Amniopunkcja (amniocenteza) – co to za badanie, przebieg, wskazania, powikłania

Co to jest amniopunkcja?

Amniopunkcja (inaczej amniocenteza) jest badaniem prenatalnym wykonywanym w 12.-14. tygodniu ciąży (wczesna amniopunkcja), albo w 15.-17. tygodniu ciąży (późna amniopunkcja). To najbardziej rozpowszechniona inwazyjna metoda badań w ciąży.

Badania prenatalne dzielą się na:

• nieinwazyjne badania prenatalne: np. USG, test PAPP-a, test potrójny,
• inwazyjne badania prenatalne: amniopunkcja, biopsja kosmówki, kordocenteza, fetoskopia.

Amniopunkcja niesie za sobą niewielki procent powikłań, a więc jest określana jako metoda bezpieczna. Polega na pobraniu do badania płynu owodniowego przez powłoki brzuszne ciężarnej, odpowiednio cienką igłą punkcyjną z mandrynem, pod kontrolą USG.

Analiza płynu owodniowego może dać odpowiedź czy płód rozwija się prawidłowo, czy nie ma choroby genetycznej. Także odgrywa swoją rolę w zabiegach terapeutycznych w wielowodziu i małowodziu.

Wskazania do amniopunkcji

Wskazaniami do przeprowadzenia amniompunkcji są:

• podejrzenie wady rozwojowej u płodu (nieprawidłowy wynik badania USG czy nieinwazyjnych testów prenatalnych) ;
• badanie genetyczne – przy obciążonym wywiadzie rodzinnym, np. rodzeństwo z wadą genetyczną (trisomia 21 chromosomu – zespół Downa lub inne wady genetyczne i zaburzenia genetyczne);
• wcześniejsze urodzenie dziecka z wadą cewy nerwowej lub wadą ośrodkowego układu nerwowego;
• istnienie konfliktu serologicznego pomiędzy płodem a matką;
• w przypadku potrzeby wcześniejszego rozwiązania ciąży określić można dojrzałość płodu;
• wiek matki powyżej 35 lat, ojca powyżej 55 lat – wraz ze wzrostem wieku istniej możliwość wystąpienia chorób genetycznych,

Ze wskazań terapeutycznych podaje się przyczynę zbyt nadmiernej ilości płynu owodniowego (wielowodzie) – wtedy należy odprowadzić płyn, a przy odwrotnej sytuacji, kiedy jest zbyt mało płynu (małowodzie), stosuje się dopełnienie płynu.

Jak przebiega amniopunkcja?

Na przeprowadzenie zabiegu amniopunkcji należy uzyskać zgodę od pacjentki, przedstawiając tym samym wszystkie aspekty korzyści i ewentualnych powikłań.

Badanie amniocentezy wykonuje się w warunkach aseptycznych. Pacjentka kładzie się na fotelu ginekologicznym lub na kozetce. Lekarz, przy pomocy aparatu ultrasonograficznego (USG), wybiera miejsce ukłucia. Musi to być miejsce najbardziej oddalone od płodu, a jednocześnie trafiające do worka owodniowego.

Następnie należy dobrze odkazić miejsce nakłucie i podać znieczulenie miejscowe – lignokainę. Później wykonuje się nakłucie odpowiednią, cienką igłą punkcyjną z mandrynem, a za pomocą strzykawki dołączonej do zestawu aspiruje się płyn owodniowy w ilości ok. 16-20 ml.

Po uzyskaniu odpowiedniej ilości płynu, igłę punkcyjną się usuwa, a miejsce zbiegu zaopatruje się jałowym opatrunkiem. Pobrany tą metodą aspirat zawierający komórki płodu pochodzące z owodni, układu moczowo-płciowego oraz pokarmowego, poddaje się analizie biochemicznej, izolacji i analizie DNA, oznaczeniu markerów płodowych oraz hodowli komórkowej.

Ową hodowlę in vitro zakłada się na specjalnej pożywce, po ich namnożeniu dokonuje się analizy chromosomów, a więc określa się jego kariotyp.

Po badaniu amniopunkcji zaleca się pozostać pod opieką specjalisty oraz zgłaszać mu wystąpienie niepokojących objawów, jeżeli takie mają miejsce.

• Na wynik czeka się 10-30 dni.
• Wynik otrzymuje się w formie opisowej.
• Badanie amniocentezy można powtarzać.

Przygotowanie do amniopunkcji

Amniopunkcję przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Przed badaniem należy skorzystać z łazienki, opróżnić pęcherz. Do badania nie trzeba zgłaszać się na czczo.

Badającemu należy zgłosić wszelkie dolegliwości, skłonności do krwawienia, przyjmowane leki. Przed, a także po zabiegu, określa się tętno płodu.

Powikłania po amniopunkcji

Powikłania po amniocentezie zdarzają się bardzo rzadko. Mogą nimi być:

• odpływanie płynu owodniowego – jeżeli już się to zdarza, to po amniopunkcji wczesnej,
• krwawienie,
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego i tym samym – ryzyko poronienia,
• nakłucie narządów płodu,
• zakażenie płynu owodniowego,
• uszkodzenia łożyska lub pępowiny,
• powstanie stopy końsko-szpotawej u płodu,
• infekcje wewnątrzmaciczne,
• ryzyko immunizacji, jeżeli matka nie posiada czynnika grupowego krwi Rh (Rh ujemny). Jeżeli jest taki przypadek, profilaktycznie podaje się ciężarnej kobiecie immunoglobulinę anty-RhD.