Mania – przyczyny, objawy i leczenie zespołu maniakalnego

Co to jest mania?

Definicja manii nie dotyczy choroby, lecz zaburzenia psychicznego należącego do grupy zaburzeń afektywnych. Jego najbardziej charakterystycznym i najczęściej występującym objawem jest niezwykle nasilone podwyższenie nastroju, które przez osobę doświadczającą tego stanu jest odbierane jako coś niezwykle przyjemnego. Innym częstym, lecz mniej charakterystycznym objawem jest drażliwość, która nie wiąże się z uczuciem szczęścia, a towarzyszący jej nadmiar energii często pożytkowany jest na bezcelowe lub wręcz destrukcyjne czynności.

Epizody maniakalne występują najczęściej jako jeden z „biegunów” w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, choć zdarzają się przypadki izolowanej manii powodowanej przez różnorodne choroby neurologiczne bądź somatyczne. Choroba afektywna dwubiegunowa może dotyczyć nawet 2,5 proc. populacji, tak więc epizody maniakalne nie są tak rzadkie, jak się powszechnie uważa. W klasyfikacji ICD-10 epizod maniakalny oznaczany jest kodem F30.

Zespół maniakalny, czyli mania

Zespół maniakalny stanowi, obok depresji, składową choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD). Zaburzenie to polega na naprzemiennym występowaniu stanów depresyjnych i maniakalnych. Stany maniakalne w przebiegu ChAD mogą przyjmować postać manii o dużym stopniu nasilenia lub hipomanii, czyli podwyższonego nastroju, który zwykle manifestuje się w sposób mniej dramatyczny.

Bipolarność choroby afektywnej dwubiegunowej bardzo negatywnie wpływa na życie dotkniętych nią osób. Epizod manii wiąże się z poczuciem ogromu sił, chęcią do działania, której nic nie może zatrzymać i lekkomyślnością w podejmowaniu nawet bardzo ważnych decyzji. Po pewnym czasie przychodzi okres spadku sił życiowych, utraty zainteresowań i trudności w znalezieniu motywacji do wykonania najprostszych czynności. Czas trwania manii, a także stopień nasilenia jest bardzo indywidualny i ciężko go przewidzieć. Czy mania jest dziedziczna? Dzieci osób chorych mają zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania.

Dowiedz się, jak rozpoznać hipomanię

Przyczyny manii

Stan maniakalny powodowany może być przez wiele różnych czynników, wśród których najczęściej wymienia się:

• nadmierną aktywność neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy noradrenalina – substancje te wpływają pobudzająco na funkcje ośrodkowego układu nerwowego, a ich zmniejszone stężenie związane jest z występowaniem stanów depresyjnych;
• przyjmowanie niektórych substancji narkotycznych, takich jak amfetamina, kokaina czy substancje psychodeliczne;
• przedawkowanie lub niewłaściwą reakcję organizmu na niektóre rodzaje leków;
• choroby somatyczne – guzy ośrodkowego układu nerwowego, urazy głowy, infekcje wirusowe i bakteryjne, nadczynność tarczycy, zespół Cushinga, pląsawica Huntingtona, stwardnienie rozsiane i niewydolność nerek.

Sprawdź również: Amfetamina – jak działa ten narkotyk i czy można się od niego uzależnić?

Mania – objawy

Zaburzenie maniakalne może mieć różny przebieg u różnych chorych, najczęściej jednak występują następujące objawy:

• niezwykle podniesiony nastrój – może być on pozytywny i wiązać się z rozpierającym uczuciem szczęścia; jednak bardzo często może szybko przechodzić w irytację, złość czy nawet silne wybuchy agresji mogące prowadzić do przemocy werbalnej czy fizycznej;
• silne pobudzenie psychoruchowe – chory w trakcie epizodu manii nie potrafi usiedzieć w miejscu, odczuwa stałą potrzebę ruchu, aktywności fizycznej;
• obniżone zapotrzebowanie na sen – w hipomanii zmniejsza się liczba godzin snu w trakcie doby, a w swoich skrajnych postaciach mania może prowadzić do całkowitej bezsenności, która nie wiąże się z odczuciem zmęczenia u chorego, prowadzi jednak do wyczerpania organizmu;

Sprawdź również: Kwetaplex – co to za lek?

• słowotok i gonitwa myśli (tachyfrenia) – chory w czasie epizodu manii odczuwa trudną lub wręcz niemożliwą do opanowania potrzebę ciągłego, szybkiego mówienia – słowa wypowiadane są często w tempie, które uniemożliwia prawidłowy odbiór przekazywanej treści;
• euforia – poczucie ogromu radości, skłonność do żartowania, optymistyczne patrzenie w przyszłość, niezwracanie uwagi na niepowodzenia czy możliwe konsekwencje własnych działań;
• trudności w skupieniu uwagi – to kolejny objaw manii; gonitwa myśli związana jest z pojawianiem się wielu pomysłów w krótkim czasie, myślenie jest wielowątkowe i niespójne;
• zwiększony popęd seksualny – w połączeniu z dużego stopnia odhamowaniem występuje skłonność do popadania w przelotne romanse czy rzucanie częstych żartów o seksualnym podtekście;
• skłonność do popadania w nałogi – w przebiegu manii może dochodzić do rozwijania się uzależnień zarówno od pewnych czynności (hazard, zakupoholizm, seksoholizm), jak i od substancji psychoaktywnych, nawet jeśli chory dotychczas stronił od tego typu rozrywek.

Podwyższony, lecz chwiejny nastrój może również prowadzić do stanu jakim jest mania prześladowcza. Chory uważa wówczas, że otoczenie za wszelką cenę chce mu zaszkodzić i działa na jego niekorzyść. Etiogeneza manii prześladowczej jest związana z transformacją podwyższonej samooceny i zmniejszonej zdolności do oceny rzeczywistości w urojenia prześladowcze.

Przeczytaj też: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie

Leczenie manii

Mania jest stanem, który w wielu przypadkach bardzo negatywnie wpływa na całe życie dotkniętych nią osób. Prowadzi do rozpadu związków, uzależnień, utraty pracy, a w konsekwencji często do podjęcia próby samobójczej. Zwolnienie z pracy pod wpływem wyobrażenia o zarobieniu milionów, porzucenie małżonki dla znacznie młodszej kochanki albo uzależnienie od kokainy w przypadku manii nie są spowodowane złą wolą czy słabością charakteru, a poważnym zaburzeniem psychicznym, które powinno być prawidłowo leczone.

Poznaj rodzaje leków stosowanych w psychiatrii

Leczenie manii nie jest prostym zadaniem i zwykle wymaga połączenia farmakoterapii i psychoterapii oraz dużego wsparcia ze strony rodziny. Zanim będzie można dobrać odpowiedni schemat terapeutyczny należy bardzo dokładnie zdiagnozować przyczyny tego zaburzenia.

Leczenie farmakologiczne opiera się na lekach normotymicznych, czyli stabilizujących nastrój, przeciwpsychotycznych oraz przeciwpadaczkowych. Bardzo często wymagana jest także odpowiednio prowadzona psychoterapia. W leczeniu manii znajdują zastosowanie także elektrowstrząsy przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym.

Wypowiedź psychiatry na temat manii i hipomanii