Tymianek – właściwości, zastosowanie, skutki uboczne, przeciwwskazania

Jak wygląda tymianek i gdzie rośnie?

Tymianek ( znany pod nazwą tymianek właściwy, macierzanka, tymian, tymianek pospolity, ) to roślina pochodząca z rejonów Morza Śródziemnego, dziko rosnąca m.in. w Grecji, Maroko czy Hiszpanii. Uprawiana jest w różnych rejonach świata, także w Polsce, głównie jako przyprawa.

Ziele tymianku ma postać krzewinki osiągającej około 30 cm wysokości. Z silnie rozgałęziających się, wyprostowanych łodyg wyrastają drobne podłużno-jajowate liście i niewielkie, dzwonkowate kwiaty o liliowym zabarwieniu. Tymianek kwitnie od późnej wiosny do wczesnej jesieni.

Za charakterystyczny smak i zapach tymianku odpowiadają obecne w roślinie olejki eteryczne, głównie tymol i karwakrol.

Tymianek – właściwości – na co pomaga ?

Zastosowanie tymianku w leczeniu chorób i dolegliwości jest równie szerokie jak wykorzystanie ziela w kuchni. W składzie tymianku znajdziemy m.in. olejki eteryczne, flawonoidy, garbniki, substancje goryczkowe, saponiny, witaminy i składniki mineralne, które odpowiadają za lecznicze właściwości rośliny.

W skład olejku tymiankowego wchodzi aż 200 różnych związków chemicznych, dzięki którym:

• tymianek pomaga na kaszel, nieżyt gardła, zapalenie oskrzeli; z powodzeniem można stosować tymianek na przeziębienie;
• działa przeciwzapalnie, ochronnie na wątrobę, zwiększa wydzielanie żółci;
• usprawnia trawienie poprzez pobudzenie krążenia krwi w okolicach przewodu pokarmowego; napary z tymianku stosowane są przy niestrawności (tymianek jest dobry na wzdęcia), nieżytach żołądka i zatruciach pokarmowych;
• tymianek działa przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze; sugeruje się, że wodny ekstrakt z tymianku hamuje aktywność Helicobacter pylori, a także rozwój infekcji opryszczki pospolitej;
• tymianek ma właściwości antyseptyczne, dzięki czemu może wspomóc terapię antybiotykową;
• hamuje rozwój patogenów w żywności, takich jak Salmonella, Lysteria, Escherichia coli, Campylobacter jejuni czy gronkowiec złocisty;
• stosowany jest pomocniczo przy leczeniu trądziku; olejki eteryczne wykorzystywane są do aromaterapii, masaży i okładów na skórę trądzikową i zmienioną zapalnie;
• zioło tymianku działa rozgrzewająco i może być stosowane zewnętrznie w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
  

Tymianek – zastosowanie w kuchni, medycynie, kosmetyce

Tymianek to roślina, która znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym.

Zastosowanie tymianku w gastronomii

Już od czasów Starożytnych tymianek był wykorzystywany do przyprawiania dań mięsnych. Dziś doceniany za wzbogacanie smaku i aromatu potraw. Świeży lub suszony tymianek doskonale komponuje się w marynatach mięsnych, jako przyprawa do ryb, często gałązki tymianku wzbogacają smak ziemniaków, warzyw i roślin strączkowych. Stosowany do produkcji wędlin, sałatek, sosów, jako dodatek do zup i likierów ziołowych.

Tymianek ma drobne różowo-fioletowe kwiaty, charakteryzuje się przyjemnym zapachem, który przyciąga pszczoły. Miód tymiankowy cieszy się dużym zainteresowaniem, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Zastosowanie tymianku w leczeniu

Tymianek znajduje się w wykazie roślin, które mogą być składnikami suplementów diety. Tymianek ma udowodnione działanie farmakologiczne w leczeniu chorób górnych i dolnych dróg oddechowych. Produkowane są z niego preparaty do inhalacji, krople, syropy na kaszel, tabletki na ból gardła i chrypę.

Napar z tymianku poprawia pracę żołądka i jelit, dodawany jest do preparatów stosowanych przy nadkwaśności, dolegliwościach bólowych brzucha czy zatruciach pokarmowych. Z uwagi na właściwości przeciwbakteryjne tymianek wykorzystywany jest do produkcji past do zębów, płynów oraz sprayów do higieny jamy ustnej.

Tymianek w kosmetykach

Powszechne jest także zastosowanie tymianku w kosmetyce. Znajdziemy go w preparatach stosowanych po goleniu, płynach do kąpieli, naparach do stosowania na włosy, olejkach do masażu i maseczkach kosmetycznych.

Tymianek na kaszel i gardło – czy syrop tymiankowy działa?

Pierwsze dowody na lecznicze działanie tymianku znajdujemy w starożytnym Egipcie. Na glinianych tabliczkach odnaleziono przepis na uzdrawiający napój stosowany w chorobach płuc. Tymianek wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, niszczy błony komórkowe bakterii oraz hamuje ich rozwój. Rozrzedza gęstą wydzielinę w drogach oddechowych przez co ułatwia odkrztuszanie, dodatkowo pobudza ruch rzęsek nabłonka górnych dróg oddechowych. Stąd też znajdziemy tymiankowe syropy na kaszel.

Tymianek stosowany jest jako składnik tabletek i kropli na ból gardła, naparów, olejków do inhalacji. Bardzo pomocne są również kąpiele i masaże z wykorzystaniem tymiankowego olejku eterycznego. Substancje aktywne dostają się wtedy do organizmu zarówno drogą oddechową, jak i przez skórę.

Z tymianku można przygotować domową nalewką ziołową połączoną z miodem w proporcji 1:3, a następnie w trakcie przeziębienia pić 1 łyżeczkę co 3 godziny. Połączenie tymianku i miodu łagodzi kaszel, chrypkę i ogólne złe samopoczucie.

Jak przygotować napar z tymianku? Herbatę tymiankową otrzymuje się, zalewając 1 łyżkę świeżego ziela 1 szklanką wrzątku. Z kolei do przygotowania intraktu potrzebne jest 100 g świeżego tymianku i 300 ml gorącego alkoholu 40–60 proc.

Tymianek na trądzik – jak stosować tymianek na twarz?

Preparaty z tymiankiem znalazły zastosowanie w kosmetyce i pielęgnacji skóry. Najważniejszą rolę odgrywają tu substancje garbnikowe oraz olejkowe, które mają właściwości przeciwbakteryjne i odkażające. Tymianek na twarz stosowany jest w przypadku trudno gojących się ran i owrzodzeń.

Żele myjące z tymiankiem działają antyseptycznie, usuwają nadmiar serum, przyspieszają odnowę i regenerację naskórka. Badania potwierdzają silne działanie przeciwgrzybicze tymianku i pomoc w leczeniu zmian chorobowych wywołanych przez drożdże. Preparaty ziołowe mogą mieć znaczenie uzupełniające, wspomagające terapię leczniczą zmian skórnych.

Tymianek – przeciwwskazania i skutki uboczne

W postaci przyprawy tymianek dla dzieci powyżej 1. roku życia jest bezpieczny. W takiej formie można stosować też tymianek w ciąży oraz podczas karmienia piersią. Preparaty lecznicze podawane w zakażeniach dróg oddechowych powinny być rozpatrywane indywidualnie i podawane zgodnie z zaleceniami na ulotce leku (niektóre dozwolone są od 4. roku życiu, inne powyżej 12.)

Niekiedy tymianek, a dokładniej jego olejki aromatyczne, mogą być trujące. Zbyt duże dawki lub intensywne inhalacje z tymiankem mogą wywołać skutki uboczne, takie jak nudności, wymioty, bóle głowy. Tymol wchodzący w skład olejku eterycznego tymianku spożyty w nadmiarze może zaburzyć funkcje oddychania, układu krążenia, ośrodkowego układu nerwowego, a także uszkodzić wątrobę i nerki. Stosowany przez kobiety w ciąży może stanowić zagrożenia dla rozwijającego się płodu, powoduje skurcze macicy i wzrost ciśnienia krwi.

Aromaterapia z udziałem tymianku przeciwwskazana u kobiet w ciąży, matek karmiących, dzieci poniżej 6. roku życia, u osób chorych na epilepsję oraz z nadciśnieniem. Podobne obostrzenia dotyczą preparatów, w których razem występuje tymianek i podbiał. Stosowanie podbiału jest przeciwwskazane u dzieci do lat 12. oraz u kobiet w ciąży i karmiących.