Operacja korekty płci (zwana też tranzycją lub procesem uzgadniania płci) nie jest fanaberią – w przypadku osób transseksualnych jest koniecznością. Tylko dzięki takiemu zabiegowi będą mogły poczuć się komfortowo i będą mogły normalnie funkcjonować. Droga do tego celu nie jest łatwa, ale rozbudowane procedury mają chronić przed nieodwracalną pomyłką. Jakie badania trzeba zrobić przed operacjami, jak się do nich przygotować i jak wyglądają zabiegi – te kwestie poruszamy w naszym artykule.
Operacja korekty (zmiany) płci – wskazania i przeciwwskazania
Spis treści
Korekta zmiany płci – krok po kroku
Pierwsza operacja zmiany płci (dziś nie używa się już określenia "zmiana płci", a "korekta płci" – ang. gender confirmation surgeries , dawniej sex reassignment surgery) w Polsce została przeprowadzona w latach sześćdziesiątych i zakończyła się sukcesem. Od tego czasu nie tylko w Polsce, ale na całym świecie przygotowano specjalne procedury, mające na celu przygotowanie osoby transseksualnej do tej zmiany i wykluczenie innych przyczyn chęci korekty płci.
Korekta zmiany płci ma na celu przystosowanie osobie transseksualnej cech płciowych, które społecznie są przypisane płci, z którą się utożsamia.
Etap I korekty płci – badania psychologiczne
W pierwszej kolejności wymagane są badania psychologiczne osoby transseksualnej. Może je wykonać psycholog lub seksuolog. Przeprowadzi on ogólny wywiad, którego celem jest poznanie sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia, przyjmowanych leków i sytuacji zawodowej. Te informacje będą potrzebne do oceny ogólnego stanu psychicznego osoby. Dodatkowo, psycholog wypyta o sytuację osobistą, związki, doświadczenia seksualne i trudności spowodowane zaburzoną identyfikacją płci. U psychologa osoba transseksualna poddawana jest również testom psychologicznym. Mają na celu nie tylko orzeczenie o zaburzeniu identyfikacji płciowej bądź jego braku, ale także wykluczenie zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, czy uszkodzeń organicznych mózgu – ponieważ mogą one fałszować chęć korekty płci.
Przeczytaj też: Osoba niebinarna – co to znaczy?
Etap II korekty płci – specjalistyczne, wielokierunkowe badania
Kolejnym krokiem będzie przeprowadzenie odpowiednich badań. Pierwsze badania to z reguły oznaczenie poziomu hormonów i badanie krwi. Dalej zlecone mogą zostać badania genetyczne (badanie kariotypu, chromatyny płciowej) – mają one wykluczyć wady genetyczne jako podłoże rzekomego transseksualizmu. Lekarz powinien też zlecić RTG czaszki lub tomografię komputerową, a także elektroencefalografię (EEG), żeby zdiagnozować, czy nie ma uszkodzeń czynnościowych i organicznych mózgu.
Sprawdź: Co to jest biseksualizm?
Badania te są skuteczniejsze od diagnozy psychologicznej, wyniki tomografii są jednoznaczne, ale nie oznacza to, że pomoc psychologiczna jest zbędna. Lekarz prowadzący może też skierować pacjenta do okulisty, który wykona badanie ostrości wzroku, pola widzenia i dna oka. Pozwalają one wykluczyć guzy przysadki mózgowej, które powodują wydzielanie większej ilości męskich hormonów, przez co mogą stanowić pierwotną przyczynę chęci korekty płci na męską.
Przeczytaj: Czym jest panseksualizm?
Działania diagnostyczne powinny być wielokierunkowe, żeby wykluczyć możliwość, że chęć korekty płci jest objawem rozwijającej się choroby czy zaburzenia psychicznego. Kolejność badań i ich rodzaj są zależne od konkretnego pacjenta, jego sytuacji życiowej i historii chorób w rodzinie. Specjaliści muszą zgodnie stwierdzić, że przeświadczenie i motywacja osoby nie są tymczasowe (osoba diagnozowana musi odczuwać taką potrzebę nieprzerwanie przez okres dwóch lat), nie są spowodowana nieprawidłowościami zdrowotnymi i nie wynikają z zaburzenia psychicznego. Dopiero wtedy osoba transseksualna może rozpocząć przygotowania do operacji korekty płci i leczenia.
To też Cię może zainteresować: Osobowość wieloraka – co to za zaburzenie?
Etap III korekty płci – przepisy prawa w kontekście nieletnich
Oprócz powyższych warunków diagnostycznych osoba transseksualna musi spełnić warunki prawne. W każdym państwie sytuacja wygląda inaczej i jest regulowana prawem. Najbardziej liberalne podejście mają Stany Zjednoczone. Tam terapia hormonalna jest stosowana nawet u dzieci, które ukończyły 8. rok życia (ma ona zatrzymać proces dojrzewania), a od 12. roku życia podawane są hormony płci przeciwnej. Wielu osobom wydaje się kontrowersyjne podejmowanie leczenia w tak młodym wieku, ale z medycznego punktu widzenia taka terapia jest najskuteczniejsza.
Zobacz też: Seksomnia – jak się objawia i jak leczyć zespół Morfeusza?
W Polsce do procesu korekty płci dziecka nie podchodzi się tak liberalnie. Z punktu widzenia prawa w sprawie sądowej zawsze musi być powód i pozwany, z tego względu zgodnie z polskim prawem do sądu pozywani są rodzice osoby transseksualnej. Taki pozew wnosi się do sądu okręgowego w miejscowości właściwej miejscu zamieszkania rodziców. Na decyzję sądu wpływ mają zarówno zeznania i deklaracja chęci korekty płci osoby chcącej tego dokonać płeć, ale też opinia lekarska. Długość całej procedury zależy od konkretnego sądu i przypadku. Część spraw nie budzi wątpliwości i jest tylko formalnością, zdarzają się jednak sytuacje, w których np. opinie biegłych się różnią. Proces trwa średnio od 6 miesięcy do półtora roku, w tym czasie mają miejsce zazwyczaj 2–3 rozprawy. Dopiero wyrok sądu upoważnia osobę transseksualną do wykonania chirurgicznej zmiany narządów płciowych.
Sprawdź też: Paraliż senny – czy da się to wyleczyć?
Jak przygotować się do operacji korekty płci?
Sama operacja korekty płci jest poprzedzona leczeniem hormonalnym. Rozpoczyna się ono wtedy, gdy postawiona zostanie diagnoza. Najpierw przepisuje się blokery hamujące wytwarzanie hormonów płciowych przez organizm. Osobom, które urodziły się z żeńskimi organami płciowymi, a czują się mężczyznami, podawany jest głównie testosteron. Z kolei kobietom z męskimi organami płciowymi podaje się estrogeny.
Hormony w pewnej mierze powodują wykształcenie się cech charakterystycznych dla płci przeciwnej i „zmniejszają” wygląd płci biologicznej. Im wcześniej zostanie rozpoczęta terapia (przed okresem dojrzewania), tym jest skuteczniejsza. Warto przy tym zaznaczyć, że transseksualiści przyjmują leki hormonalne do końca życia. Nie oznacza to jednak, że terapii nie należy stosować u dorosłych pragnących zmienić płeć. Dzięki hormonom zmianie ulegają rysy twarzy, budowa ciała, zmniejsza się lub pojawia się owłosienie, to samo tyczy się głosu. W przypadku kobiet korygujących płeć zanika miesiączka, piersi mogą ulec zmniejszeniu, ale nie zawsze tak się dzieje. Dlatego osoby transseksualne są zmuszone poddać się operacji usunięcia piersi – mastektomii (w przypadku kobiet) i operacji plastycznej wszczepienia implantów (w przypadku mężczyzn).
Przeczytaj również: Urojenia – rodzaje, jak je leczyć?
Jak przebiega operacja korekty płci?
Przebieg operacji zależy od kierunku zmiany płci.
W przypadku korekty płci na żeńską wykonuje się operację wszczepienia implantów oraz jedną operację, podczas której usuwane są jądra, a z prącia i moszny tworzona jest pochwa. Sam zabieg jest skomplikowany, ale rezultaty z reguły są bardzo satysfakcjonujące dla osoby operowanej. W większości przypadków nie da się zauważyć, że osoba taka poddała się operacji. Jedynym minusem jest konieczność regularnego „ćwiczenia” i rozciągania nowo powstałej pochwy, tak, żeby nie dopuścić do jej zrośnięcia. Proces ten należy rozpocząć niezwłocznie po operacji – zgodnie z zaleceniami lekarza.
Przeczytaj też: Transwestytyzm – co to jest?
W przypadku korekty płci na męską sytuacja jest bardziej skomplikowana. Chirurgiczna zmiana narządów płciowych przebiega w trzech etapach:
- pierwszym i bardzo ważny etapem z punktu widzenia psychicznego jest mastektomia – daje ona niepełne, ale natychmiastowe uczucie przynależności do tej właściwej płci; dlatego wiele osób transseksualnych decyduje się na nią jeszcze przed wyrokiem sądowym;
- kolejnym etapem jest usunięcie narządów kobiecych (macicy, jajowodów i jajników);
- ostatni etap to uformowanie prącia i moszny, który jest etapem trudnym i niestety nie zawsze kończy się w sposób w pełni satysfakcjonujący dla osoby operowanej. Koszt przeprowadzenia całej procedury korekty płci waha się między 30 a 40 tysiącami złotych.
Zobacz też: Majtki menstruacyjne – co to jest?
Rezultat operacji korekty płci
Zdecydowana większość osób, które decydują się na poddanie temu długotrwałemu i niełatwemu leczeniu, jest zadowolona z rezultatów. Za ten wynik odpowiadają skomplikowane procedury i to, że wytrwać mogą tylko osoby naprawdę zdecydowane. Mimo że operacje nie gwarantują dobrego funkcjonowania fizycznego i wiążą się z komplikacjami, są uznawane za najlepszą, a nawet jedyną formę leczenia. Dzięki operacji korekty płci osoba transseksualna może się poczuć zgodnie ze swoją płcią preferowaną nie tylko dzięki wyglądowi fizycznemu, ale przede wszystkim dzięki podejściu innych osób i temu, że wreszcie może w pełni funkcjonować w społeczeństwie.
To też Cię może zainteresować: Kim są drag queens?
Problemy z identyfikacją płci – wypowiedź eksperta
Zdaniem eksperta
Zagadnienie jest bardzo szerokie. Problem dotyczy osób z tzw. zespołem dezaprobaty płci. Jest to duży zbiór ludzi, w którym możemy umieścić wszystkie przypadki braku identyfikacji z płcią biologiczną. Część tych przypadków stanowią zaburzenia o charakterze transseksualności.
Najczęściej lekarz seksuolog ma do czynienia z zaburzeniami identyfikacji płci u młodzieży, które czasami mają charakter przejściowy oraz z pacjentami transseksualnymi. W przypadku pacjentów transseksualnych konieczna jest długotrwała obserwacja, wykonanie szeregu badań i testów psychologicznych oraz tzw. testu realnego życia. Po okresie rocznym lub półrocznym, obserwacji, rozmów z pacjentem, wykonywania badań, jeżeli osoba transseksualna podtrzymuje pragnienie zmiany płci — najpierw metrykalnej, potem dostosowania swojego wyglądu do odczuwania psychicznego płci — to po wspomnianym okresie wdraża się odpowiednie postępowanie sądowe i następnie taka osoba może przejść szereg zabiegów chirurgicznych, które dostosują wygląd do przeżywanej przez nią płci.
Jeżeli chodzi o zaburzenia identyfikacji płci u młodzieży, to w drodze procesu psychoterapeutycznego może dojść do sytuacji, kiedy taka osoba zaczyna przeżywać swoją płeć zgodną ze swoją płcią biologiczną — nie są to przypadki transseksualności.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- J. Oettingen, „Dysfunkcje seksualne – podejście oparte na teorii poznawczej”, Seksuologia Polska 2013.
- Morrison J. (2016). DSM–5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- M. Lew-Starowicz, Zbigniew Lew-Starowicz, V. Skrzypulec Plinta (red). Seksuologia. PZLW, 2017.
Opublikowano: 03.10.2013;
aktualizacja: 28.09.2021
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Joanna Choińska
Psycholog
Przyjmuje w Poznaniu w gabinecie prywatnym i przychodni. Pracuje w kontakcie indywidualnym z osobami dorosłymi oraz młodzieżą. Udziela porad psychologiczno-seksuologicznych w rozległym zakresie. Zakłada, że podstawą współpracy psychologa i pacjenta jest jak najszybsza pomoc w rozwiązaniu problemu. Podczas konsultacji pomaga rozwiązywać między innymi następujące problemy: stany obniżonego nastroju, brak lub utratę potrzeb seksualnych, przedwczesny wytrysk, ból podczas stosunku, brak akceptacji własnej orientacji seksualnej, trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji.
328
Komentarze i opinie (9)
opublikowany 24.05.2019
opublikowany 10.05.2022
opublikowany 07.06.2022
opublikowany 22.06.2022
opublikowany 25.06.2022
opublikowany 25.06.2022
opublikowany 25.06.2022
opublikowany 25.06.2022
opublikowany 03.12.2023