Stenoza kanału kręgowego – przyczyny, objawy, leczenie, operacja, rehabilitacja

Co to jest stenoza?

Pacjenci często słyszą od lekarza, że cierpią na stenozę kanału kręgowego L4/L5. Schorzenie to może być: pierwotne (pacjent urodził się ze zwężeniem kanału kręgowego) albo wtórne (powstaje na skutek degeneracji kręgów).

Kręgosłup jest główną osią i podporą układu kostnego. Spełnia funkcję przyczepu kończyn i klatki piersiowej, zapewnia stabilizację. Wszystkie czynności wykonywane w ciągu dnia mają bezpośredni lub pośredni wpływ na obciążenie kręgosłupa.

Chrząstki stawowe pomiędzy kręgami kręgosłupa nie mają zdolności regeneracyjnych, w miarę upływu lat stawy kręgosłupa zaczynają się po prostu zużywać. Dochodzi do odwodnienia lub pęknięcia krążków międzykręgowych, a wraz z tym osłabia się ich funkcja amortyzująca. Na krawędziach kręgów nadbudowują się tzw. osteofity (wyrośla kostne).

Inna nazwa opisywanej choroby kręgosłupa to zespół cieśni kanału rdzeniowego. Do stenoz dochodzi najczęściej w odcinku szyjnym (kręgi C1, C2, C3, C4, C5, C6, C7) lub lędźwiowym (kręgi L1, L2, L3, L4 lub L5).

Wyróżnia się kilka stopni schorzenia: umiarkowaną, bezwzględną oraz stenozę krytyczną.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Stenoza kręgosłupa – jakie są przyczyny?

Trzony kręgów się do siebie zbliżają, a wolna przestrzeń w kanale kręgowym, która wcześniej zapobiegała uciskowi na struktury nerwowe, zaczyna się zawężać. W takiej sytuacji często dochodzi do uciśnięcia tkanki nerwowej, co – w zależności od miejsca ucisku – skutkuje bólami pleców, barków, pośladków czy podudzi.

Inną przyczyną tworzenia się ciasnoty może być zgrubienie więzadeł przykręgosłupowych. Proces degeneracji stawów kręgosłupa może być przyspieszony po doznaniu silnego urazu, u osób po wypadkach samochodowych lub upadkach z wysokości.

Inną, choć rzadszą przyczyną może być też dyskopatia (stenoza kanału kręgowego na tle dyskopatii), czyli uwypuklenie krążka międzykręgowego w światło kanału kręgowego. W sporadycznych przypadkach powodem ciasnoty mogą być zmiany osteopatyczne i nowotworowe.

Wpływ na czas i postęp procesów zwyrodnieniowych (zwyrodnienie kręgosłupa) mają zapewne także czynniki genetyczne. U niektórych osób zmiany degeneracyjne pojawiają się wcześniej bądź tempo ich rozwoju jest wolniejsze. Dokładne przyczyny stenozy kanału kręgowego nie zostały jeszcze jednak zbadane i określone.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Stenoza szyjna i stenoza lędźwiowa

Lekarze stwierdzają stenozę kanału kręgowego w odcinku szyjnym i stenozę kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym. W części piersiowej kanał kręgowy jest najwęższy, więc teoretycznie o ciasnotę najłatwiej, lecz zmiany zwyrodnieniowe postępują tu najwolniej. Nie oznacza to jednak, że problem nie może pojawić się również i w tym rejonie kręgosłupa.

Do zwężenia kanału kręgowego może dochodzić zarówno w centralnej części kanału kręgowego, jak i w jego częściach bocznych, dotycząc otworów międzykręgowych. Zwiększa się wtedy kompresja na korzeń nerwowy, co skutkuje wystąpieniem objawów korzeniowych (promieniowaniem palącego bólu w okolicy pleców, klatki piersiowej i kończyn, zaburzeniami czucia i niedowładem).

Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?

Stenoza kanału kręgowego – objawy i badania

Objawy stenozy kanału kręgowego są różne w zależności od miejsca występowania.

Stenoza kanału kręgowego szyjnego

Ciasnota w odcinku szyjnym kręgosłupa może skutkować bólami i zawrotami głowy, bólem okolicy karku, pleców, szyi, rwą barkową, zaburzeniami czucia, a nawet niedowładem kończyny górnej.

Zwężenie kanału kręgowego w odcinku szyjnym może być skutkiem urazu w wypadku samochodowym, zwanego potocznie „smagnięcie biczem” (ang. whiplash). Dochodzi do niego po nagłym odgięciu głowy do tyłu, a następnie jej gwałtownym zgięciu do przodu.

Zwężenie kanału kręgowego w odcinku piersiowym kręgosłupa

Objawia się tępym bólem w plecach, promieniującym na okolice żeber i do nóg, a nawet do organów wewnętrznych. Jest to najrzadziej spotykana stenoza kanału kręgowego.

Zwężenie kanału kręgowego odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Chromanie neurogenne jest głównym objawem stenozy lędźwiowej. Jest to ból promieniujący z okolic pleców i pośladka w kierunku nóg i podudzi. Ból pleców może pojawiać się w okolicy pośladka, promieniować wzdłuż uda aż do podudzia i stopy. Odczuwalne może być osłabienie, drętwienie i mrowienie nóg. Ból często ustępuje po zgięciu ciała do przodu (np. przy podparciu na stole czy krześle).

W skrajnych przypadkach rozległe i bardzo zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa mogą prowadzić nawet do tzw. zespołu ogona końskiego. Zaburzona jest wtedy funkcja jelit, zwieraczy, zniesione jest czucie m.in. w okolicy krocza i pośladków.

Stenoza kręgosłupa – jakie badania wykonać, aby rozpoznać?

Aby zdiagnozować ciasnotę kanału kręgowego początkowo można wykonać zdjęcie rentgenowskie (RTG) konkretnego odcinka kręgosłupa, ale wykaże ono tylko zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe i zbliżenia trzonów kręgów.

W celu postawienia dokładniejszej diagnozy konieczne będzie wykonanie badań obrazowych, najlepiej rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT).

Stenoza kanału kręgowego – operacja

Zabieg chirurgiczny, jeśli do niego dochodzi, podyktowany jest indywidualnymi wskazaniami do leczenia operacyjnego, a chirurg musi uzyskać na niego zgodę pacjenta.

Operacja polega na odbarczeniu rdzenia kręgowego poprzez usunięcie blaszki łuku kręgu (tzw. laminektomia) lub usunięcie przerośniętych struktur przyczyniających się do ucisku na tkankę nerwową.

Niekiedy przy współistniejącej niestabilności kręgów potrzebne będzie dodatkowe ustabilizowanie segmentów za pomocą specjalistycznych implantów.

Leczenie stenozy kanału kręgowego – rehabilitacja

Do zwężenia światła kanału kręgowego dochodzi stopniowo. Początkowo w zmniejszeniu objawów bólowych pomaga leczenie zachowawcze, na które składa się farmakoterapia, iniekcje przeciwbólowe i fizjoterapia.

Podstawową funkcją rehabilitacji przy stenozie kanału kręgowego jest terapia przeciwbólowa, na którą składa się:

• fizykoterapia – ciepłolecznictwo, krioterapia, prądy TENS, pole magnetyczne,
• masaż (masaż klasyczny, rozluźniający, masaż tkanek głębokich) – wszystkie mają na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego w okolicy pleców i kręgosłupa,
• terapia punktów spustowych – zmniejsza napięcie brzuśców mięśniowych i powięzi,
• terapia manualna (np. metoda wg Mulligana, wg Rakowskiego, wg McKenzie’ego) – wykonywana przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę,
• techniki z zakresu osteopatii i chiropraktyki,
• kinezyterapia – nauka prawidłowego funkcjonowania i wykonywania ćwiczeń zmniejszających nadmierne obciążenie kręgosłupa, wzmacniających gorset mięśniowy i poprawiających stabilność posturalną.

W przypadku stenozy lędźwiowej ćwiczeniem, które zmniejszy dolegliwości bólowe jest regularne pływanie.

Stenoza rdzenia kręgowego – wypowiedź eksperta