Jak podnieść samoocenę? Sposoby na wzmocnienie poczucia własnej wartości

Poczucie własnej wartości – jak się kształtuje?

Poczucie własnej wartości może przyjmować dwa skrajne bieguny:

• samoakceptację,
• autoagresję, samoodrzucenie.

Pomiędzy tymi skrajnościami istnieje szerokie spektrum, na którym każdy umieszcza samego siebie. W ciągu życia (w zależności od okoliczności zewnętrznych i pracy nad sobą) opinie na własny temat mogą ulec zmianie. Poczucie własnej wartości kształtuje się w procesie socjalizacji. Jego podstawą są opinie ludzi na nasz temat.

Każdy ma zapisane w swojej pamięci, jak na dysku twardym w komputerze, wszystkie komentarze o sobie (zarówno dobre jak i złe), które wpływają na obraz siebie. Można powiedzieć, że inni ludzie pełnią rolę lustra, w którym się przeglądamy i na tej podstawie kształtujemy poczucie własnej wartości.

Zobacz też: Czym jest body positive?

Jak poczucie własnej wartości wpływa na jakość życia?

Psychologowie podkreślają znaczenie, jakie ma obraz siebie w kształtowaniu jakości życia i relacji z ludźmi. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że sukces życiowy bardziej niż od własnego potencjału, zdolności i talentów, jest zależny od wiary we własne siły i możliwości. „Jeśli myślisz, że możesz – możesz, jeśli myślisz, że nie – masz rację”.

Poczucie własnej wartości wpływa na sposób reagowania na określone sytuacje i kształtuje stały repertuar zachowań.

To też może Cię zainteresować: Pierwszy raz – kiedy jest czas na inicjację seksualną?

Osoby o zaniżonej samoocenie mają często problemy ze znalezieniem dobrej pracy i tendencję do zawierania związków z osobami, które źle je traktują lub manipulują nimi.

To też może Cię zainteresować: Anoreksja – przyczyny, objawy, leczenie

W trudnych sytuacjach łatwo się wycofują albo, co gorsza, nie podejmują próby zmiany, przekonane, że „i tak się nie uda”.

Niska samoocena może dotyczyć wszystkich aspektów życia, albo wybranych, np. związków partnerskich (jeśli ktoś uważa siebie za mało atrakcyjnego) lub kariery zawodowej (przy negatywnej ocenie własnych możliwości intelektualnych czy społecznych).

Przeczytaj też: Syndrom Piotrusia Pana – co to jest?

Samoocena – jak się kształtuje?

Zasłyszane od innych opinie na własny temat są rodzajem samospełniającej się przepowiedni.

Dzieci wychowywane w rodzinach, w których były kochane bezwarunkowo (dlatego, że są, a nie za to, jakie są) jako dorośli ludzie będą mniej zależni od wpływów zewnętrznych, bardziej wewnątrzsterowni, a przez to mniej podatne na manipulację.

To też może Cię zainteresować: Czym jest toksyczna przyjaźń?

Nieadekwatna samoocena powstaje w oparciu o sposób wychowania, w którym wartość dziecka jest wynikiem tego, co zrobi lub jak się zachowa.

Młody człowiek otrzymuje od rodziców komunikat, że na miłość i akceptację trzeba sobie zasłużyć. Stara się sprostać tym wymaganiom, a zależność od otoczenia sprawia, że jest niepewne swojej wartości i podatne na zranienie. Dziecko, które od najmłodszych lat słyszało od rodziców, że jest leniwe, głupie i do niczego się nie nadaje, najprawdopodobniej jako dojrzały człowiek sprosta ich oczekiwaniom, ponosząc zawodowe i osobiste porażki.

Z kolei jeśli ktoś w dzieciństwie był traktowany jak „mały książę” albo „mała księżniczka”, w dorosłym życiu będzie przyjmował postawę roszczeniową („wszystko mi się należy”) i uważał siebie za kogoś lepszego od większości ludzi.

To też Cię może zainteresować: Jak rozmawiać z partnerem o seksie?

Pewność siebie – co to jest?

Pewność siebie opiera się na znajomości swoich silnych stron i atutów, ale również świadomości własnych ograniczeń. Człowiek o wysokim poczuciu własnej wartości szanuje i akceptuje siebie, a dzięki temu respektuje też prawa innych osób. Nie narzuca nikomu swojego zdania, nie manipuluje ludźmi, bo czuje się bezpiecznie i potrafi sam zatroszczyć się o swoje potrzeby.

Zobacz też: Jak pokonać kryzys w związku?

Poczucie własnej wartości – jak wzmacniać?

Aby wzmocnić poczucie własnej wartości, należy:

• przyznać sobie prawo do błędu – zamiast ścigać się z innymi, lepiej ścigać się ze sobą. Rywalizacja i ciągłe podnoszenie poprzeczki to droga donikąd (zawsze przecież można ją podnieść wyżej). Na początek ważne jest, by uświadomić sobie, że ideał jest niemożliwy do osiągnięcia. Istotne jest, aby dać sobie prawo do niedoskonałości i ponoszenia porażek. To właśnie one (znacznie bardziej niż sukcesy, które usypiają i rozleniwiają) motywują do zmian i do rozwoju. Można pomedytować nad zdaniem, że: „Ten tylko nie popełnia błędów, kto nic nie robi i nie ponosi żadnego ryzyka”;
• mieć samoświadomość i zwracać uwagę na własne potrzeby i pragnienia – osoby z zaniżoną samooceną często są trenowane w zadowalaniu innych ludzi i zasługiwaniu na ich akceptację. Aby wzmocnić poczucie własnej wartości, należy nauczyć się rozpoznawać swoje uczucia, asertywnie reagować na krytykę i próby manipulacji ze strony otoczenia. Można stać się swoim przyjacielem, dbając o siebie i dając sobie wsparcie;

Zobacz też: Nieśmiałość a seks

• budować zaufanie do siebie – można żyć w sposób nieświadomy i biernie podporządkowywać się autorytetem i ogólnie rozumianym „okolicznościom zewnętrznym”, albo ufając sobie podejmować autonomiczne decyzje. Taka postawa daje poczucie kontroli nad swoim życiem, pomaga dokonywać wyborów, kierując się intuicją i wewnętrznymi przekonaniami. Zamiast porównywać się z innymi, można docenić swoją wyjątkowość i niepowtarzalność oraz dać sobie prawo do życia według własnego scenariusza;

To też może Cię zainteresować: Jak sobie poradzić z lękiem przed śmiercią?

• zmienić myślenie – zmiana sposobu myślenia o sobie jest początkiem zmiany życia na bardziej satysfakcjonujące i zgodne ze swoim potencjałem, talentami i możliwościami. Najważniejsze jest, aby nauczyć się rozpoznawać błędne przekonania, jakie w procesie wychowania zostały wdrukowane i podważyć je, jeśli nie są prawdziwe. Pomocne jest dostrzeganie tego, skąd się wzięły. Najczęściej zostały „odziedziczone” od osób, które również miały problem z akceptacją siebie. Odpowiedź na pytanie: „skąd i od kogo pochodzą?”, pomoże uwolnić się od wpływu tych osób, odrzucić stare i dysfunkcyjne przekonania. Zastąpienie destrukcyjnych i nieprawdziwych nawyków myślowych pożądanymi, prowadzi do podwyższenia poczucia własnej wartości, a w konsekwencji do zmiany zachowania na takie, które umożliwia realizację celów życiowych.