Bulimia – przyczyny, objawy i leczenie

Bulimia – co to za schorzenie?

Bulimia to jedno z najczęstszych (obok anoreksji) zaburzeń dotyczących odżywiania. Schorzenie to nazywane jest również żarłocznością psychiczną (bulimia nervosa). Istotą zaburzenia są niekontrolowane epizody objadania się, co wywołuje u pacjenta wyrzuty sumienia i w konsekwencji do prowokowania wymiotów (nawet kilkanaście razy dziennie) lub innych sposobów pozbycia się pokarmów. Chorzy stosują rozmaite środki przeczyszczające, diuretyki, lewatywy, wyczerpujące diety, głodówki, a także intensywnie ćwiczą (bulimia sportowa nazywana atletyczną, to bulimia typu drugiego – nieprzeczyszająca).

To zaburzenie odżywiania istotnie częściej występuje u kobiet. Ocenia się, że na bulimię choruje około 1% dorosłych.

Osoby chore na bulimię, w ogromnej większości młode kobiety, są nieustająco skupione na jedzeniu, odczuwają niepowstrzymane pragnienie jedzenia i jednocześnie lęk przed wzrostem wagi ciała, w tym przed skutkami przejadania się tuczącymi pokarmami. Powstrzymanie się od jedzenia, nieraz w ogromnych ilościach, nie jest możliwe. Zarazem przekroczenie pewnej ustalonej przez samą (samego) siebie granicy wagi ciała jest dla nich niedopuszczalne.

Bulimia dotyczy również nawet od 1 do 4% dzieci i nastolatków. Schorzenie to rozpoznaje się najczęściej między 18. a 25. rokiem życia. Aby stwierdzić bulimię, konieczne jest potwierdzenie w ciągu trzech miesięcy przynajmniej dwóch napadów objadania się na tydzień. Chorzy na bulimię oceniają siebie jako osoby otyłe i wykazują silny strach przed przybraniem wadze.

Zobacz też: Czym są napady lęku?

Jakie są przyczyny bulimii?

Bulimia związana jest przede wszystkim z czynnikami psychologicznymi. Zauważono, że choroba ta częściej współwystępuje z zaburzeniem osobowości typu borderline, a więc z tak zwaną osobowością z pogranicza. To zaburzenie charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, uczuciem wewnętrznej pustki, a także wyraźnym strachem przed odrzuceniem. Pacjenci z osobowością typu borderline mają także skłonność do zachowań autodestrukcyjnych i impulsywnych.

Co więcej, literatura medyczna podaje, że u podłoża bulimii mogą leżeć takie czynniki, które zadziałały już na etapie dzieciństwa i dorastania, a dokładniej:

• krytykowanie wyglądu dziecka,
• ograniczanie przez opiekunów możliwości wyrażania własnego zdania,
• ograniczanie autonomii dziecka,
• nadopiekuńczość, jak i zaniedbanie ze strony opiekunów.

Takie doświadczenia prowadzą bowiem do braku akceptacji własnej osoby, niezrozumienia siebie, jak i pojawienia się uczucia lęku i nienawiści, co istotnie predysponuje do pojawienia się zaburzenia odżywiania.

Żarłoczność psychiczna współwystępuje nie tylko z osobowością graniczną, ale również w wielu przypadkach z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki), zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi. Co więcej, zauważono, że bulimia może się rozwinąć u pacjentów, którzy chorowali uprzednio na anoreksję, czyli inne zaburzenie odżywiania, charakteryzujące się celowym ograniczaniem przyjmowania pokarmów celem znacznej utraty ciała, co w konsekwencji prowadzi do wyniszczenia organizmu.

Ciężko jest w tej sytuacji wskazać jeden, konkretny czynnik, który odpowiadałby za rozwój tego zaburzenia odżywiania. Na pojawianie się schorzenia składają się zarówno wymienione już powyżej czynniki psychologiczne, jak i społeczne i genetyczne – zauważono bowiem, że wystąpienie bulimii u członka rodziny zwiększa ryzyko zachorowania na to schorzenie psychiczne.

Odnosząc się do czynników społecznych, należy wymienić tutaj nadmierne skupianie się na własnej wadze, jak i skupianie się na niej przez otoczenie pacjenta. Zauważono, że bulimia częściej pojawiała się u pacjentów, którzy w dzieciństwie borykali się z nadwagą i otyłością. Z pewnością sprawę pogarsza również przekaz medialny nastawiony na szczupłą figurę i wyidealizowany obraz ciała.

Przeczytaj też: Czym jest bigoreksja?

Rozpoznanie bulimii. Jakie są objawy bulimii?

Odnosząc się do objawów bulimii, żarłoczność psychiczna to nie tylko niekontrolowane objadanie się wysokokalorycznymi pokarmami i wywoływanie wymiotów, ale również:

• nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych,
• przyjmowanie różnych, często niesprawdzonych i nieprzebadanych środków na odchudzanie,
• ukrywanie choroby przed bliskimi i znajomymi,
• okresowe silne uczucie głodu i przymusu jedzenia, co prowadzi do napadów jedzenia,
• silne skoncentrowanie na spożywanych posiłkach – co przejawia się na przykład dokładnym liczeniem kalorii (ten objaw występuje w okresach między napadami jedzenia),
• po napadzie objadania się często występują okresy głodowania,
• przyjmowanie preparatów stosowanych w leczeniu niedoczynności tarczycy, czyli hormonów tarczycy – powodują one przyspieszenie metabolizmu i prowadzą do spadku masy ciała.

Jakie są powikłania bulimii?

Żarłoczność psychiczna to nie tylko objawy związane z nadmierną kontrolą wagi, objadaniem się i wywoływaniem wymiotów. Czynności te mogą prowadzić do zaburzeń somatycznych, a więc problemów z narządami i układami organizmu. Jakie są skutki bulimii? Należą do nich przede wszystkim:

• odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe;
• niedobory witamin;
• obniżenie poziomu potasu we krwi (hipokaliemia);
• zaburzenia rytmu serca (mogą do nich prowadzić między innymi zaburzenia elektrolitowe) – takie jak na przykład nadmierne zwolnienie czynności serca, czyli bradykardia;
• znaczne osłabienie, wyniszczenie organizmu;
• omdlenia (mogą być konsekwencją niedożywienia, jak i obniżonego ciśnienia tętniczego w przebiegu bulimii);
• tak zwane policzki chomika, czyli powiększone ślinianki;
• uszkodzenie szkliwa i próchnica zębów – co wynika z częstego wywoływania wymiotów i szkodliwego wpływu kwasu solnego na szkliwo;
• uszkodzenie skóry na palcach i dłoniach – co również jest konsekwencją prowokowania wymiotów;
• bóle brzucha – co wynika między innymi z powstających w przebiegu choroby owrzodzeń żołądka;
• biegunki, jak i zaparcia;
• zaburzenia miesiączkowania, a także trudności z zajściem w ciążę (w przebiegu bulimii mogą występować zaburzenia hormonalne, które prowadzą do niepłodności);
• nadżerki w ścianie przełyku i żołądka, w skrajnych przypadkach może dojść do ich perforacji;
• obniżenie nastroju – stany depresyjne,
• pogorszenie funkcjonowania społecznego – bulimia jest źródłem wstydu dla osób cierpiących na to zaburzenie. Z tego powodu osoby chorujące na bulimię często ukrywają ten fakt.

Bulimia – leczenie żarłoczności psychicznej

Leczenie bulimii obejmuje zarówno psychoterapię, jak i farmakoterapię. W wielu przypadkach konieczna bywa hospitalizacja na oddziale internistycznym, w celu ustabilizowania stanu somatycznego pacjenta – na przykład zaburzeń elektrolitowych czy zaburzeń rytmu serca.

Bulimia – leczenie farmakologiczne

W leczeniu farmakologicznym znajdują zastosowanie przede wszystkim leki przeciwdepresyjne. Należy tutaj wymienić selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Substancje te działają poprzez zwiększanie stężenia serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Leki te stosowane są typowo w leczeniu depresji, jednak znajdują też zastosowanie w terapii zaburzeń odżywiania. W niektórych przypadkach konieczne jest włączenie leków stabilizujących nastrój, co pozwala na hamowanie zachowań impulsywnych (czyli napadów niekontrolowanego jedzenia).

To też może Cię zainteresować: Fat shaming – co to jest i jaki ma wpływ na ludzi?

Bulimia – psychoterapia

Najważniejszym elementem terapii zaburzeń odżywiania jest psychoterapia. Pacjenci chorujący na bulimię zamieniają bowiem język emocji na język cielesności oraz jedzenia. Skupianie się na pokarmach daje pacjentom szansę na radzenie sobie ze swoimi problemami (takimi jak samotność czy uczucie pustki) oraz na regulowanie swojego nastroju. Zazwyczaj preferowana jest terapia grupowa.

Stosuje się zarówno psychoterapię poznawczo-behawioralną, jak i psychodynamiczną. Terapia psychodynamiczna polecana jest osobom, które zauważają związek jedzenia z własnymi emocjami i swoim wnętrzem. Psychoterapia ma na celu uświadomienie chorym, że problemy z napadami niekontrolowanego jedzenia ujawniają tylko wewnętrzne konflikty i problemy, które są przyczyną tego zaburzenia odżywiania. Wielu pacjentów zastanawia się, ile potrwa taka terapia, jednak jest to kwestia indywidualna i zależna od konkretnego przypadku. Psychoterapia bulimii trwa typowo od kilku miesięcy do kilku lat.

Przeczytaj również: Czym jest ciałopozytywność?

Czy bulimię da się wyleczyć?

W wielu przypadkach odpowiednia terapia daje szanse na trwałe ustąpienie choroby i znaczną poprawę stanu psychicznego chorego. Jednak nawet u połowy chorych może dojść do nawrotu choroby. Znacznie trudniejsze jest leczenie pacjentów, w sytuacji gdy bulimii towarzyszą inne schorzenia psychiatryczne, takie jak na przykład depresja, uzależnienia czy zaburzenia osobowości. W tych przypadkach rokowanie co do całkowitego ustąpienia choroby jest mniej pomyślne.

Należy mieć świadomość, że chorowanie na bulimię zwiększa ryzyko pojawienia się innych zaburzeń psychicznych – depresji, uzależnień, ale również prób samobójczych, dlatego opieka psychiatry i odpowiednie leczenie jest niezwykle ważne dla zdrowia, jak i życia pacjentów. Zaburzenia odżywiania zwiększają również prawdopodobieństwo samookaleczania się.

Sprawdź też: Toksyczny związek – jak uwolnić się z toksycznej relacji?

Bulimia u osób najbliższych – na co zwrócić uwagę?

Na jakie zachowania powinniśmy zwrócić uwagę w kontekście zaburzeń odżywiania? Nasz niepokój powinny wzbudzić takie sytuacje, jak na przykład:

• nadmierne zainteresowanie pokarmami, analizowanie ich kaloryczności,
• wypowiadanie się niekorzystnie o swoim wyglądzie oraz masie ciała,
• unikanie wspólnego spożywania posiłków,
• nadużywanie leków o działaniu przeczyszczającym,
• spędzanie dużo czasu w łazience,
• liczne skargi na bóle brzucha, biegunki lub zaparcia.

Bulimia – podsumowanie

Leczeniem bulimii zajmuje się lekarz specjalista psychiatra. To właśnie do niego należy się zgłosić, jeżeli podejrzewamy u siebie zaburzenia odżywiania. Do tego specjalisty nie potrzebujemy skierowania. Warto zwrócić uwagę na najbliższe osoby w naszym otoczeniu. Jeżeli przypuszczamy, że któraś z nich może mieć problem z żarłocznością psychiczną, powinniśmy przekonać taką osobę, że najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u specjalisty. Postawa, która jest budująca i nieoceniająca, jest kluczem do wsparcia osoby z bulimią.

Czasami konieczna bywa nie tylko terapia indywidualna, ale i terapia rodzinna – gdy podejrzewa się, że przyczyną problemów z odżywianiem są nieprawidłowości rodzinne. Należy pamiętać, że bulimia jest chorobą nie tylko związaną z psychiką, ale i również z ciałem – może bowiem prowadzić do wielu powikłań somatycznych, dlatego tak ważna jest jej odpowiednia terapia.

Zobacz też: Czym jest diabulimia?

O bulimii okiem psychiatry