Polipektomia (usuwanie polipów jelita grubego) – przygotowanie, przebieg, powikłania

Polipektomia – co to jest?

Polipektomia to inwazyjny zabieg endosokopowy, którego celem jest usunięcie polipów, czyli guzowatych tworów różnej wielkości zlokalizowanych na błonach śluzowych głównie przewodu pokarmowego (polipy w jelitach).

Usuwanie polipów metodą wziernikowania pozwala na bezpieczne wycięcie zmian podejrzanych o nowotworzenie, a następnie na przekazanie pobranych tkanek do szczegółowej weryfikacji histopatologicznej. Polipektomia endoskopowa jest uznaną metodą usuwania zmian polipowatych zlokalizowanych w górnym lub dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Usuwanie polipa laserem równie często stosuje się w laryngologii podczas małoinwazyjnych zabiegów w obrębie jamy nosowej.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Usuwanie polipów z jelita grubego, inaczej kolonoskopia z polipektomią, to prosty zabieg pozwalający na diagnostykę zmian nowotworowych we wczesnym, często bezobjawowym stadium ich rozwoju. Pętle jelitowe są bowiem miejscem powstawania najczęstszego nowotworu przewodu pokarmowego – raka jelita grubego, który stanowi trzecią z kolei przyczynę zgonów z przyczyn nowotworowych wśród mężczyzn i kobiet. Polip na jelicie grubym stwierdzany jest w ok. 35 proc. badań kolonoskopowych przeprowadzanych w Polsce.

Istnieją dowody, iż chirurgiczne usuwanie polipów z jelita grubego metodą endoskopową istotnie zmniejsza ryzyko zachorowania oraz zgonu na zaawansowanego raka tej części przewodu pokarmowego. Polipy żołądka wykrywane podczas gastroskopii (endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego) w porównaniu do polipów jelita grubego zdecydowanie rzadziej mają charakter nowotworowy, niemniej jednak obowiązują te same zasady diagnozowania, czyli ich badanie histopatologiczne wykluczające rozrost złośliwy.

Sprawdź, jakie są objawy polipów jelita grubego

Kolonoskopia z polipektomią – badanie na raka jelita grubego

Polipy okrężnicy lub odbytnicy to początkowo niezłośliwe guzy uwypuklające się do światła jelita i występujące zazwyczaj u osób powyżej 60. roku życia. W większości przypadków są wykrywane przypadkowo podczas profilaktycznej kolonoskopii i dzielą się na:

• polipy nienowotworowe (polipy młodzieńcze, polipy zapalne, hiperplastyczne)
• polipy nowotworowe (gruczolaki, rakowiaki, polipy tkanki łącznej – tłuszczaki, włókniaki, mięśniaki).

Niektóre z nich, szczególnie te o budowie gruczolaka kosmkowego, w pewnym momencie mogą stać się punktem wyjścia dla raka gruczołowego, czyli inwazyjnego raka jelita grubego. Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia transformacji nowotworowej niewyciętych polipów są: wiek, nowotwór w rodzinie, genetyczne zespołu polipowatości, nieswoiste zapalne choroby jelit czy też stan po napromienianiu miednicy w przeszłości z innych przyczyn.

Polipektomia a rak jelita grubego

Jedyną skuteczną metodą profilaktyki wtórnej, czyli badaniem przesiewowym raka jelita grubego, jest kolonoskopia z polipektomią. Kolonoskopia w Polsce w ramach Narodowego Programu Badań Przesiewowych jest bezpłatna dla wszystkich osób powyżej 50 roku życia, które nie zgłaszają objawów, takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka na zmianę z zaparciami, nagłe chudnięcie czy niedokrwistość o ustalonej przyczynie. Wyżej wymienione objawy wykluczają usuwanie polipów jelita grubego w ramach ambulatoryjnej kolonoskopii profilaktycznej, gdyż sugerują zaawansowany proces nowotworowy wymagający znacznie dokładniejszej diagnostyki.

Jak wygląda polipektomia – przebieg zabiegu

Podstawową zasadą polipektomii jelita grubego jest usunięcie polipa w całości wraz z jego szypułą z zachowaniem bezpiecznego marginesu tkanek otaczających. Zabieg przeprowadza się w ułożeniu na boku z nogami zgiętymi w kolanach i podciągniętymi pod brzuch. Polipektomia w warunkach szpitalnych może zostać przeprowadzona w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym, jednak zwykle wiąże się to z dodatkowymi kosztami i badaniami laboratoryjnymi niezbędnymi do wykonania przed zabiegiem.

Po przyjęciu przez pacjenta właściwej pozycji lekarz przeprowadzający kolonoskopię z polipektomią wprowadza przez jego odbyt giętki kolonoskop o długości 130–200 cm zakończony kamerą. By umożliwić dokładną analizę całej powierzchni błony śluzowej, do światła jelita wprowadza się niewielką objętość gazu (insuflacja dwutlenkiem węgla), co badany odczuwa jako rozdęcie brzucha.

Polipektomia nie boli, chociaż bywa nieprzyjemna, głównie ze względu na dyskomfort wywołany „napompowaniem” jelita i pokonywaniem przez endoskop licznych zagięć jelita. W przypadku spostrzeżenia przez lekarza jakiejkolwiek nieprawidłowej zmiany w błonie śluzowej, w tym zmiany polipowatej, wykonuje się polipektomię i przekazanie pobranego wycinka do badania histopatologicznego.

Usuwanie polipów wykonuje się za pomocą specjalnej pętli podłączonej do źródła prądu. Miejsce po prawidłowo przeprowadzonej polipektomii goi się bardzo szybko, nie pozostaje po nim żaden ślad ani nie wiążę się z nasilonym krwawieniem. Po kolonoskopii z polipektomią w znieczuleniu wyłącznie miejscowym (lidokainą) pacjent może od razu jeść, pić i wrócić do swojej codziennej aktywności. Po znieczuleniu ogólnym musi natomiast przez kilka godzin pozostać pod obserwacją, aż do momentu pełnego wybudzenia.

Przygotowanie do polipektomii polipów jelita grubego

Przygotowanie do polipektomii jest w gruncie rzeczy tożsame z zasadami przygotowania do zwykłej kolonoskopii:

1. Przed kolonoskopią z polipektomią jelito grube musi zostać dokładnie oczyszczone z resztek pokarmowych i zalegającego stolca. W tym celu przez kilka dni przed zabiegiem (minimum 5) wprowadza się dietę ubogoresztkową (bez pestek i skórek warzyw oraz owoców, które mogą „przykleić” się do ściany jelita). Zaleca się spożywanie klarownych zup czy kisieli. W dniu poprzedzającym kolonoskopię można zjeść jedynie lekkostrawne śniadanie, bez mleka, surowych owoców, warzyw, nasion oraz napojów gazowanych.
2. W godzinach popołudniowych dzień przed polipektomią należy wypić (zgodnie z instrukcją przygotowania) specjalistyczny płyn przeczyszczający przepisany przez lekarza. Od chwili wypicia roztworu nie można nic jeść, dozwolone jest picie dowolnej ilości niegazowanej wody.
3. Osoby przyjmujące na stałe leki obniżające krzepliwość krwi lub preparaty zawierające kwas acetylosalicylowy kilka dni przed badaniem powinny przerwać ich stosowanie (po konsultacji z lekarzem). Dodatkowych zaleceń lekarskich wymagają także osoby chore na cukrzycę.
4. W dniu kolonoskopii z polipektomią nie można nic jeść. Picie jest dozwolone wyłącznie do 4 godzin przed wyznaczoną godziną badania.

Badaniami dodatkowymi, które zawsze należy wykonać przed polipektomią (zwłaszcza gdy ma być wykonana w znieczuleniu ogólnym) są EKG spoczynkowe, aktualna morfologia krwi obwodowej, jonogram, parametry krzepnięcia, grupa krwi, często także parametry wydolności nerek oraz wątroby.

Co robić po polipektomii?

Kolonoskopia z polipektomią jest zabiegiem bardzo dobrze tolerowanym przez pacjentów. Gojenie po usunięciu polipa następuje bardzo szybko, w ciągu kilku-kilkunastu godzin. Po zabiegu pacjent może odczuwać wzdęcia, kurczowy ból brzucha i oddawać zwiększoną ilość gazów, co jest wynikiem podrażnienia ściany jelita grubego.

Poważne powikłania po polipektomii jelita grubego zdarzają się wyjątkowo rzadko. Należą do nich:

• perforacja (przedziurawienie) jelita, zwłaszcza przy obecności uchyłków jelita grubego lub masywnego stanu zapalnego;
• krwawienie związane z polipektomią dużych, bogato unaczynionych polipów; najgroźniejsze są krwawienia pojawiające się niespodziewanie kilka dni po kolonoskopii – zawsze wymagają zgłoszenia się do szpitala.

By uniknąć wyżej wymienionych niepożądanych sytuacji związanych z usuwaniem polipów jelita grubego, wykonywanie tego zabiegu jest przeciwwskazane, jeśli pacjent w momencie badania przechodzi epizod ostrego zapalenia jelita grubego lub jego uchyłków bądź prezentuje objawy zapalenia otrzewnej.

Polipektomia błędnie jest uznawana za ostateczne leczenie polipów jelita grubego. Należy pamiętać, że polipy jelita grubego nie są chorobą samą w sobie, lecz czynnikiem, który może predysponować do rozwoju nowotworu. W rzeczywistości bowiem usuwanie polipów jelita grubego przede wszystkim pozwala na profilaktykę i wczesną diagnostykę raka jelita grubego oraz na jak najwcześniejsze włączenie właściwego leczenia przeciwnowotworowego.

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie