Guz mózgu – jakie są pierwsze objawy i rokowanie?

Jakie są pierwsze objawy guza mózgu?

Objawy guza mózgu zależą od fazy rozwoju choroby, umiejscowienia zmian i obecności lub nie ciasnoty śródczaszkowej.

Wczesne objawy guza mózgu nie są typowe i mają charakter zespołu rzekomonerwicowego – chory cierpi na uczucie osłabienia, zmęczenia, pobolewania głowy, apatię, senność, brak apetytu, drażliwość. Niekiedy występują też zwiewne objawy neurologiczne:

• w guzach półkul móżdżku są to: zaburzenia równowagi, koordynacji, drżenie zamiarowe, oczopląs, obniżenie napięcia mięśniowego; wcześnie w tych guzach występuje wzmożone ciśnienie śródczaszkowe;
• w guzach pnia mózgu stwierdzamy: objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych od nerwu V, czy trójdzielnego do XII, bóle w obrębie twarzy, niedowład nerwu twarzowego, zez porażenny, niedosłuch, zaburzenia połykania, zaburzenia mowy, asymetrię języka; do ciasnoty wewnątrzczaszkowej dochodzi w tych guzach dość późno;
• guzy półkul mózgu powodują: niedowłady połowicze lub jednej kończyny, drętwienia, zaburzenia czucia, afazję, agnozję, agrafię, aleksje, akalkulię (tj. niezdolność do prawidłowego mówienia, rozpoznawania przedmiotów, pisania, rysowania, czytania, liczenia), niedowidzenie połowicze; często występują napady padaczkowe częściowe proste lub częściowe złożone, zaburzenia pamięci, krytycyzmu, zaburzenia zachowania, euforia, czy brak napędu i sennością, wszystko w zależności od rejonu półkuli mózgowej, w której guz występuje.

Zespół ciasnoty śródczaszkowej charakteryzuje się narastającymi bólami głowy, nudnościami, wymiotami głownie porannymi i nocnymi, bradykardią (zwolniona akcja serca), niekiedy występują również zaburzenia świadomości, czy utrata przytomności.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Guz mózgu – rodzaje (złośliwe i łagodne)

Guzy mózgu możemy podzielić na zmiany łagodne oraz złośliwe. Każdy z wymienionych rodzajów może powodować najbardziej znamienny i niebezpieczny objaw rozrastania się masy w czaszce – ucisku i wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. W obrębie ludzkiego mózgowia krąży odżywczy płyn mózgowo-rdzeniowy. Gdy nieprawidłowe tkanki powiększają swoją objętość, mogą uciskać na jedną z dróg, którą wspomniany płyn przepływa, prowadząc do jego zatrzymania (w rezultacie powstaje wodogłowie) i zwiększenie objętości.

Diagnozowane są następujące nowotwory: oponiak, glejak wielopostaciowy, skąpodrzewiak (oligodendroglioma), gruczolaki przysadki, makrogruczolaki, mikrogruczolaki.

Ucisk powodowany przez płyn oraz ucisk powodowany przez sam guz zagrażają uszkodzeniem sąsiednich struktur, w tym ważnych dla życia ośrodków znajdujących się w pniu mózgu. Podwyższone ciśnienie śródczaszkowe prowadzi do powstania groźnego stanu, zwanego obrzękiem mózgu.

Niepokojące objawy – kiedy iść do lekarza?

Niepokojącymi objawami, które powinny skłonić do wizyty u lekarza są:

• nieustępujący po lekach ból głowy,
• zaburzenia rytmu serca (wolne uderzenia),
• pogorszenie się wzroku,
• utrzymujące się wymioty oraz nudności,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• niewyjaśniony wzrost ciśnienia tętniczego,
• nagłe pogorszenie się czucia na twarzy,
• inne symptomy związane bezpośrednio z głową.

Zmiany w mózgu mogą być powodowane zarówno przez guzy pierwotne (mające swoje źródło w ośrodkowym układzie nerwowym) oraz guzy przerzutowe (wywodzące się z innych nowotworów, np. raka płuc lub raka piersi).

Guz mózgu – przyczyny

Naukowcy poznali kilka przyczyn prowadzących do powstawiania łagodnych oraz złośliwych guzów mózgu. Udowodniono, że kilka chorób genetycznych wiąże się z bardzo dużym ryzykiem pojawienia się chorób nowotworowych w układzie nerwowym. Należy do nich między innymi nerwiakowłókniakowatość – zespół cechujący się powstawianiem specyficznych guzów w obrębie organizmu.

Guz mózgu – rokowanie

Pierwotne złośliwe guzy mózgu zwykle cechuje średnie lub złe rokowanie. Sztandarowym przedstawicielem tej grupy jest glejak wielopostaciowy (glioblastomamultiforme). Nowotwór ten rozwija się z komórek wspierających i odżywiających właściwe komórki nowotworowe. Rośnie bardzo szybko niszcząc okoliczne tkanki i prowadząc do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Może występować zarówno u osób młodych, jak i u osób starszych. W jego przebiegu dominują objawy neurologiczne, zależne od lokalizacji, w której się znalazł. Szerzy się wzdłuż mózgowych naczyń krwionośnych i osłonek nerwów, co znacznie utrudnia jego całkowite usunięcie. Często dochodzi do wznowy procesu nowotworowego, której leczenie jest wyjątkowo trudne.

Złośliwe guzy mózgu – diagnostyka i leczenie

Podstawowym badaniem różnicującym guzy mózgu jest rezonans magnetyczny z kontrastem. Pozwala on z dużą dokładnością stwierdzić, z jakim rodzajem zmiany mamy do czynienia. Do innych metod diagnostycznych zaliczamy tomografię komputerową. Ostateczne potwierdzenie rozpoznania choroby możliwe jest dopiero po pobraniu wycinka z guza (badanie histopatologiczne). W niektórych przypadkach pobranie materiału z guza jest niemożliwe – wtedy do rozpoznania choroby i rozpoczęcia leczenia wystarcza obraz radiologiczny.

Leczenie pierwotnych złośliwych guzów mózgu obejmuje:

• metody chirurgiczne (usunięcie guza z odpowiednim marginesem, także z wykorzystaniem nowoczesnej neuronawigacji),
• radioterapię,
• chemioterapię.

Doszczętne usunięcie guza oraz części okolicznych tkanek znacznie zwiększa szansę na zapobieżenie wznowie guza. Stosowane są nowoczesne techniki napromieniania, w tym nóż gamma (GammaKnife) oraz nóż cybernetyczny (CyberKnife).

W ostatnich latach radioterapia guzów mózgu zyskuje na znaczeniu. Jej głównym zadaniem po przeprowadzonym leczeniu chirurgicznym jest zmniejszenie szansy na pojawienie się wznowy choroby. Czasami wykorzystuje się inne techniki radioterapeutyczne, takie jak brachyterapia. Polega ona na wszczepieniu do guza izotopów promieniotwórczych, które napromieniają guz od środka. Po pewnym czasie aktywność wszczepionych źródeł promieniotwórczych zaczyna stopniowo zanikać. Wspomagająco lekarz może zalecić deksametazon i furosemid (zmniejszają obrzęk mózgu) oraz leki przeciwpadaczkowe.

Łagodne guzy mózgu

Przedstawicielem łagodnych zmian nowotworowych z mózgu są oponiaki. Pochodzą z błon wyścielających mózg (tzw. pajęczynówkę). Oponiaki powodują typowe dla guzów mózgu objawy neurologiczne związane z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym oraz efektem uciskania na sąsiednie struktury. Najskuteczniejszym sposobem leczenia jest operacja, zwykle dość łatwa do wykonania.

Guzy mózgu u dzieci

Guzy mózgu występują również u dzieci. Są najczęstszym rodzajem nowotworu dziecięcego zaraz po białaczkach. Pierwsze miejsce pod względem częstotliwości występowania zajmuje pilocytarnyastrocytoma I stopnia, drugim jest medulloblastoma w IV stopnia złośliwości. Pierwszy etap leczenia nie różni się od tego stosowanego u osób dorosłych – jest nim zabieg operacyjny. Uzupełniająco można zastosować radioterapię oraz chemioterapię (ze znacznie większą ostrożnością niż u dorosłych).

Przerzuty do mózgu

Drugim rodzajem zmian nowotworowych występujących z mózgu są przerzuty z innych narządów. Pojawiają się znacznie częściej niż nowotwory pierwotne i zwykle świadczą o bardzo zaawansowanej chorobie. Najczęściej dotyczą chorych na:

• raka płuc,
• raka sutka,
• raka jelita grubego,
• raka układu moczowego,
• czerniaka,
• raka stercza,
• wybrane białaczki.

Zwykle wiążą się ze złym rokowaniem i znacznym ograniczeniem przeżycia. U chorych osób pojawiają się objawy neurologiczne. Leczeniem z wyboru jest radioterapia. Lekarz może zalecić napromienianie całego mózgu (gdy występują więcej niż 3 przerzuty) lub stereotaktyczną radiochirurgię mniejszych ognisk przerzutowych. W wyjątkowych przypadkach podejmuje się interwencję chirurgiczną.

Guz mózgu – video z ekspertem