Czy chodzenie na szpilkach jest zdrowe i bezpieczne?
Żylaki to trwałe poszerzenia żył powierzchownych, objawiające się jako poszerzone, kręte sploty. Żylaki są jedną z postaci przewlekłej choroby żylnej, a ich główną przyczyną są zaburzenia odpływu krwi, np. w wyniku niedrożności lub zwężenia żył. Zwykle osiągają średnicę co najmniej 3 milimetrów. Najczęstszą lokalizacją są żylaki kończyn dolnych.
Przewlekła choroba żylna jest choroba występującą powszechnie, szacuje się, że może dotyczyć nawet 25–60 proc. kobiet i nieco mniej mężczyzn. Żylaki nóg występują 3 razy częściej u kobiet, a ryzyko ich wystąpienia wzrasta z wiekiem. Za powstanie żylaków odpowiedzialne jest zbyt wysokie ciśnienie krwi w żyłach (powstałe m.in. w wyniku niedomykalności zastawek żylnych), które po pewnym czasie doprowadza do odkształcenia ściany naczynia i powstania charakterystycznych uwypuklonych splotów.
Żylaki na nogach mają postać sinych, miękkich, uwypuklonych splotów. Nie są bolesne, ale mają tendencję do jeszcze większego rozszerzania się w pozycji stojącej. Żylakom nóg może towarzyszyć obrzęk kostek; niekiedy stwierdza się również zmiany skórne. Czasem obecne są teleangiektazje (pajączki na nogach), czyli drobne żyłki zlokalizowane płytko pod skórą, lub pękające naczynka. Chorzy skarżą się na uczucie ciężkości, rozpierania chorej kończyny. Ciężkość kończyn nasila się w godzinach wieczornych, a ustępuje po odpoczynku, zwłaszcza z uniesionymi nogami.
Żylakom kończyn dolnych może towarzyszyć uczucie pieczenia, skurcze łydek, niekiedy chorzy skarżą się także na ból nóg od kolan w dół oraz opuchnięte nogi. Obrzęk szczególnie często lokalizuje się w okolicy kostek oraz grzbietu stopy. W późniejszym okresie dołączają zmiany skórne, takie jak przebarwienia czy stwardnienie skóry. Zmiany na skórze są późnym etapem przewlekłej niewydolności żylnej. Do najbardziej zaawansowanych należy owrzodzenie podudzi, typowo zlokalizowane w 1/3 dalszej części goleni, w okolicy kostki przyśrodkowej. Zmiany skórne, zagojone lub czynne owrzodzenie określa się jako tzw. zespół pozakrzepowy.
Owrzodzeniom podudzi może niekiedy towarzyszyć wyprysk żylakowaty goleni, który ma postać mocno zaczerwienionej, swędzącej zmiany na podudziu, niekiedy z towarzyszącą wysypką, obejmującą całe ciało. Powstaje w wyniku ekspozycji zmienionej chorobowo skóry na uraz lub zakażenie bakteryjne. Niekiedy chorzy zgłaszają również zespół niespokojnych nóg. W tym przypadku charakterystyczne jest uczucie nieprzyjemnych doznań czuciowych w obrębie nóg, powodujące potrzebę poruszania kończynami, które pojawia się zazwyczaj wieczorem po położeniu się do łóżka.
Do czynników ryzyka przewlekłej niewydolności żylnej, a tym samym do powstania żylaków, należą wszelkie stany utrudniające odpływ krwi z kończyny. Czynniki zwiększające ryzyko powstania żylaków to:
Wśród powikłań żylaków wyróżnia się owrzodzenia, zmiany skórne oraz zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych. Zakrzepowe zapalenie żylaków objawia się bólem, zaczerwienieniem oraz obrzękiem w okolicy żylaka, który jest pogrubiały, wyraźnie wyczuwalny. Przyjmuje charakterystyczny wygląd powrózkowatego zgrubienia. Zakrzepowe zapalenie żył może być związane z procesem zakrzepowym w świetle żylaków (powstawaniem skrzeplin).
W leczeniu zapalenia żylaków zastosowanie znalazło kilka środków m.in. diosmina, maść na żylaki zawierająca heparynę. W kilku procentach przypadków zakrzepowe zapalenie żylaków może doprowadzić do choroby zakrzepowo-zatorowej. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa to choroba, która obejmuje zakrzepicę żył głębokich lub zatorowość płucną. Są to choroby o bardzo groźnym przebiegu, mogące doprowadzić do wielu groźnych powikłań, a nawet śmierci.
Leczenie żylaków, w zależności od nasilenia objawów, przeprowadza się w oparciu o postępowanie zachowawcze, skleroterapię lub leczenie chirurgiczne. Postępowanie zachowawcze stosuje się u osób z niewielkimi żylakami, mało nasilonymi objawami, przeciwwskazaniami do operacji oraz w przypadku wystąpienia żylaków w ciąży.
Podstawowe znaczenie ma profilaktyka powstania żylaków. Należy unikać długotrwałego stania lub siedzenia, zwłaszcza nieruchomo, zakładania nogi na nogę, chodzenia w butach na wysokich obcasach, gorących kąpieli oraz intensywnego opalania się. Zalecany jest częsty odpoczynek w ciągu dnia, najlepiej z nogami uniesionymi do góry. Należy prowadzić aktywny tryb życia, uprawiać sport oraz zadbać o redukcję masy ciała.
Ważną rolę odgrywa leczenie stopniowanym uciskiem, czyli kompresjoterapia. Metoda ta polega na noszeniu pończoch, podkolanówek lub opasek uciskowych. Wywierają one ucisk na kończynę, stopniowo zmniejszany w kierunku pachwiny, co prowadzi do poprawy wydolności zastawek i zwiększenia przepływu krwi w żyłach. Jest to metoda szczególnie polecana w przypadku, kiedy pojawiają się żylaki w ciąży. W zależności od zaawansowania zmian stosuje się rożne klasy ucisku, różniące się maksymalnym wywieranym ciśnieniem.
Skleroterapia to metoda leczenia żylaków oparta na wstrzyknięciu do światła związku, powodującego zarośnięcie naczynia. Chirurgicznie leczy się głównie te żylaki, które wywołują objawy kliniczne. Istotą leczenia chirurgicznego jest usuwanie żylaków. Istnieje kilka wariantów tego zabiegu. Można zastosować klasyczne usunięcie żylaków (operacja Babcocka), usunięcie żylaków za pomocą niskiej temperatury (kriochirurgia), a także wykorzystać promieniowanie laserowe (laserowe usuwanie żylaków), którego użycie doprowadza do zarośnięcia żylaków.
251
