elektrolitowej doprowadzające m.in. do zaburzeń rytmu serca,
- rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów, spowodowane niepohamowanym jedzeniem,
- uszkodzenie szkliwa zębów,
- opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek),
- w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony, spowodowane wymiotami.
Zmiany skórne:
- sucha skóra,
- rany, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów),
- nasilone rozstępy skórne wynikające z wahań wagi.
Zaburzenia pracy serca i uszkodzenia naczyń krwionośnych:
- zaburzenia funkcji serca,
- niedociśnienie tętnicze,
- uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach, spowodowane wywoływaniem odruchów wymiotnych, a tym samym napinaniem się dziecka,
Problemy neurologiczne:
- psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających,
- neuropatie, miopatie,
- czasami napady drgawkowe.
To też może Cię zainteresować: Czym jest ciałopozytywność?
Jak leczy się bulimię u dziecka?
Podstawowym celem leczenia bulimii u dziecka i nastolatka jest wyeliminowanie napadów obżarstwa, a także wycofanie środków przeczyszczających. Najlepszą metodą są terapie, które mogą być indywidualne, grupowe albo rodzinne. Ważne są również konsultacje i spotkania z dietetykiem w celu nauki właściwych schematów odżywiania się. U osób cierpiących na bulimię korzystne może być leczenie farmakologiczne.
Wiele źródeł potwierdza pozytywny wpływ fluoksetyny (lek przeciwdepresyjny z grupy SSRI) na zmniejszenie częstości napadów. W przypadku towarzyszącej depresji stosowane się również inne leki przeciwdepresyjne. W ciężkich, powikłanych przypadkach bulimii konieczne jest leczenie jej powikłań. Leczenie bulimii u dziecka może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.
Bulimia jest chorobą psychiczną z grupy zaburzeń odżywiania, która stanowi coraz częstszy, a często niedoceniany problem wśród dzieci i młodzieży. Z powodu późnego występowania objawów rozpoznanie często bywa postawione późno, nierzadko dopiero w momencie wystąpienia powikłań. Bulimia jest chorobą przewlekłą, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego bardzo ważne jest wczesne zauważenie pierwszych oznak tej choroby. Rodzice powinni zwracać baczną uwagę na zachowania żywieniowe swojego dziecka, szczególnie w okresie dojrzewania, kiedy ryzyko rozwoju choroby jest największe. W przypadku wątpliwości powinni zwrócić się po pomoc do specjalistów. Szybka interwencja i wykwalifikowana opieka może uchronić dziecko przed poważnymi konsekwencjami tego schorzenia.
Bulimia u nastolatki – przyczyny
Bulimia to zaburzenia jedzenia powszechne w krajach wysokorozwiniętych. Zdecydowanie częściej chorują na nią dziewczęta i kobiety aniżeli chłopcy czy mężczyźni. Prawdopodobnie ma to związek w z większą podatnością kobiet do przejmowania się swoim wyglądem i znacznych wahań nastrojów czy silniejszego odczuwania presji społecznej podczas okresu dojrzewania.
Młodzi ludzie są bardzo podatni na wpływy otoczenia, łatwiej nimi manipulować. Zmiany fizyczne i hormonalne w wyniku dojrzewania zaburzają obraz samego siebie, rodzą niepokój i chwieją poczuciem pewności siebie. Media czy kolorowa prasa nasycona kultem ciała kreują wzory piękna, którym ulegają nastolatki w nadziei na akceptację społeczną.
Sprawdź też: Zaburzony obraz siebie, czyli dysmorfofobia
Stres związany z szkołą, osiągnięciami, kontaktami z płcią przeciwną, problemy w komunikacji z rodzicami – to wszystko może rzutować na podejmowanie ryzykownych zachowań żywieniowych. Ataki obżarstwa mogą na chwilę zagłuszać nieśmiałość, złość, lęk czy smutek nastolatka.
Niektóre środowiska artystyczne czy sportowe (balet, taniec, kręgi związane z modą itd.) narzucają szczupłość, restrykcyjne diety czy ćwiczenia i mogą zwiększać ryzyko wystąpienia bulimii u nastolatków.
To też może Cię zainteresować: Nerw błędny – funkcje, uszkodzenie, leczenie
Jakie czynniki wywołują bulimię u nastolatków?
Rodzina
Nastolatki często chcą wyrwać się z nadmiernie dominującej rodziny, która ogranicza ich samodzielność. Nadopiekuńczość, perfekcjonizm i zmienne lub skrajne zasady współżycia wzmacniają zachowania bulimiczne.
Zaniżona samoocena matki i silny krytycyzm wraz z wysokimi oczekiwaniami wobec dziecka mogą rzutować na powstanie u niego zaburzeń jedzenia. Innymi przyczynami mogą być:
- złe relacje między rodzicami,
- kłótnie,
- rozwód,
- brak stabilizacji rodzinnej przy jednoczesnym nadmiernym obciążaniu dziecka odpowiedzialnością i utrudnianie mu osiągnięcia autonomii.
Uwarunkowania biologiczne
Na występowanie bulimii mogą mieć także czynniki genetyczne, czyli dziedziczone skłonności do zaburzeń odżywiania i przekazywania złych nawyków żywieniowych. Badania na zwierzętach potwierdzają, że prawdopodobnie chromosom 10 odpowiedzialny jest za wystąpienie otyłości i bulimii.
Do czynników genetycznych warunkujących zachorowanie na bulimię należą:
- obsesje dotyczące jedzenia i wartości BMI,
- zbyt duże przejmowanie się popełnianymi błędami,
- wiek pojawienia się pierwszej miesiączki.
Przeczytaj też: Autofobia – lęk przed samotnością
Zaburzenia hormonalne
Hormony wpływające na zaburzenia metabolizmu i gospodarki węglowodanowej, poziom stresu i poziom odczuwania głodu mogą przyczyniać się do powstawania bulimii.
U bulimika zakłócone jest wydzielanie:
- glikokortykoidów mających wpływ na regulację przemiany węglowodanowej,
- serotoniny odpowiedzialnej za poziom lęku, odczuwanie głodu i ogólny stan samopoczucia.
- dopaminy związanej z mechanizmem nagradzania się,
- norepinefryny, która wpływa na poziom stresu,
- grealiny odpowiedzialnej za metabolizm i odczuwanie głodu.
Nieprawidłowości w strukturze mózgu i połączeń neuronalnych
Badania naukowców z Columbia University i New York Psychiatric Instytute wskazują, że niektóre połączenia między komórkami nerwowymi pozwalają na kontrolowanie dobrowolnych zachowań u ludzi. W przypadku bulimików połączenia te nie działają poprawnie. Prawdopodobnie przyczyniają się do zachowań impulsywnych i utrudniają samokontrolę w sytuacjach stresowych.
Jakie są skutki bulimii u nastolatków?
Konsekwencje zaburzeń jedzenia odbiją się w zarówno w psychice jak i w zdrowiu fizycznym.
Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej mogą doprowadzić do hipokalemii, czyli zmniejszenia jonów potasu we krwi, a tym samym – zaburzeń pracy serca (wstrząs kardiogenny, arytmia serca czy zawał mięśnia sercowego). Innym powikłaniem jest obniżenie jonów wapnia i chloru, które osłabiają kości i zęby, mogą wpłynąć na zaburzenia krzepliwości krwi, zaburzenia procesów trawiennych, przewodnictwa impulsów nerwowych i gospodarki wodnej.
Częstym powikłaniami przy prowokowaniu wymiotów są uszkodzenie szkliwa, próchnica, choroby przyzębia, podrażnienie błon śluzowych gardła, przełyku, obrzęk ślinianek podżuchwowych, przyusznych czy rany na języku, uszkodzenie żołądka, krwawienie w obrębie przewodu pokarmowego, wrzody, zapalenie błony śluzowej żołądka, wrzody dwunastnicy, zapalenie trzustki. W ekstremalnych przypadkach może dość do pęknięcia żołądka, przełyku, nowotworu krtani czy przełyku.
Objaw Russela to charakterystyczne otarcia, podrażnienia i blizny występujące na wskazującym i środkowym palcu, powstałe w wyniku drażnienia palcami przełyku.
Psychiczne konsekwencje bulimii u młodzieży związane są z ogromnym poczuciem winy, niską samooceną i długotrwałym poziomem stresu. Mogą one doprowadzać do depresji, prób samobójczych, alkoholizmu czy nadużywania środków psychoaktywnych lub leków uspokajających.
Nadmierne kupowanie jedzenia może doprowadzać do problemów finansowych, a niemożność przerwania błędnego koła jedzenia naraża na zaciąganie długów i kolejnych kłopotów finansowych.
Sprawdź również: Terapia śmiechem – co to jest?
Jak pomóc nastoletniemu bulimikowi?
Tak jak w każdym leczeniu, potrzebna jest silna motywacja do zmiany swojego życia i poprawy złego samopoczucia.
Otoczenie nastolatka także powinno edukować się w zakresie pomocy i zrozumienia mechanizmu bulimii. Wsparcie i zmiana nastawienia do dziecka chorującego na bulimię pozwala bulimikowi odzyskać zaufanie do innych i wiarę w siebie.
Psychoterapia indywidualna i rodzinna wraz opieką dietetyczną to skuteczne metody wykorzystywane w leczeniu bulimii. Wspomagają zmianę postawy, wizerunku siebie, uczą samokontroli, rozumienia i wyrażania swoich potrzeb czy emocji, a także wspierają relacje interpersonalne.
Kilka rad dla rodziców młodych bulimików
- Wykaż większe zrozumienie i szczerze rozmawiaj z dzieckiem.
- Unikaj krytyki i nie zwiększaj nadmiernie oczekiwań wobec dziecka.
- Postaraj się dostrzec wachlarz zdolności i możliwości nastolatka oraz pokazuj mu, jak może je rozwijać, mocno wspomagając jego działania.
- Interesuj się życiem swojego dziecka, lecz nie kontroluj go.
- Szczere rozmowy, w których zachowasz tolerancję, pozwolą dziecku otworzyć się i dzielić swoimi problemami.
- Nie oceniaj ani nie komentuj spraw związanych z dzieckiem, kiedy ono jest tego świadkiem.
- Traktuj nastolatka jak partnera, który poszukuje w rodzicu wparcia i mądrego doradcy, a nie osoby narzucającej swoje zdanie, ułatwiającej codzienne zadania czy wyręczającej dziecko.
Opublikowano: 02.07.2013;
aktualizacja: 04.11.2021
Oceń:
4.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Dobrzyńska
Lekarz
Lekarz stażysta w trakcie stażu podyplomowego z pediatrii, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku lekarskim. Zainteresowana tematyką pediatrii i chorób wewnętrznych. Podczas studiów uczęszczała w pracach kół naukowych – pediatrycznym i chorób wewnętrznych. W wolnych chwilach poświęca się podróżom, teatrowi i dobrej książce.
0
Komentarze i opinie (0)