Dystymia – co to? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Dystymia – czym jest?

Dystymia nie ma jednoznacznej definicji. Dla niektórych to podprogowa postać depresji, dla innych dystymia ma związek lub wynika z takich problemów zdrowotnych, jak zaburzenia osobowości. Według ICD-11 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11), diagnoza dystymii pojawia się obecnie tam, gdzie wcześniej rozpoznawano nerwicę depresyjną, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą czy depresyjne zaburzenia osobowości.

Ogólna definicja dystymii to przewlekłe obniżenie nastroju. Według specjalistów dystymia należy do grupy zwanej jako zaburzenia afektywne i to mimo tego, że niejednokrotnie łączy się ją z cechami osobowości.

Dystymia – skąd się bierze?

Osoby cierpiące na dystymię stanowią około 3-5% populacji. Dwukrotnie częściej dystymia dotyczy kobiet. Najczęściej diagnozuje się ją w pierwszych trzech dekadach życia pacjenta. Zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się przed 18. rokiem życia. Choć ryzyko wystąpienia dystymii maleje z wiekiem, pojawia się ona również u starszych osób.

Dystymia może być pierwotna – bez towarzyszących jej innych problemów zdrowotnych – lub wtórna. W przypadku dystymii wtórnej towarzyszy jej choroba przewlekła. Dystymia, podobnie jak inne zaburzenia afektywne, jest schorzeniem, w którym istotną rolę pełnią czynniki genetyczne – nieraz okazuje się, że w bliskiej rodzinie chorego jest osoba zmagająca się z depresją lękową. Inne przyczyny zewnętrzne to problemy zdrowotne, takie jak zaburzenia hormonalne, które mogą wywołać zmniejszenie energii i obniżenie nastroju oraz prowadzić do zaburzeń nastroju.

Jednak nie są to jedyne powody – również czynniki środowiskowe, jak np. przeżyte traumatyczne sytuacje, problemy w relacjach itp., również mogą doprowadzić do zmian w obrębie układu neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, co może wywołać takie zaburzenie nastroju. W podobny sposób może rozwinąć się również inne zaburzenie nastroju, jak np. duży epizod depresyjny. W ten sposób fizyczne zmiany mają więc wpływ na pojawienia się zaburzeń nastroju.

Jakie są objawy dystymii?

Dystymia to schorzenie, które charakteryzują podobne objawy jak te, które pojawiają się w przypadku depresji. Możemy do nich zaliczyć:

• obniżenie nastroju,
• poczucie bezradności,
• zmniejszenie energii,
• problemy ze snem,
• utratę zainteresowań, hobby.
• wycofanie społeczne.

Pacjent nie podejmuje czynności sprawiających przyjemność. Odczuwanie świata jest spłycone do negatywnego odbioru, pacjent nie jest w stanie nakłonić się do czerpania radości z życia codziennego.

U pacjenta pojawia się niska samoocena i uczucie smutku oraz rozpamiętywanie przeszłości i niemożność odczuwania przyjemności. To łączy dystymię z depresją nerwicową czy nerwicą depresyjną, jak kiedyś nazywane były podobne schorzenia.

Chory ma poczucie niedostosowania i wycofuje się często z życia społecznego, nieraz właśnie z powodu rozpamiętywania przeszłości. Do obniżenia nastroju mogą dołączyć również zaburzenia koncentracji oraz nadmierna senność.

Depresja a dystymia – czym się różnią?

Podstawowa kwestia, jaka rozróżnia dwa zaburzenia psychiczne – dystymię i i depresję – to nasilenie objawów. Dystymia nierzadko nazywana jest depresją wysokofunkcjonującą, gdyż pacjent niejednokrotnie na pozór funkcjonuje jak inni w jego otoczeniu. Jest jednak nieszczęśliwy, a depresja nerwicowa, która nie jest leczona, potrafi ciągnąć się nawet całe życie. Dla osób cierpiących jest to duży problem, zwłaszcza gdy dystymia przechodzi we właściwą depresję – wtedy mogą pojawić się nawet próby samobójcze.

Leczenie – dystymia

Nie każda czasowa utrata radości życia spełnia kryteria epizodu depresyjnego. Jednak jeśli utrzymuje się kilka z wymienionych objawów – obniżenie nastroju, płaczliwość, brak sensu życia, apatia – warto pomyśleć o diagnozie i ewentualnym leczeniu dystymii.

Podobnie jak w przypadku obniżenia nastroju wywołanego depresją, leczenie zazwyczaj opiera się na połączeniu farmakoterapii i psychoterapii. W tej pierwszej najczęściej stosowanymi lekami są popularne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Inne często przepisywane środki to trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. Lekarz bierze pod uwagę również inne problemy zdrowotne pacjenta.

W leczeniu dystymii ważna jest również psychoterapia. Na niej pacjent uczy się wyznaczać realistyczne cele samemu sobie i pracuje nad własnymi trudnościami, jak na przykład specyficzne cechy osobowości, które mogą prowadzić do nasilenia objawów (np. lękowość). Jeśli ze strony psychiki pojawiały się sygnały, że nerwica depresyjna nie występuje samotnie, ale towarzyszy jej na przykład zaburzenie osobowości (typu: osobowość unikająca, osobowość zależna, itp.), pacjent uczy się nad nim pracować również w trakcie psychoterapii.

Również dobre nawyki, takie jak regularna aktywność fizyczna, wspierają proces dochodzenia do zdrowia. Zazwyczaj wkrótce po podjęciu działań przez pacjenta komfort życia znacząco rośnie, a jego satysfakcja z funkcjonowania stopniowo się zwiększa. Dlatego warto dać sobie pomóc i skorzystać z pomocy specjalistów, jeśli zauważymy u siebie objawy dystymii.