Chromotubacja – na czym polega, wskazania, przebieg, przeciwwskazania

Co badamy podczas chromotubacji?

Podczas chromotubacji badaniu poddawane są jajowody. Stanowią one część żeńskiego układu rozrodczego, położoną po obu stronach między macicą i jajnikami. Jajowód ma postać wygiętej rury, w okolicy końca jajnikowego mającej połączenie z jamą brzuszną. Wyścielony jest od środka nabłonkiem wyposażonym w rzęski. Stały falujący ruch owych rzęsek w połączeniu z budową jajowodu umożliwia przemieszczanie się komórki jajowej z jajnika w kierunku macicy. Podczas swojej wędrówki, komórka jajowa przechodzi przez tzw. bańkę jajowodu – to w tym miejscu w warunkach prawidłowych następuje zapłodnienie. Ponieważ warunkiem zapłodnienia jest dotarcie plemników do bańki jajowodu, a przetrwania ciąży – przemieszczenie zapłodnionej komórki jajowej do macicy, niedrożność jajowodu może prowadzić do niepłodności. Do zamknięcia światła jajowodu prowadzą najczęściej różnego rodzaju stany zapalne, toczące się w obrębie miednicy lub samych jajowodów. Dość częstą przyczyną jest również endometrioza jajowodów.

Na czym polega chromotubacja?

Chromotubacja jest inwazyjnym zabiegiem, służącym diagnostyce niedrożności jajowodu. Stanowi alternatywę dla salpingografii, w odróżnieniu od której nie wymaga stosowania promieniowania rentgenowskiego. Wykonywana jest w technice laparoskopowej – wymaga więc wprowadzenia do jamy brzusznej narzędzi chirurgicznych przez niewielkie nacięcia na skórze brzucha.

Podczas chromotubacji przez pochwę i szyjkę macicy wprowadza się do macicy niebieski płyn – kontrast – który następnie dostaje się do jajowodów. Jeśli jajowód jest drożny, płyn ten przemieszcza się do jego końca jajnikowego, a następnie przez połączenia jajowodu z jamą brzuszną wycieka do jamy brzusznej. Dzięki zastosowaniu kamery i szczypczyków wprowadzanych laparoskopowo w okolicę jajnika, lekarz ma możliwość bezpośredniej obserwacji przebiegu zabiegu. Pojawienie się płynu w jamie brzusznej jest równoznaczne ze stwierdzeniem drożności jajowodu.

Ponieważ chromotubacja wymaga wprowadzenia narzędzi do jamy brzusznej, odbywa się ona w znieczuleniu ogólnym.

Wskazania do chromotubacji

Chromotubacja wykonywana jest w ramach poszukiwania przyczyn niepłodności, gdy podejrzewaną przyczyną jest niedrożność jajowodów. Zdarza się ona zwykle w wyniku stanów zapalnych w obrębie miednicy, prowadzących do powstania zrostów (pasemek tkanki łącznej), stanów zapalnych samych jajowodów czy endometriozy. W niektórych przypadkach już podczas zabiegu można zastosować leczenie – np. przecięcie zrostów z użyciem specjalnych szczypczyków.

Ze względu na inwazyjność zabiegu, chromotubację techniką laparoskopową przeprowadza się w przypadku wyczerpania innych możliwości diagnostycznych lub przy okazji konieczności przeprowadzenia zabiegu laparoskopowego w okolicy jajowodów.

Jak wygląda chromotubacja?

Chromotubacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, stąd też wymagane jest odpowiednie przygotowanie. Szczegółowe instrukcje przekazywane są przez lekarza przed zabiegiem, warto jednak wspomnieć o kilku podstawowych krokach. Ustalając szczegóły zabiegu niezwykle ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich aktualnych chorobach (w tym chorobach przewlekłych) i przyjmowanych lekach (zwłaszcza mających wpływ na krzepnięcie krwi, jak np. warfaryna, acenokumarol czy aspiryna) – w tym o środkach dostępnych bez recepty i suplementach diety. Nie należy zapominać o przekazaniu informacji o ewentualnym nosicielstwie patogenów przenoszonych drogą krwi, takich jak wirus HIV, HBV i HCV. Należy również poinformować lekarza o ewentualnym podejrzeniu zajścia w ciążę. W dniu zabiegu należy zgłosić się do szpitala na czczo (co najmniej 6 godzin bez jedzenia i picia).

Chromotubacja laparoskopowa przeprowadzana jest w warunkach sali operacyjnej. Zabieg rozpoczyna się od dożylnego podania leków znieczulających i zapewnienia wentylacji mechanicznej (podłączenia do respiratora). Lekarz wykonuje kilka niewielkich nacięć na skórze brzucha, umieszcza w nich prowadnice i wprowadza przez nie odpowiednie narzędzia do jamy brzusznej (między innymi urządzenie służące do „nadmuchania” jamy brzusznej oraz kamerę i szczypczyki umożliwiające kontrolę wzrokową zabiegu). Po znalezieniu okolicy końca jajnikowego jajowodu, przez szyjkę macicy wprowadzany jest do macicy cewnik, za pomocą którego wstrzykuje się barwnik. Wypływ barwnika do jamy brzusznej pozwala potwierdzić drożność jajowodu, jego brak natomiast nasuwa podejrzenie zamknięcia jego światła.

Poza wykonaniem samej chromotubacji, lekarz ma jednocześnie możliwość oceny stanu narządów otaczających jajowody i ewentualnego wykonania drobnych zabiegów, jak np. usunięcie zrostów. Narzędzia są następnie wyjmowane, gaz „wypuszczany”, a rany po nacięciach zszywane. Cały zabieg trwa zwykle około pół godziny. Po jego zakończeniu pacjentka transportowana jest do sali pooperacyjnej. W trosce o własne bezpieczeństwo, w okresie po zabiegu należy uważnie stosować się do poleceń personelu medycznego.

Przeciwwskazania do chromotubacji

Przeciwwskazania do chromotubacji laparoskopowej związane są z jej inwazyjnością i odpowiadają przeciwwskazaniom do innych zabiegów wykonywanych tą techniką. Nie może być ona przeprowadzona bez wyraźnego wyrażenia zgody pacjentki. Wykluczona jest ona w przypadku kobiet z zaburzeniami krzepnięcia krwi oraz w przypadku ciężkiej niewydolności oddechowej lub krążeniowej. Zabiegu nie wykonuje się również u kobiet w ciąży. Do przeciwwskazań względnych, które jednak nie wykluczają chromotubacji laparoskopowej, zaliczyć można między innymi:

• otyłość,
• podeszły wiek,
• choroby serca (np. niestabilna dławica piersiowa, zaburzenia rytmu serca),
• duże nadciśnienie tętnicze,
• obecność dużego guza w jamie brzusznej,
• stan po zabiegu operacyjnym w obrębie jamy brzusznej.

Aby zapewnić bezpieczeństwo pacjentki, przed zabiegiem lekarz przeprowadza rozmowę, w której ustala istnienie indywidualnych przeciwwskazań. Na tej podstawie określane jest ryzyko zabiegu i podejmowana ostateczna decyzja o jego wykonaniu.

Czytaj również: Histeroskopia diagnostyczna i operacyjna – jak się przygotować, jak wygląda?