Ostry udar mózgu

Co to jest ostra faza udaru?

Wiadomo, że udar mózgu w ostrym okresie (ostrej fazie) jest stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia. W tej sytuacji najważniejszą rolę odgrywa czas (liczy się każda minuta). Jest to stan wymagający natychmiastowej reakcji, w której musimy wezwać wykwalifikowaną pomoc medyczną bądź postarać się by pacjenta przewieźć jak najszybciej na oddział udarowy w szpitalu i wykonać niezbędne badania diagnostyczne. Należy postarać się by zabezpieczyć miejsca zdarzenia oraz udzielić podstawowej pomocy choremu.

Jakie są objawy udaru?

Udar mózgu jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji ze strony służb medycznych. Do objawów, które powinny nas zaniepokoić należą:

• nagle pojawiające się zaburzenia mowy, która staje się niezrozumiała, bełkotliwa,
• zaburzenia widzenia,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• brak lub problemy z koordynacja ruchów,
• wykrzywienie twarzy,
• osłabienie jednej części ciała,
• silny ból głowy i zawroty głowy, mogą im towarzyszyć mdłości,
• zaburzenia świadomości.

W takiej sytuacji należy bezpośrednio zadzwonić do pogotowia ratunkowego bez konsultacji z lekarzem rodzinnym (prowadzącym).

Jak pomóc przy udarze?

Ogólne zasady postępowania medycznego w odniesieniu do chorych w tym okresie udaru, muszą więc być takie, jak we wszystkich stanach nagłych. Każdy powinien:

• wezwać pogotowie ratunkowe,
• zabezpieczyć miejsce zdarzenia, zadbać o własne bezpieczeństwo,
• jeśli stan chorego tego wymaga udzielić mu pomocy,
• kontrolować podstawowe funkcje życiowe (oddech, tętno),
• nie podawać choremu nic do picia ani jakichkolwiek leków (zwłaszcza uspokajających),
• nie pozostawić chorego bez opieki do czasu przybycia kwalifikowanej pomocy medycznej,
• obserwować wszelkie zmiany w zachowaniu chorego, które mogą wskazywać na pogorszenie się jego stanu (coraz większe problemy z mową, ból głowy, wymioty, nudności, utrata świadomość i inne),
• strać się rozmawiać z poszkodowanym jeśli jest to możliwe.

Należy pamiętać, iż największą rolę odgrywa tutaj czas, liczy się każda minuta. Jak najszybsze przewiezienie chorego do szpitala, wykonanie badań diagnostycznych, trafna i szybka diagnoza daje możliwość podjęcia właściwych form terapii. Pozwala to na skuteczne zapobieganie powikłaniom.

Przyjmuje się, że około 20% chorych w ostrej fazie udaru wymaga intensywnego nadzoru w warunkach wydzielonego do realizacji tych celów oddziału.

Diagnozowanie udaru

Badanie lekarskie przy podejrzeniu udaru powinno być przeprowadzone zaraz po przywiezieniu chorego do szpitala. Badanie ogólne oraz neurologiczne powinno być wykonane w pierwszych godzinach (jak najszybciej).

Do podstawowych zasad postępowania w ostrej fazie udaru niedokrwiennego na terenie szpitala należy:

• monitorowanie i podtrzymywanie podstawowych funkcji życiowych (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze, temperatura ciała),
• kontrolowanie gospodarki wodno-elektrolitowej oraz metabolizmu glukozy,
• ocena neurologiczna: stan świadomości, nasilenie objawów ogniskowych, obecność zaburzeń połykania i zwieraczy,
• wykonanie badań diagnostycznych (tomografia komputerowa, badanie dopplerowskie tętnic zewnątrz- i wewnątrzczaszkowych, badania biochemiczne),
• leczenie przywracające krążenie mózgowe,
• odpowiednie (w pozycji ustalonej) ułożenie chorego nieprzytomnego oraz pacjenta z wiotkim porażeniem kończyn, a także regularna zmiana ułożenia
• sprawne i efektywne zwalczanie obrzęku mózgu,
• zwalczanie wzrostu temperatury i stanów hiperglikemicznych,
• profilaktyka zakrzepic żył głębokich i zatorowość- zastosowanie pończoch elastycznych, przerywanego ucisku pneumatycznego kończyny, wczesnego wdrożenia rehabilitacji,
• zwalczanie zaburzeń oddechowych,
• mocz: badanie ogóle,
• badanie EKG Holter trwające 24 godziny.

Najważniejszym badaniem diagnostycznym po udarze jest TK (tomografia komputerowa) i powinno być ono wykonane jak najszybciej. Badanie MRI jest droższe i czasochłonne ale nie jest lepsze od TK w ostrej fazie udaru.

Wskazani do intensywnej opieki nad chorym

Jeśli u chorych w ostrej fazie udaru niedokrwiennego pojawią się poważne problemy z oddychaniem bądź krążeniem powinni być oni przetransportowani na oddział intensywnej terapii. Innymi wskazaniami są z cała pewnością bardzo ciężki stan ogólny, zaburzenia świadomości, rozległy zawał mózgu, znaczne porażenie oraz niedowład.

W ostrej fazie udaru niedokrwiennego stosowane są następujące terapie: bardzo intensywna opieka neurologiczna, szybka decyzja o podjęciu właściwego leczenia farmakologicznego, wczesna rehabilitacja oraz leczenie i zapobieganie powikłaniom.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Leczenie udaru

Głównymi nurtami terapii wczesnego okresu udaru niedokrwiennego mózgu są:

• leczenie antyagregacyjne,
• leczenie trombolityczne,
• leczenie przeciwzakrzepowe.

leczenie antyagregacyjne (przeciwpłytkowe) w udarze

Leki te hamują narastanie zakrzepu w naczyniach. Zastosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryna), w kresie 48 godzin od wystąpienia objawów, wywiera umiarkowany wpływ na przebieg udaru i rokowanie, zmniejsza wczesną śmiertelność z powodu udaru, redukuje prawdopodobieństwo śmierci. Leczenie to powinno być kontynuowane w czasie pobytu w szpitalu i w okresie następnym.

Leczenie trombolityczne (tromboliza)

Jest to postępowanie mające na celu udrożnienie zamkniętego lub znacznie zwężonego naczynia dla przywrócenia prawidłowej perfuzji. Lekiem, który zdobył akceptację w terapii w ostrym okresie udaru niedokrwiennego jest rtPA (rekombinowany tkankowy aktywator plazminogen). Zauważalna jest poprawa stanu neurologicznego po 3 miesiącach od zastosowania leczenia (chorzy pozostają w dobrym lub bardzo dobrym stanie neurologicznym).

Leczenie przeciwzakrzepowe (heparyna)

W terapii ostrego niedokrwienia mózgu zastosowanie znalazły heparyna i jej drobnocząsteczkowe pochodne- fraksiparyna i kalciparyna. Leczenie heparyną w ostrym okresie udaru niedokrwiennego wykazało zaznaczony wpływ na przebieg kliniczny udaru, przede wszystkim na zmniejszenie jego nawrotowości. Leczenie to nie prowadzi jednak do zmniejszenia wczesnej śmiertelności.