Arcydzięgiel litwor – co to jest, właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania

Arcydzięgiel litwor – co to jest?

Arcydzięgiel litwor (Archangelika archangelica L.) zwany angeliką, dzięglem lekarskim, angielskim korzeniem, dzięglem wielkim, litworem, anielskim zielem lub zielem św. Ducha, to wieloletnia roślina z rodziny selerowatych.

Arcydzięgiel w środowisku naturalnym występuje w Europie i Azji, zaś w Polsce porasta tereny górskie – Sudety i Karpaty. Dzięgiel litwor osiąga 2–2,5 m wysokości, ma duże liście, okazałe baldachy, a także korzeń – długi, palowy, rozgałęziony. W pierwszym roku rozwoju wytwarza gęstą rozetę dużych liści, w drugim – pęd zakończony baldachami, które zakwitają drobnymi, zielonożółtymi kwiatami. Owoc rośliny stanowią długie, brunatne rozłupnie. Angelica charakteryzuje się silnym, przyjemnym korzenno-żywicznym aromatem i smakiem.

Arcydzięgiel to roślina, która wykazuje liczne właściwości lecznicze, dlatego też współczesna fitoterapia zaleca stosowanie ziela w zwalczaniu różnych dolegliwości. Ponadto korzenie arcydzięgla mają także zastosowanie w przemyśle cukierniczym, zaś olejek z arcydzięgla stosuje się w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym (np. likiery ziołowe). Kandyzowane ogonki liściowe i młode pędy stanowią doskonały dodatek do wypieków, np. ciast i tortów.

O leczniczych właściwościach arcydzięgla litworu – według legend – pouczył ludzi archanioł Gabriel czy też archanioł Rafał. Ziele św. Ducha zalecano ludziom „co powietrza jeszcze nie zachwycili, rano, na czczo zaczym z domu wychodzić mają, niech ten korzeń żują i trzymają w gębie”. Przez wieki wierzono, iż żucie korzenia arcydzięgla zapewnia długowieczność. W XIX wieku arcydzięgiel litwor został okrzyknięty „Europejskim żeń-szeniem”.

Przeczytaj również: Świerzb, objawy, przyczyny, leczenie

Arcydzięgiel – właściwości i zastosowanie

Surowiec zielarski stanowi korzeń arcydzięgla (Archangelika radix), ogonki liściowe (zbierane w październiku w pierwszym roku wzrostu) oraz nasiona (pozyskiwane w lipcu w drugim roku wzrostu). Dzięgiel litwor to roślina zawierająca wiele cennych związków. W korzeniu znajdziemy:

• kumaryny (m.in. ksantotoksol, ksantotoksyna, angelicyna, imperatoryna, umbeliferon, ostol),
• estrogeny,
• składniki mineralne (cynk, potas), witaminy C i B,
• kwasy organiczne (m.in. kwas angelikowy),
• olejki eteryczne,
• fitosterole, flawonoidy (m.in. archangelenon), garbniki,
• taninę, terpeny (m.in. pinen, cymen, kamfen, limonen).

Dzięki tym składnikom korzenia dzięgla właściwości lecznicze rośliny są tak szeroko znane. Zalecany jest jako środek rozkurczowy, wiatropędny, uspokajający, tonizujący i aromatyzujący.

Arcydzięgiel na problemy z układem pokarmowym

W medycynie naturalnej ziele dzięgla stosuje się w zaburzeniach pracy układu pokarmowego. Litwor pomaga w zaburzeniach trawienia, wpływając na zwiększenie wydzielanie soku żołądkowego i śliny. Ponadto pobudza wydzielanie pepsyny i pentagastryny w żołądku, zwiększając apetyt. Herbata z arcydzięgla to zatem doskonały lek dla niejadków. Korzeń arcydzięgla litworu jest też zalecany przy niedoborze żółci i soku trzustkowego, przy wzdęciach, niestrawności, odbijaniu.

Zobacz, jak wybrać najlepsze zioła na poprawę trawienia

Arcydzięgiel na bóle reumatyczne

Arcydzięgiel stosowany zewnętrznie (nalewka, odwar, olejek arcydzięglowy, wywar do kąpieli) działa przeciwbólowo, łagodzi dolegliwości reumatyczne, zapalenie korzonków nerwowych przy nerwo- i mięśniobólach czy stłuczeniach.

Arcydzięgiel litwor zalecany jest też przy stanach zapalnych skóry, świerzbie i swędzeniu skóry. Olejek z arcydzięgla, zwany olejkiem aniołów stosowany zewnętrznie łagodzi bóle stawów, ale też kaszel, przeziębienie. Pomaga na stres i łagodzi stany lękowe. Znane jest także grzybobójcze działanie arcydzięgla, dlatego pomocny jest on w leczeniu grzybic skóry i paznokci.

Litwor na oczyszczanie organizmu

Wyciągi z korzeni dzięgla zwiększają wydzielanie moczu i potu, dzięki czemu działają oczyszczająco. Pomagają usunąć z organizmu zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii. Napary z arcydzięgla zalecane są m.in. po zatruciach alkoholem.

Arcydzięgiel – jak spożywać i stosować?

Arcydzięgiel jest pod częściową ochroną. Warto wiedzieć, iż możliwa jest uprawa arcydzięgla w ogrodzie. Dzięgla można też kupić w formie herbatek czy suszonego ziela w aptece lub sklepach ze zdrową żywnością. Cena arcydzięgla jest przystępna, powinien więc on znaleźć się każdej domowej apteczce.

Arcydzięgiel lekarski stosuje się w formie naparu –1 łyżkę stołową ziela zalać 1,5 szklanki wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 15–20 minut. Po tym czasie odcedzić i pić 3 razy dziennie przed posiłkiem lub po nim. Z arcydzięgla można przygotować także wywar czy odwar. Popularna jest także nalewka z litworu, ułatwiająca trawienie.

Arcydzięgiel litwor – przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne

Arcydzięgiel litwor to roślina lecznicza, jednak nie wolno jej przedawkować. Ponadto nie wszyscy mogą po nią sięgać. Arcydzięgiel w ciąży nie jest zalecany, odradza się go także kobietom podczas miesiączki oraz matkom karmiącym. Ponadto nie powinny go stosować osoby borykające się z;

• chorobą wrzodową,
• ostrym nieżytem układu pokarmowego,
• zapaleniem kłębków nerwowych i wyrostka,
• podwyższonym ciśnieniem krwi.

Należy też dodać, iż nie powinno się sięgać po ziele podczas opalania, by uniknąć wystąpienia uczulenia na promienie ultrafioletowe. Warto więc skonsultować stosowanie ziela ze specjalistą.