Mediastinoskopia – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg badania, powikłania

Mediastinoskopia – co to jest za badanie?

Mediastinoskopia (wziernikowanie śródpiersia) to inwazyjne badanie diagnostyczne, umożliwiające zobrazowanie i ocenę śródpiersia. Pozwala na ocenę struktur znajdujących się w klatce piersiowej pacjenta i pobranie wycinków tkanek do badania histopatologicznego.

Śródpiersie to wnętrze klatki piersiowej, a więc przestrzeń, w której znajduje się między innymi grasica, ważne naczynia krwionośne (w tym żyła główna górna, pień płucny i fragment aorty), przełyk, tchawica, a także pnie nerwowe oraz przewód piersiowy, a więc największe naczynie chłonne naszego organizmu.

Oprócz celów diagnostycznych, mediastinoskopia może też służyć jako zabieg. Prócz oglądania śródpiersia można pobrać fragmenty węzłów chłonnych do oceny histopatologicznej. Badania przeprowadza się celem rozpoznania:

• chorób węzłów chłonnych,
• chorób dróg oddechowych,
• przełyku, płuc oraz opłucnej.

Dzięki mediastinoskopii można ustalić, czy danego pacjenta można operować, czy też powinien najpierw zostać poddany chemioterapii lub radioterapii, a dopiero później leczeniu chirurgicznemu, jeśli dojdzie do częściowej lub całkowitej remisji.

Mediastinoskopia – wskazania do badania

Jakie są najważniejsze wskazania do wykonania mediastinoskopii? Do najważniejszych należą:

– podejrzenie nowotworów w obrębie śródpiersia (niejasne obrazy radiologiczne śródpiersia) – należy tutaj wymienić m.in. grasiczaka, a więc nowotwór wywodzący się z tkanek grasicy, który może zostać zdiagnozowany przypadkowo, podczas rutynowego RTG klatki piersiowej;

– diagnostyka chorób płuc, takich jak:

• sarkoidoza – jest to choroba ziarniniakowa, której najczęstszymi objawami jest powiększenie węzłów chłonnych wnęk płuc, a także duszność, kaszel i ból w klatce piersiowej. Sarkoidoza może objawiać się również zmęczeniem, osłabieniem, spadkiem łaknienia oraz masy ciała oraz podwyższoną temperaturą (gorączka, stany podgorączkowe);
• histoplazmoza – jest to schorzenie wywoływane przez pewien gatunek grzyba, manifestujące się takimi symptomami, jak osłabienie, gorączka, typowo suchy kaszel, a także dolegliwościami bólowymi w obrębie klatki piersiowej;
• powiększenie węzłów chłonnych w obrębie śródpiersia – mogą one świadczyć o rozwijającej się chorobie onkologicznej (na przykład chłoniaku), ale mogą towarzyszyć również innym schorzeniom, w tym infekcjom i chorobom autoimmunologicznym;
• w raku płuc – celem oceny zaawansowania choroby (czyli wykonania tak zwanego stagingu).

Mediastinoskopia – przeciwwskazania do badania

Jakie są przeciwwskazania do wykonania diagnostycznej mediastinoskopii? Trzeba wymienić tutaj:

• zespół żyły głównej górnej – jest to schorzenie, którego istotą jest utrudniony przepływ krwi przez żyłę główną górną, który prowadzi do wystąpienia objawów, takich jak obrzęk, zasinienie twarzy i szyi, duszność, kaszel. Przyczyną tego stanu może być m.in. nowotwór płuc, chłoniak czy też zakrzepica w obrębie żyły głównej górnej;
• niektóre schorzenia w obrębie naczyń mózgowych i nieprawidłowa budowa tchawicy;
• zaawansowane wady kręgosłupa;
• tętniak (znaczne poszerzenie) w obrębie aorty piersiowej;
• stany i choroby, stanowiące przeciwwskazanie do znieczulenia ogólnego pacjenta.

Jak wygląda mediastinoskop?

Mediastinoskop to swojego rodzaju wziernik, który ma postać rurki. Zaopatrzony jest w źródło światła oraz w kamerę, dzięki czemu operator może ocenić struktury klatki piersiowej.

Mediastinoskop posiada również elementy, które umożliwiają pobranie materiału diagnostycznego do dalszych badań – na przykład do przeprowadzenia badania histopatologicznego, czyli badania danej tkanki w dużym powiększeniu pod mikroskopem. Mediastinoskopia pozwala również na pobranie całego węzła chłonnego do badania. Pobrany materiał przesyła się do badania histopatologicznego.

Mediastinoskopia – przebieg badania

Mediastinoskopię przeprowadza się w szpitalu, na sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym. Pacjent musi być na czczo. Leży w pozycji na plecach, przykryty jałowymi prześcieradłami chirurgicznymi, a lekarz pomiędzy mostek a tchawicę wprowadza do śródpiersia mediastinoskop.

Jak już zostało wspomniane, zabieg ten ma miejsce w znieczuleniu ogólnym, dlatego przed mediastinoskopią konieczne jest zrealizowanie wizyty konsultacyjnej u anestezjologa. Lekarzowi należy zgłosić skłonność do krwawień, dolegliwości sercowo-naczyniowe, jak i ewentualną ciążę. Nie prowadzi się mediastinoskopii u kobiet w ciąży. Przed zabiegiem z pacjentem należy odbyć rozmowę – przedstawić mu korzyści wynikające z przeprowadzenia badania oraz powikłań, które mogą powstać po mediastinoskopii. Od pacjenta należy uzyskać świadomą zgodę na zabieg. Anestezjolog po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu pacjenta zakwalifikuje go do znieczulenia.

Aby wprowadzić do klatki piersiowej mediastinoskop, operator musi wykonać niewielkie nacięcie na szyi – a dokładniej w miejscu nad mostkiem. Miejsce badania należy dokładnie odkazić, następnie w miejscu wprowadzenia mediastinoskopu, którym będzie prowadzone wziernikowanie, nacina się skalpelem skórę na długości 3-5 cm. Dalej odpreparowuje się mięśnie przysłaniające tchawicę i palcem wytwarza się tunel wzdłuż przedniej ściany tchawicy.

Kiedy uzyska się już widoczną tchawicę, wprowadza się do śródpiersia mediastinoskop – pomiędzy mostek a tchawicę. W momencie dotarcia do węzłów chłonnych można wyciąć je w całości bądź pobrać ich fragment igłą biopsyjną lub specjalnymi kleszczakami. Po zakończeniu wziernikowania usuwa się mediastinoskop, po czym miejsce to zaopatruje się szwami oraz jałowym opatrunkiem.

Może się zdarzyć, że zajdzie potrzeba pozostawienia drenu w celu odprowadzenia wydzieliny i resztek krwi. W trakcie mediastinoskopii może dojść do niespodziewanej komplikacji, na przykład krwawienia i wówczas zaistnieje konieczność otwarcia klatki piersiowej przez przecięcie mostka lub boczne otwarcie klatki piersiowej. Jest to rzadka sytuacja, ale nie można jej nigdy wykluczyć.

Operacja trwa zwykle kilkadziesiąt minut. Po zabiegu zaleca się leżenie i odpoczynek.

Mediastinoskopia – powikłania badania

Jak każda procedura medyczna, również mediastinoskopia może wiązać się z wystąpieniem pewnych powikłań i zdarzeń niepożądanych. Należy tutaj wymienić przede wszystkim:

• odmę opłucnową – jest to stan polegający na dostaniu się powietrza do jamy opłucnowej, co prowadzi do zapadania się płuca i zaburzeń oddychania, do niewydolności oddechowej włącznie. Podczas mediastinoskopii istnieje ryzyko uszkodzenia miąższu płucnego, co może skutkować odmą opłucnową;
• infekcje w obrębie miejsca cięcia, nadkażenie bakteryjne;
• porażenie nerwów: najczęściej nerwu krtaniowego czy nerwu przeponowego;
• zaburzenia pracy serca;
• uszkodzenie naczyń krwionośnych i w konsekwencji krwawienie (uszkodzone mogą być duże naczynia, znajdujące się w obrębie śródpiersia, takie jak aorta czy też pień płucny;
• uszkodzenia dróg oddechowych, tchawicy i w konsekwencji zaburzenia oddychania;
• uszkodzenie przełyku, przebicie ściany przełyku.

Podsumowując, mediastinoskopia to pomocne badanie diagnostyczne, które pozwala na ocenę zawartości klatki piersiowej i ocenę zaawansowania choroby – w przypadku raka płuc. Najczęściej badanie to wykonuje się na zlecenie lekarza pulmonologa. Na koniec trzeba podkreślić, że rak płuc to nowotwór złośliwy, który powoduje najwięcej zgonów (wśród chorób onkologicznych) zarówno wśród kobiet i wśród mężczyzn, dlatego tak ważne jest niebagatelizowanie objawów (takich jak kaszel, duszność, utrata masy ciała) i poddawanie się badaniom zleconym przez lekarza.