Suchość pochwy podczas stosunku – jakie są przyczyny suchej pochwy w czasie współżycia?

Jakie są przyczyny suchości pochwy w czasie stosunku?

Przyczyną suchości pochwy w czasie stosunku płciowego w wielu przypadkach jest brak podniecenia lub niedostateczne pobudzenie seksualne skutkujące niewystarczającą produkcją śluzu. Czynniki psychologiczne i wzajemne relacje między partnerami mają znaczenie przyczynowe w większości zaburzeń seksualnych.

W przypadku występowania suchości pochwy i bólu w czasie stosunku ważne jest jednak wykluczenie możliwej przyczyny organicznej.

Za suchość pochwy podczas stosunku odpowiadać może szereg chorób ginekologicznych, wśród których należy wymienić:

• kłykciny kończyste związane z infekcją wirusa HPV,
• stan po urazie mechanicznym cewki moczowej,
• blizny pooperacyjne po zabiegach ginekologicznych,
• endometriozę,
• stan po cięciu krocza,

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?

Sucha pochwa podczas stosunku to stan, który może być związany także z ubytkiem w produkcji śluzu przez gruczoły przedsionkowe (torbiel, zapalenie, ropień gruczołu Bartholina), dysfunkcją dna miednicy. Bóle głębokie miednicy dodatkowo mogą być spowodowane zbyt dużym parciem partnera, który naciska na struktury anatomiczne wrażliwe na ból.

Suchość w pochwie i dyspareunia u młodych kobiet najczęściej wiąże się z infekcjami pęcherza moczowego. Ból w okolicy nadłonowej oraz w okolicach pachwin przyczynia się do ubytku sekrecji (wydzielania śluzu) i – tym samym – odczuwania dyskomfortu w czasie współżycia.

Pozabiegowe zrosty łechtaczki łącznie z brakiem nawilżenia przy stosunku upośledzają nadto zdolność do odczuwania orgazmu i ogólną odpowiedź seksualną. Kiedy pochwa jest sucha, w czasie współżycia ból może wystąpić w początkowej fazie lub podczas głębokiej penetracji bądź w każdej fazie współżycia. We wstępnym leczeniu należy więc zwrócić uwagę na odpowiednie nawilżenie pochwy.

Zobacz też: Orgazm pochwowy – jak przebiega, jak wywołać?

Suchość pochwy podczas stosunku po tabletkach antykoncepcyjnych

Fizjologicznie (w warunkach zdrowia) kobiety w II fazie cyklu miesiączkowego znajdują się pod wpływem działania gestagenów, które są w przewadze ilościowej względem estrogenów. Te ostatnie biorą zaś udział w czynnościach wydzielniczych zewnętrznych narządów płciowych. Istnieje zatem ryzyko wystąpienia zespołu suchości pochwy w II fazie cyklu miesiączkowego. Brak dostatecznej stymulacji może wówczas skutkować także nadmiernie suchą pochwą w trakcie współżycia.

Niski poziom estrogenów odpowiada także za suchość pochwy po tabletkach antykoncepcyjnych. Środki tego typu wpływają na przerwanie aktywności hormonalnej jajników. Także okołoowulacyjny śluz z pochwy u kobiet stosujących antykoncepcję doustną nie jest obfity i rozciągliwy, jak ma to miejsce w przypadku pań, które nie korzystają z takiej metody zapobiegania ciąży.

Wydzielina z dróg rodnych jest skąpa, zdarza się, że zanika całkowicie. Brak prawidłowego nawilżenia okolic intymnych może występować również podczas kontaktów płciowych. Obniżenie stężenia estrogenów może skutkować powstaniem zanikowych zmian w obrębie błony śluzowej (atrofia pochwy).

Zaburzenia hormonalne mogą odpowiadać również za suchość pochwy w czasie stosunku w ciąży i podczas karmienia piersią. Sucha pochwa przy stosunku to także możliwy skutek stosowania restrykcyjnych diet odchudzających, które także wywołują wahania hormonalne.

Przeczytaj: Łechtaczka, budowa, funkcje, stymulacja łechtaczki, orgazm łechtaczkowy

Objawy suchości pochwy w czasie współżycia przy menopauzie

Zmiany hormonalne odpowiadają także za suchość pochwy w okresie menopauzy. Dochodzi wówczas do stopniowego wygaszania czynności jajników w związku ze zmniejszaniem stężenia estrogenów w surowicy krwi. Powoduje to bolesne współżycie i suchość śluzówki pochwy ze względu na ubytki w sekrecji śluzu w przedsionku pochwy i zmiany zanikowe nabłonka pochwy.

U części kobiet przyspieszone zanikanie śluzówki pochwy i wrażliwość na otarcia spowodowane jest chorobami współistniejącymi, np. w przewlekłej chorobie nerek lub przewlekłym zapaleniu wątroby – co wymaga pogłębienia diagnostyki w tym kierunku (oznaczenie kreatyniny i próby wątrobowe).

U wybranych chorych wykonuje się szczegółowe badania endokrynologiczne celem wykluczenia tzw. hiperprolaktynemii, która może współistnieć z niedoczynnością tarczycy i gruczolakami przysadki (prolactinoma). W obrazie klinicznym, oprócz suchości pochwy, mogą dołączyć objawy nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych, nieprawidłowa wydzielina z sutków, u kobiet miesiączkujących wtórny zanik miesiączki i brak ochoty na seks.

W przypadku gruczolaka przysadki (rzadkie schorzenie) w momencie osiągnięcia przez niego średnicy 3 cm (makrogruczolak) do objawów ze strony układu płciowego dołączają symptomy ze strony OUN (ośrodkowego układu nerwowego): bóle głowy, upośledzenie pola widzenia, okresowe wymioty bez błędu żywieniowego w wywiadzie, podwójne widzenie.

Przy współistnieniu objawów ogólnych, takich jak wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu (również nocą) i świąd skóry należy ocenić wartości glikemii celem wykluczenia cukrzycy, w czasie której obserwuje się zmiany w nerwach trzewnych, również w okolicy narządów płciowych (suchość pochwy, spadek libido, bolesne współżycie).

Czytaj również: Gra wstępna – co to? Jak powinna wyglądać i ile trwać?

Jakie badania wykonać, kiedy pochwa przy stosunku jest sucha?

Badanie chorej zgłaszającej uczucie suchości w pochwie i brak przyjemoności ze stosunku powinno uwzględnić szczegółowe badanie ginekologiczne okolicy warg sromowych, przedsionka pochwy i gruczołów Bartholina. Dodatkowo wykonuje się wziernikowanie pochwy celem wykluczenia zmian zanikowych lub chorób rozrostowych. Częste przypadłości obejmują:

• zmiany zapalne przedsionka pochwy,
• torbiel i ropień gruczołu Bartholina,
• zmiany pourazowe,
• blizny po cesarskim cięciu,
• miejscowe otarcia i podrażnienie pochwy przy współżyciu.

Nie bez znaczenia jest także szczegółowo zebrany wywiad odnośnie problemów psychicznych i relacji z partnerem.

Po wykluczeniu najczęstszych przyczyn nadmiernej suchości w pochwie, przy braku efektu leczenia objawowego po dłuższym czasie i przy stałym dyskomforcie pacjentki można poszukiwać przyczyn hormonalnych – takich jak zaburzenia czynności tarczycy, nierozpoznana cukrzyca, hiperprolaktynemia (wysokie poziomy hormonu prolaktyna, PRL).

Niska masa ciała predysponuje do hipoestrogenizmu (oznaczenie estrogenów w surowicy krwi) i tym samym suchości pochwy z dyspareunią. Osoby z podejrzeniem cukrzycy wymagają wykonania testu obciążenia glukozą (OGTT) i hemoglobiny glikowanej (HBA1c). Przy zbieraniu wywiadu trzeba również uwzględnić stosowane przez chorą leki.

Suchość pochwy w czasie współżycia po lekach obserwuje się u osób zażywających:

• leki przeciwdepresyjne,
• leki przeciwwymiotne,
• leki obniżające ciśnienie krwi,
• leki przeciwhistaminowe,
• neuroleptyki, niektóre leki przeciwbólowe,

Na wilgotność pochwy negatywnie wpływają także wspomniane leki antykoncepcyjne hormonalne, stosowane nie tylko jako metoda zapobiegania ciąży, ale np. w celu wyleczenia zmian trądzikowych.

Globulki, żel nawilżający, krem – sposoby na nawilżenie pochwy przed seksem

Jeśli upewnimy się, że przyczyną suchości pochwy podczas seksu nie są zmiany chorobowe, możemy wypróbować domowe sposoby na nawilżenie okolic intymnych. Czym nawilżyć pochwę przed stosunkiem?

Obecnie istnieje wiele preparatów – globulki na suchość pochwy, kremy nawilżające sfery intymne, probiotyki dopochwowe, lubrykanty na bazie wody dostępne bez recepty w większości punktów aptecznych.

• Dopochwowy probiotyk ginekologiczny zapobiega zaburzeniom flory bakteryjnej, stymuluje prawidłową florę pochwy (Lactobacillus) i – tym samym – syntezę kwasu mlekowego do utrzymania prawidłowego pH pochwy. Należy go stosować przed żelem nawilżającym pochwę. Żel intymny na bazie wody może zaburzać florę pochwy i zaszkodzić przy dłuższym stosowaniu. Przed użyciem należy upewnić się co do bezpieczeństwa składników.
• Krem na suchość pochwy także może okazać się dobrą metodą nawilżenia okolic intymnych. Nie może on jednak zawierać estrogenów, ze względu na szkodliwe działanie miejscowe (udowodnione w badaniach klinicznych).
• Odpowiedni płyn lub żel na suchość pochwy powinien mieć w składzie drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy. Płyn do higieny intymnej po porodzie powinien skutecznie zapobiegać bolesnemu współżyciu przy suchości pochwy. Przy doborze preparatu starajmy się unikać licznych składników dodatkowych, np. substancji zapachowych i olejków roślinnych, które mogą niepotrzebnie podrażniać nabłonek dróg rodnych.
• Dobrym lekiem na suchość pochwy bez recepty są nawilżające globulki dopochwowe, które – poza wspomnianym kwasem hialuronowym – zawierają także cenne pałeczki kwasu mlekowego.

Irygacje pochwy nie powinny być stosowane przy objawach dyspareunii. Przynoszą jedynie chwilowy efekt higieniczny po obfitym miesiączkowaniu, a w dłużej perspektywie wysuszają nabłonek. Pacjentki w okresie połogu (po porodzie) przez kilka tygodni powinny powstrzymać się od współżycia płciowego.

Po tym okresie objawy dyspareunii mogą wynikać ze zmniejszonej sekrecji śluzu, co można zaopatrzyć żelem intymnym po porodzie (żel nawilżający do pochwy po porodzie).

Suchość pochwy przy stosunku – kiedy do lekarza?

Domowe sposoby na suchość pochwy nie zawsze okazują się skuteczne. Objawy niepokojące, na które samemu należy zwrócić uwagę przy bolesnym współżyciu, a które powinny skłonić nas do wizyty u specjalisty, to: zmieniony stan skóry okolicy warg sromowych – bolesne narośla skórne, zgrubienia naskórka przypominające brodawki, miejscowe otarcia z miejscowym obrzękiem lub wysiękiem zapalnym, torbiele – twory w kształcie kulek w okolicy wejścia do pochwy.

Bolesność w czasie oddawania moczu i bóle w okolicy nadłonowej oraz pieczenie i suchość pochwy świadczą o możliwym zapaleniu pęcherza moczowego lub cewki moczowej. Opisane objawy powinny także skłonić do ambulatoryjnej konsultacji lekarskiej. Zapalenie pęcherza lub cewki moczowej można leczyć w poradni ogólnej POZ (zwykle przepisywane leki to antybiotyki z grypy fluorochinolonów).

Zmiany w okolicy pochwy i warg sromowych powinny być badane ginekologicznie w odpowiednich warunkach, również po to, by przy okazji wdrożyć możliwe leczenie zabiegowe (usuwanie zmian naskórkowych, zaopatrzenie torbieli, usuwanie niewielkich ropni przez nacięcie i drenaż). Pacjentki z rozpoznaną atrofią pochwy po menopauzie mogą odnieść korzyści z suplementacji estrogenów.

Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?

Suchość pochwy w czasie stosunku – opinia seksuologa