Molestowanie seksualne w pracy – czym jest i jakie formy może przybierać?

Czym jest molestowanie?

Molestowaniem jest każde zachowanie o podłożu seksualnym, które jest niechciane, czyli prowadzi do poczucia zagrożenia, złości, upokorzenia czy bezsilności. Może utrudniać wykonywanie pracy, ale też upośledzać funkcjonowanie pracownika poza pracą ze względu na wysoki stres, jakiego doświadcza. Molestowanie może mieć charakter werbalny, fizyczny lub łączony. Do zachowań o charakterze fizycznym zaliczamy: dotykanie, poklepywanie, pożądliwe gesty i spojrzenia oraz przemoc seksualną, np. gwałt. Charakter werbalno-słowny molestowania to sprośne aluzje, żarty, uwagi dotyczące wyglądu czy propozycje. Najczęściej doświadczyć można molestowania o charakterze werbalnym, ale często stanowi ono wstęp do aktów fizycznych, dlatego nie należy go bagatelizować jako „mniej” szkodliwego.

To też może Cię zainteresować: Dlaczego kobiety zdradzają?

Jakie formy może przybierać molestowanie seksualne w pracy?

Zaczepki na tle seksualnym są w wielu miejscach pracy na porządku dziennym – problem tkwi w tym, że wiele osób nie odbiera tego jako molestowanie, ale jako głupie, sprośne zachowanie. Nawet jeśli kobieta czy mężczyzna nie są adresatami sprośnych uwag, często są poniekąd zmuszeni do wysłuchiwania sprośnych dowcipów, opowieści i oglądania np. erotycznych zdjęć.

Możemy wyróżnić dwie podstawowe formy molestowania:

• molestowanie typu „coś za coś” – dochodzi do niego, kiedy osoba na wyższym stanowisku lub taka która może „coś załatwić” – w zamian za awans, podwyżkę, albo możliwość zatrudnienia, oczekuje specjalnych względów, a często stosunku seksualnego. Ten typ molestowania często może łączyć się z groźbami, może też przybrać formę groźby: „jeśli nie pójdziesz ze mną do łóżka stracisz pracę”;

Przeczytaj też: Ślub z obcokrajowcem – jak uniknąć konfliktów na tle religijnym?

• molestowanie typu wrogie środowisko, można podzielić na dwa podtypy:
  • niepożądane zainteresowanie seksualne – objawia się po prostu różnego typu adoracją, mniej lub bardziej nachalną. Może ograniczać się tylko do zachowań werbalnych, choć często granica ta wraz z rozwojem sytuacji się przesuwa. Zachowania takie obejmuję dotykanie, mające charakter seksualny, komentarze i żarty o tematyce seksualnej, eksponowanie przedmiotów lub materiałów o charakterze seksualnym (fotografie, kalendarze itp.), uwagi dotyczące rozmówcy w kontekście seksualnym, komentarze dotyczące wyglądu o charakterze seksualnym, rozmowa o osobie w terminach seksualnych w jej obecności;
  • molestowanie z uwagi na przynależność do danej płci – przejawia się agresją, której warunkiem jest płeć ofiary (może dotykać kobiety i mężczyzn), nie musi mieć podtekstu seksualnego. Klasyfikuje się tutaj takie zachowania, jak obraźliwe komentarze o zdolnościach lub ich braku kobiet lub mężczyzn.

Zobacz również: Na czym polega obrzezanie?

Kto może stać się ofiarą molestowania?

Molestowanie zdecydowanie częściej dotyczy kobiet – statystyki mówią, że stanowią one aż 90% ofiar molestowania. Najbardziej narażone na atak są młode kobiety, które nie ukończyły 34. roku życia. Dane te mogą być jednak niemiarodajne – naukowcy szacują, że różnica między ofiarami kobietami/mężczyznami wcale nie jest tak duża. Wyniki te są rezultatem tego, jak same ofiary postrzegają molestowanie. Z amerykańskich badań wynika, że aż 66% mężczyzn traktuje molestowanie seksualne przez współpracownice bądź przełożone jako komplement! Nie widzą oni nic złego w tym, że kobieta przełożona/współpracownica wychwala ich wygląd lub ich podrywa – ma to być dowód na ich atrakcyjność.

Panie rozumieją tę kwestię zupełnie inaczej – tylko 17% kobiet ma takie podejście. Najbardziej narażone na molestowanie są kobiety, które pracują w tak zwanych męskich zawodach (wojsko) lub w organizacjach, gdzie większość stanowią mężczyźni (firmy motoryzacyjne).

Zobacz też: Molestowanie seksualne dziecka

Różnice między sprawcami molestowania, kobietami i mężczyznami, dotyczą głównie statusu. Molestujący mężczyźni zwykle zajmują stanowiska wyższe niż ich ofiary, natomiast molestujące kobiety często nie różnią się statusem zawodowym od swoich ofiar. Co ciekawe, zdarzały się przypadki, kiedy sprawcami były kobiety, które molestowały inne kobiety ze względu na ich płeć.

Na molestowanie bardziej narażone są osoby o niskim statusie społecznym. Dotyczy to zarówno molestowania typu „coś za coś” jak i typu wrogie środowisko. Osoby takie są po prostu łatwą zdobyczą dla sprawcy – często nie mogą sobie pozwolić na odejście z pracy, są bardziej podatne na szantaż czy groźby. Osoby takie mają też mniejsze możliwości obrony. Po pierwsze – nie zawsze mają świadomość, że to co je spotyka, jest przestępstwem; po drugie – nie zawsze mają środki na walkę z oprawcą.

Sprawdź też: Nadwrażliwość układu współczulnego – przyczyny, jak leczyć?

Z molestowaniem seksualnym najczęściej mamy do czynienia w zakładach przemysłowych i w usługach. Rzadziej w oświacie, ochronie zdrowia czy administracji. Około 20 proc. Polaków przyznaje, że w swoim miejscu pracy byli świadkami, albo sami doświadczyli molestowania. Dane to mogą być niedokładne, ponieważ wiele osób wciąż ma wątpliwości co do tego, jakie czyny można nazwać molestowaniem. Potocznie molestowanie kojarzy się tylko z napastowaniem na tle seksualnym, rzadziej jest utożsamiane z prześladowaniami ze względu na płeć.

Przeczytaj też: Pozycja 69 – na czym polega?

Jaki wpływ na ofiarę ma molestowanie?

Krótko mówiąc – bardzo negatywny. Może wpływać na wykonywanie obowiązków w pracy, życie osobiste, ale także przyszłe doświadczenia zawodowe i relacje międzyludzkie. Im dłużej zostaje się w sytuacji molestowania seksualnego, tym skutki mogą być trudniejsze do przezwyciężenia. Najczęstszą reakcją na molestowanie seksualne w pracy są:

• złość,
• strach,
• wstyd (ofiara może obwiniać się, że np. prowokowała sprawcę; boi się, że nikt jej nie uwierzy),
• niepokój,
• utrata poczucia bezpieczeństwa,
• zaburzenia koncentracji,
• problemy z odżywianiem (brak łaknienia lub wręcz przeciwnie – objadanie się),
• bezsenność,
• nudności i biegunki (szczególnie przed pójściem do pracy),
• chroniczne zmęczenie,
• napięcie i ból mięśni,
• dysfunkcje seksualne.

Co robić, gdy padniemy ofiarą molestowania?

Pierwszym krokiem, jest uświadomienie sprawcy, że nie życzymy sobie takiego traktowania. Należy to zrobić kulturalnie, ale stanowczo – jest duża szansa, że zachowania ustaną. Spora część sprawców nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, że to, co robią, nazywa się molestowaniem. Nie zawsze zdają sobie sprawę, jaki wpływ na innego człowieka mogą mieć jego żarty. Jeśli to nie poskutkuje, nie należy się poddawać, trzeba zacząć działać. Należy zebrać dowody molestowania, dlatego jeżeli sprawca wysyłał do Ciebie jakieś wiadomości wskazujące na molestowanie, pod żadnym pozorem ich nie kasuj. Jeżeli masz możliwość, nagraj takie zachowania – są bezwzględnym dowodem. Poszukaj świadków, możliwe, że nie byłaś/byłeś jedyną ofiarą takiego traktowania, może ktoś widział, jak np. szef odnosił się do Ciebie i będzie chciał pomóc.

Sprawdź: Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Możesz próbować załatwić sprawę w miarę polubownie, np. napisać skargę do pracodawcy. Jeżeli to okaże się nieskuteczne, jedynym rozwiązaniem może być droga sądowa. Ofiary molestowania są często wspierane przez organizacje kobiece – zgłoś się do nich, one mogą Ci doradzić, a nawet umożliwić skorzystanie z darmowych porad prawnych czy psychologicznych.

Czytaj również: Gra wstępna – co to? Jak powinna wyglądać i ile trwać?