Hibiskus (ketmia) – kwiat i herbata – właściwości, działanie, przeciwwskazania

Hibiskus – właściwości

Hibiskus zwany inaczej ketmią szczawiową to jednoroczny krzew lub bylina należący do rodziny ślazowatych. Ketmia to roślina naturalnie występująca na terenie południowo-wschodniej Azji, Ameryki Środkowej czy Australii. Uprawa hibiskusa jest możliwa we wszystkich krajach, które odznaczają się klimatem subtropikalnym lub tropikalnym.

Jak wygląda hibiskus? Jego łodyga może osiągać wysokość nawet do 2, 5 metra. Najważniejszym surowcem hibiskusa są kwiaty. Kielichy i kieliszki ketmii szczawiowej mają piękną czerwoną barwę i charakterystyczny kwaśny smak. Nie posiadają natomiast intensywnej woni. Opisywane są jako grube i mięsiste. Zbiera się je po opadnięciu płatków korony w czasie dojrzewania owoców. Następnie poddaje się suszeniu.

Kwiat hibiskusa jest cennym źródłem wielu substancji bioaktywnych. Do związków występujących w nim najliczniej należą kwasy organiczne, takie jak kwas winowy, jabłkowy, szczawiowy czy hibiskusowy. Zawierają także liczne flawonoidy w tym pochodne gosypetyny. Za ich piękną barwę odpowiadają natomiast antocyjany, takie jak np. hibiscyna. W kwiatach ketmii znajdziemy również związki fenolowe oraz polisacharydy o charakterze śluzów. Obecny jest w nich także olejek eteryczny zawierający eugenol.

Wymienione związki mają liczne właściwości, m.in. działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, hipotensyjne, przeciwbakteryjne, żółciopędne, moczopędne czy spazmolityczne.

Istnieje wiele odmian Hibiskusa. Do najbardziej popularnych nalezą m.in.: ketmia różna chińska, ketmia szczawiowa czy ketmia syryjska.

Przeczytaj więcej o ziołach leczniczych.

Kwiat hibiskusa – działanie i zastosowanie

Hibiskus zastosowanie znalazł m.in. gastronomii. Jego kwiaty są składnikiem orzeźwiających napojów, przygotowuje się z ich udziałem dżemy, galaretki oraz wina. Hibiskus suszony można także spotkać pod postacią herbat oraz jako dodatek do wielu mieszanek ziołowych. Jest on wykorzystywany także do celów leczniczych.

Hibiskus właściwości swe zawdzięcza dużej grupie substancji aktywnych biologicznie, które można znaleźć w jego kwiatach. Za ich sprawą kwiaty hibiskusa działa:

• hipotensyjnie – zatem hibiskus obniża ciśnienie, będzie wskazany dla osób z nadciśnieniem;
• hipolipemiczne – prawdopodobnie pomagają obniżać poziom cholesterolu całkowitego i we frakcji LDL, poleca się je w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych;
• immunostymulująco – wykazano w badaniach na modelu zwierzęcym ich korzystny wpływ na funkcje układu odpornościowego;
• przeciwbakteryjnie – można je wykorzystywać w leczeniu zakażeń przewodu pokarmowego oraz bakteryjnych chorób skóry;
• hepatoprotekcyjnie – testy na modelach zwierzęcych wykazały ochronny wpływ wyciągów z kwiatu hibiskusa na wątrobę szczurów, którym podawano związek chemiczny o wysokiej toksyczności; za takie działanie najprawdopodobniej odpowiadają zawarte w nich antocyjany; zmniejszały one częstość występowania zapaleń wątroby i zmian martwiczych tego narządu; podejrzewa się, że wpływały one również ochronnie w kontekście ryzyka stłuszczeń wątroby;
• chemioprewencyjnie – odgrywają rolę w profilaktyce chorób nowotworowych;
• antyoksydacyjnie – zwalczają wolne rodniki.

Warto zauważyć, ze istnieją także publikacje na temat wpływu podawania wyciągów z ketmii szczawiowej na masę ciała zwierząt laboratoryjnych. Sugerują one, że związki zawarte w hibiskusie stymulują termogenezę, hamują aktywność enzymów trawiennych, takich jak lipaza żołądkowa, trzustkowa oraz alfa amylaza trzustkowa. Za sprawą tego mogą być pomocne w intensyfikacji efektów redukcji masy ciała. Podkreślić należy równocześnie, że nie udowodniono odchudzającego działania wyciągu z kwiatu hibiskusa w przypadku człowieka.

Hibiskus – herbata – jak przyrządzić i jak smakuje?

Hibiskus właściwości lecznicze zawdzięcza wielu substancjom bioaktywnym zawartym w jego kwiatach. Najczęściej spożywa się je pod postacią naparów. Stanowią one składnik wielu mieszanek ziołowych.

Herbata z hibiskusa to popularny produkt, który można nabyć w większości sklepów zielarskich. Kielichy kwiatów tej rośliny, ze względu na swój charakterystyczny wygląd nazywane czerwonym złotem, mają specyficzny kwaskowaty smak, dlatego często miesza się je z innymi składnikami, które go nieco łagodzą.

Jak przygotować herbatę z hibiskusa? Zaparza się je wodą o temperaturze 96 stopni Celsjusza. Susz nadaje się do dwukrotnego parzenia. Drugie zalanie kwiatów pozwala uzyskać napar pozbawiony charakterystycznej cierpkości smaku.

Hibiskus w ciąży – czy można go stosować?

Hibiskus a ciąża to kolejny kontrowersyjny temat. Ketmii szczawiowej nie znajdziemy na liście surowców bezwzględnie przeciwwskazanych w ciąży. Warto jednak podkreślić, że nie ma również pewności, co do bezpieczeństwa ich stosowania.

Ze względu na możliwy wpływ składników zawartych w kwiatach hibiskusa na czynność skurczową mięśni macicy odradza się ich podawania w okresie ciąży. Podejrzewa się, że korzeń ketmii ma wpływ na obniżenie płodności kobiet. Wobec braku jednoznacznych dowodów na temat wpływu hibiskusa na funkcje hormonalne i zdolność do zajścia w ciąże poleca się go unikać kobietom planującym macierzyństwo.

Hibiskus – na włosy i skórę

Hibiskus to roślina, której składniki mogą odgrywać ważną rolę w pielęgnacji skóry oraz włosów. Stasowany zewnętrznie, jak i wewnętrznie, dostarcza licznych antyoksydantów, które, neutralizując wolne rodniki, zwalniają procesy starzenia się.

Warto również podkreślić tutaj ważną funkcję witaminy C, niezbędnej do produkcji kolagenu, czyli białka, które odpowiada za napięcie skóry. Kwiaty hibiskusa łagodzą podrażnienia, a także działają antybakteryjnie. Można stosować je w formie toniku do skóry czy płukanki do włosów. Na półkach sklepowych można znaleźć je jako składnik wielu kosmetyków.

Hibiskus – przeciwwskazania – czy jest zdrowy?

Kwiaty malwy sudańskiej czy roselle, bo pod taką nazwą również znajdziemy hibiskusa, są surowcem stosunkowo bezpiecznym. Nie ma wielu przeciwwskazań do ich stosowania kwiatów hibiskusa. Warto jednak wiedzieć, że podawanie ich równocześnie z niektórymi lekami (takimi jak diklofenak) może powodować poważne interakcje. Dlatego, jeśli stosujemy jakiekolwiek leki, warto przez wypróbowaniem ketmii skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Nie poleca się sięgać po hibiskusa osobom o niskim ciśnieniu tętniczym ze względu na jego działanie hipotensyjne. Istnieją również prace badawcze, w, których zaobserwowano, że hibiskus wpływa na poziom estrogenów przy podawaniu wysokich dawek ekstraktu z ketmii gryzoniom.