Kryzys w związku – przyczyny. Jak przetrwać kryzys w małżeństwie?

Kryzys – jak go rozpoznać? Cechy sytuacji kryzysowej

W języku medycznym termin przesilenie oznacza, że stan pacjenta może ulec diametralnej poprawie, albo gwałtownemu pogorszeniu. W sytuacji psychologicznej, np. podczas kryzysu małżeńskiego jest podobnie – stan ten nie może trwać długo. Jego skutkiem może być separacja, rozpad związku lub też odwrotnie – poprawa i radykalna zmiana wzajemnej relacji.

Doświadczanie sytuacji kryzysowych zawsze jest bardzo trudnym przeżyciem, ponieważ przeciwstawienie mu się wymaga sił i środków przekraczających aktualne możliwości człowieka. Zwykle wiąże się z nagłym naruszeniem rutynowych sposobów zachowań.

Sprawdź: Kryzys pożądania, czy musi nastąpić w każdym związku?

Aby przezwyciężyć kryzys, konieczna jest zmiana dotychczasowego sposobu działania, podejmowania nowych wyzwań pod presją czasu. Stan krytyczny zawsze jest związany ze:

• zwiększonym napięciem emocjonalnym,
• poczuciem zagrożenia,
• niepewności,
• lęku.

Towarzyszy temu dezorganizacja, przez co nierzadko w trudnej sytuacji potrzebna jest pomoc z zewnątrz. Rodziny, będące w takiej sytuacji, często zgłaszają się na psychoterapię.

Czytaj również: Psycholog czy psychoterapeuta, gdzie udać się po pomoc

Rodzaje kryzysów

Kryzys rozwojowy

Psychologowie słowem kryzys określają stadia rozwojowe, czyli nieuchronne zmiany życiowe, które wiążą się, podobnie jak w grze komputerowej z koniecznością wejścia na wyższy poziom. Kluczowym zadaniem człowieka jest pozytywne ich przebycie. Erik Erikson, psycholog rozwojowy, opisuje osiem kryzysów związanych z poszczególnymi etapami życia człowieka, m.in.:

• tworzenie własnej odrębności i autonomii,
• tworzenie tożsamości,
• intymnej relacji,
• założenie rodziny.

Bez rozwiązania kryzysów z poprzedniej fazy nie jest możliwe pozytywne przebycie kolejnej. Człowiek, który na odpowiednim etapie życia nie odpowie sobie na pytanie: „kim jestem?”, nie będzie w stanie zbudować dojrzałego związku z partnerem. Z kolei trudności w związku będą miały wpływ na to, jakimi rodzicami będą młodzi ludzie.

Przeczytaj też: Jak leczyć chorobliwą zazdrość?

Kryzys sytuacyjny

Sytuacje kryzysowe często spowodowane są zdarzeniami losowymi, niepowodzeniami osobistymi i porażkami życiowymi. Pojawiają się wówczas, gdy człowiek spotyka się z niecodziennym, wychodzącym poza zwykłe jego doświadczenie zdarzeniem, z którym nie umie sobie poradzić. Nie jest też w stanie kontrolować rozwoju sytuacji.

Kryzysy sytuacyjne mogą być następstwem takich traumatycznych wydarzeń, jak:

• doświadczenie przemocy (seksualnej, domowej, porwania),
• sytuacja utraty (pracy, zdrowia, bliskiej osoby, majątku).

Kluczem odróżniającym kryzysy sytuacyjne od innych są takie cechy wydarzenia wywołującego, jak nieprzewidywalność, nagłość, szokujący charakter, intensywność i katastroficzność.

To też może Cię zainteresować: NVC, czyli metoda porozumienia bez przemocy

Kryzys: zagrożenia i korzyści

Życie każdego człowieka naznaczone jest zmianami w następstwie trudnych wydarzeń. Są one dla nas zagrożeniem i szansą jednocześnie. Kryzys może kształtować postawy zachowawcze, rezygnację, skrajny krytycyzm, zamiast poszukiwania rozwiązań albo przeciwnie – w obliczu zagrożenia może nas mobilizować do twórczego działania, zmiany i rozwoju.

Na przykład nagła i nieoczekiwana utrata pracy może wywołać kryzys w związku. Problem braku stabilizacji niejednokrotnie wpływa destruktywnie na ocenę własnej wartości. Osoba taka może stać się drażliwa i wybuchowa, a okresowo wycofana i obojętna. Niekorzystnie wpływa to na relacje między partnerami. Można wówczas sięgnąć po pomoc psychologa, który pomoże przewartościować priorytety, uświadomić potrzeby i ułatwić decyzję o podjęciu konkretnego działania.

Często jest tak, że codzienne, rutynowe zachowania usypiają nas, hipnotyzują, co powoduje, że nie zauważamy niepokojących sygnałów, przestajemy się starać. W terapii par jest to częste zjawisko. Zwykle dopiero jakieś urazowe wydarzenie (separacja, zdrada) skłania do zatrzymania się, refleksji, zadawania sobie trudnych pytań o jakość relacji.

Czytaj również: Rodzaje (szkoły psychoterapii) – jaką wybrać?

Pozytywne skutki kryzysu – jak przekuć kryzys w lepsze jutro?

Zdrowie psychiczne to dynamiczny proces, a nie stan, w którym zawsze przebywamy. Aby uzyskać większą autonomię, zdolność rozumienia siebie i problemów, a w efekcie rozwój osobowości i samoświadomości, konieczne jest rozbicie starych struktur i ponowne ich zintegrowanie na wyższym poziomie. Stare porzekadło – „co nas nie zabije, to nas wzmocni” – doskonale obrazuje tę sytuację.

Kryzys jest częścią życia. Jest miarą dojrzałości. Wymaga wprowadzenia zmian i podejmowania nowych wyzwań i zadań. Zmiany te są często:

• następstwem naturalnych procesów (np. nieuchronnego procesu starzenia się, odejścia dzieci z domu),
• następstwem sytuacji nagłych, urazowych (choroba, utrata pracy).

Jeżeli zaakceptujemy ich nieuchronność i uzyskamy świadomość, że koniec jednego etapu w życiu może być jednocześnie początkiem następnego, nauczymy się patrzeć na życie, jako na przygodę, w której naszym głównym zadaniem jest rozwiać się, doskonalić i dostrzegać sens w najtrudniejszych wydarzeniach. Dzięki takiemu podejściu łatwiej jest przetrwać nawet najtrudniejsze rodzinne kryzysy.

Sprawdź: Za kogo lubimy się przebierać w łóżku?

Najczęstsze problemy w związku

• Wspólne zamieszkanie – dla wielu par najlepszym sprawdzianem tego, czy do siebie pasują, jest wspólne zamieszkanie. Jego skutkiem może być wzajemne „dotarcie się”, lepsze zrozumienie potrzeb drugiej strony oraz przejście na wyższy poziom we wzajemnych relacjach. Takie podejście często jest powiązane z radością spowodowaną wyprowadzką z domu rodzinnego, zdobyciem wolności i samodzielności. Niestety, ten krok nie dla wszystkich jest taki łatwy i nie łączy się wyłącznie z przyjemnościami. Przede wszystkim oznacza zobaczenie partnera/partnerki w zupełnie nowej roli. Trudno jest dbać o siebie i swój wygląd codziennie, kiedy mieszka się z partnerem. Po drugie, każdy będzie musiał popracować nad swoimi przyzwyczajeniami i nad tym, żeby zaakceptować zwyczaje partnera. Do tego dochodzi podział obowiązków i tak przyziemne sprawy, jak np. płacenie rachunków. Wiele par musi zmierzyć się z rutyną, codziennością, a nierzadko ze zmianą, jaka może nastąpić również w sypialni. Z perspektywy życia intymnego wspólne mieszkanie z jednej strony daje możliwości, żeby ta sfera życia rozwijała się, ale z drugiej strony jest też swoistym zagrożeniem, że i tu wkradnie się codzienność. Dlatego wspólne zamieszkanie może być też przyczyną kryzysu w związku.
• Narodziny dziecka – kolejnym przełomowym momentem dla związku jest pojawienie się nowego członka rodziny. Oczywiście najczęściej jest to bardzo szczęśliwy okres w życiu świeżo upieczonych rodziców, a świadomość wspólnego sprowadzenia na świat małego człowieka zbliża ich do siebie i powoduje wytworzenie się dodatkowych więzi. Niestety, nieprzespane noce, przemęczenie i niekiedy rozchwiana gospodarka hormonaln w tym okresie nie są sprzymierzeńcami dobrych relacji w związku.

Przeczytaj również: Seks w nietypowych miejscach

• Kryzys finansowy – sprawdzianem dla par jest też kryzys finansowy, który bardzo często ma wpływ na relacje dwojga kochających się ludzi. Przyczyn jest wiele, dużo zależy od tego, z czym związany jest ten finansowy problem: zła decyzja jednego z partnerów, utrata pracy, czy inne czynniki. Mogą się wówczas obniżyć warunki mieszkalne, standard życia – a to też nie wpływa pozytywnie na relacje pary.
• Wyprowadzka dzieci – związki z wieloletnim stażem będą się również musiały uporać z wyprowadzką dzieci. Wiele zależy od tego, jakie relacje miało się z dzieckiem i na czym polega ta wyprowadzka (czy jest to wyjazd na studia zagranicę, czy wyprowadzka do koleżanki mieszkającej kilka ulic dalej). To zmiana stylu życia, a dla niektórych odkrycie, że kiedy nie ma dziecka, dużo mniej łączy partnerów. Szczególnie na tym przykładzie można zauważyć, że kryzys nie oznacza czegoś negatywnego, ale zmianę, często pozytywną. Dużo par po chwilowym pogorszeniu samopoczucia czy nawet wzajemnej relacji, odkrywa, że łączy ich zdecydowanie więcej niż podejrzewali. Nie muszą się już przejmować tym, co ich dziecko chce jeść, często mają więcej pieniędzy i mogą realizować na nowo swoje pasje i spędzać więcej czasu razem, również w sypialni.

Zobacz też: Osobowość narcystyczna – cechy

• Zdrada – jedna z trudniejszych do przezwyciężenia przyczyn kryzysu. Trudno powiedzieć, czy jest taka, która bardziej czy mniej boli, zawsze jest wielką przeszkodą do tego, żeby związek nadal mógł trwać, nawet jeżeli obie strony tego pragną. Oczywiście nie jest to równoznaczne z brakiem możliwości odbudowania tego, co było, będzie to jednak kosztowało oboje partnerów dużo pracy. Dlatego zanim podejmie się decyzję o romansie czy zdradzie, warto zastanowić się, jakie mogą być jej konsekwencje.
• Rutyna – może się pojawić znienacka na każdym etapie związku i może dotyczyć różnych sfer życia. Im dłuższy staż związku, tym większe prawdopodobieństwo na jej napotkanie, ale dużo zależy też od trybu życia i pracy. Im więcej różnorodnych zadań, niekoniecznie w związku, tym mniejsze szanse na rutynę. Nie należy mylić monotonii z wartościowymi zwyczajami i tradycjami, np. dla jednych cotygodniowy wspólny obiad w restauracji może być nudny, tymczasem dla innej pary będzie to piękna tradycja związana z miejscem pierwszego spotkania czy zaręczyn. Dlatego nie warto na siłę rezygnować z zajęć, które odpowiadają parze, dlatego że wydają się rutynowe.
• Problemy łóżkowe i gasnące pożądanie – każda para przeżywa swoje lepsze i gorsze okresy w łóżku, dlatego jeżeli obniżenie jakości seksu jest związane np. z porodem, ciążą, problemami w pracy czy innymi stresorami, należy dać sobie trochę czasu na powrót do formy. Jednak jeżeli nie ma jednoznacznej przyczyny problemów, sytuacja trwa już jakiś czas, a frustracja rośnie, koniecznie należy szukać rozwiązania. Kluczowa może się tu okazać rozmowa i próba poszukania rozwiązania na własną rękę. Jeżeli to nie przyniesie rezultatów, warto zgłosić się po pomoc do specjalisty.

Powyżej opisane zostały najczęstsze przyczyny kryzysu w związku, ale takich sytuacji zapalnych jest oczywiście o wiele więcej. Jeżeli w życiu pary dzieje się coś ważnego, trudnego i stresogennego, zawsze warto być czujnym, a na kryzys patrzeć nie jak na wroga, ale jak na szansę na polepszenie i utrwalenie wzajemnej relacji.

Zobacz też: Czy związek ze starszą kobietą ma sens?

Jak pokonać kryzys w związku?

Przede wszystkim warto „wyjść ze swojej skóry” i wczuć się w sytuację drugiej strony. Prawda jest taka, że wina nigdy nie leży tylko po jednej stronie. Dlatego zamiast obwiniać drugą połówkę, można spróbować przeanalizować własne postępowanie. W przypadku oceny własnego wkładu w problemy małżeńskie czy partnerskie, łatwo jest ignorować swój udział. Każdemu trudno jest przyznać się do błędów, szczególnie w tak intymnych i osobistych kwestiach. Dlatego warto przeanalizować standardy, według których oceniało się partnera: czy dotyczyły one obu stron i czy samemu traktowało się partnera tak, jak chciałoby się być traktowanym.

Uświadomienie sobie przyczyn kryzysu w związku może być kluczem do rozwiązania konfliktów i poprawy jakości wspólnego życia. Dlatego jeżeli problemy są czasowo powiązane z jakimiś wydarzeniami, warto się temu przyjrzeć. Takich „sytuacyjnych” przyczyn może być bardzo wiele, np. pojawienie się nowego członka rodziny. Stres z tym związany i przemęczenie, a niekiedy dolegliwości fizyczne nie sprzyjają zbliżeniom czy miłosnym uniesieniom. To samo dotyczy np. problemów finansowych, intymnych, osobistych oraz zdrowotnych. Sprawcą tego, że para się od siebie oddala, może być też wkradająca się w wiele związków rutyna.

Sprawdź też: Kim są swingersi?

Podstawą do tego, żeby sytuacja w związku uległa poprawie, jest rozmowa. To, jak ona powinna przebiegać, zależy od relacji partnerów, czasu i okoliczności. Można zdecydować się na poważną rozmowę i od razu mocno powiedzieć, co kogo boli, czego się nie akceptuje, ale też jakie ma się propozycje zmian i polepszenia wzajemnej relacji. Jeżeli partnerzy mają problem z komunikacją, warto zacząć proces naprawczy od drobiazgów. Jedno jest pewne – tylko wymiana opinii między partnerami może przynieść pożądane zmiany na lepsze. Dobrze jest znaleźć złoty środek na poprawę wzajemnych stosunków, np. poprzez wspólne wyjście na koncert, do kina czy restauracji.

Podczas rozmowy ważne jest też to, żeby utrzymać emocje na wodzy. Nie są one najlepszym doradcą, szczególnie podczas trudnych konwersacji. Nie można dać się im ponieść, lepiej w takiej sytuacji zrobić przerwę w dyskusji i wrócić do tematu za kilka godzin, a nawet dni. Nie chodzi o to, żeby jedna ze stron wygrała. Ta rozmowa ma doprowadzić oboje do wspólnego celu, a nie polegać na tym, że sprowadza się przeciwnika do parteru. Nie należy bać się przyznania do błędu, ale jednocześnie trzeba mieć świadomość, że warto wymagać i oczekiwać.

W sytuacji konfliktu dobrze jest się skupić na swoich potrzebach. Kryzys w związku źle działa na samopoczucie i jest silnie stresogenny, dlatego warto się zrelaksować i nauczyć minimalizować skutki stresu. Trudno jest uszczęśliwiać drugą stronę, jeżeli samemu nie jest się do końca szczęśliwym.

Dobrze, jeżeli dba się o drugą stronę i jest się gotowym dużo dla niej poświęcić, ale nie powinno się to odbywać za wszelką cenę. Każdy ma prawo do wyrażania swoich opinii, realizacji potrzeb i celów. Dlatego nie wolno rezygnować z siebie, nawet jeżeli przez jakiś czas taki układ będzie dla obu stron do zaakceptowania. Po latach jedno z partnerów może mieć pretensje np. z powodu rezygnacji z kariery zawodowej.

Zobacz: Na czym polega sponsoring?

Co zbliża do siebie partnerów?

Oprócz rozsądnego podejścia do własnych potrzeb, warunkiem udanego związku jest skupienie się na partnerze i dbanie o wspólnie spędzony czas. Warto zastanowić się nad tym, co łączy, albo co mogłoby na nowo zbliżyć parę. Do takich czynników należą:

• udane życie intymne – jest jednym z elementów, które mogą być bardzo pomocne w kryzysie, a także przeciwdziałają nawrotom problemów. Kontakt fizyczny, przytulanie, całowanie i oczywiście seks pozwalają na budowanie głębszych więzi między partnerami, a dodatkowo rozluźniają, uwalniają od codziennych napięć i sprawiają dużo radości. Dlatego w trudnych chwilach warto zadbać o tą część relacji;
• wspólne pasje – nic nie łączy ludzi tak, jak wspólne zainteresowania. Dlatego w związku, oprócz bycia kochankami, powinno się być także przyjaciółmi. Dobrym pomysłem na początek jest wspólny wyjazd, z dala od codziennych kłopotów, ale oprócz tego dobrze też jest mieć jakieś stałe wspólne zajęcie: wspólny basen, siłownia, albo comiesięczna wizyta w kinie – to sprawdzone pomysły;
• wspólne tradycje i zwyczaje – warto postarać się na nowo wcielić to w życie. To mogą być drobiazgi, np. wspólne obejrzenie filmu z wesela czy zdjęć dzieci, albo odwiedzenie miejsca, w którym partnerzy widzieli się po raz pierwszy. To może odświeżyć nie tylko wspomnienia, ale i uczucie.