Częste oddawanie moczu w nocy (nykturia) jest objawem, który może świadczyć o procesach chorobowych toczących się w organizmie lub być fizjologiczną odpowiedzią ustroju. Przyczyny nykturii mogą być związane z patologią w obrębie układu moczowego, ale również z nieprawidłowościami endokrynologicznymi, niewydolnością układu krążenia, zaburzeniami neurologicznymi.
Częste oddawanie moczu w nocy (nykturia)
Spis treści
Czym jest nykturia?
W nocy podczas snu fizjologicznym zjawiskiem jest zmniejszenie ilości produkowanego moczu przez nerki. Nykturia to objaw opisujący co najmniej dwukrotną potrzebę oddania moczu w nocy. Mówiąc o zaburzeniach oddawania moczu należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy wielomoczem (poliurią) a częstomoczem. Wielomocz to wydalanie więcej niż 2,5 litra moczu na dobę. Natomiast częstomoczem nazywamy wielokrotne (powyżej 7-8 razy w ciągu doby) oddawanie moczu. Może to być wynikiem wielomoczu, ale często związane jest z zaburzeniami np. w obrębie pęcherza moczowego i ogólna ilość wydalonego moczu w ciągu doby nie jest zwiększona.
Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?
Poliuria
Wiele sytuacji i schorzeń, które prowadzą do wystąpienia wielomoczu, skutkuje również nocnym oddawaniem moczu.
Jedną z przyczyn budzenia się w nocy w celu oddania moczu jest spożycie zbyt dużej ilości płynów (np. polidypsja psychogenna). Także wypijanie przed snem większej objętości napojów zawierających kofeinę, alkohol może być przyczyną nykturii.
Oddawanie moczu w nocy może być też wynikiem zażywania niektórych leków (np. leków moczopędnych stosowanych w leczeniu m.in. nadciśnienia tętniczego).
Zobacz też: Kolor moczu a choroby
Wielomocz jest również objawem niewyrównanej cukrzycy, w przebiegu której możemy wykryć w moczu glukozę (glikozuria – cukromocz). Zjawisko to nazywa się diurezą osmotyczną, nadmiar glukozy zostaje wydalony wraz z moczem i pociąga za sobą wodę.
Inną endokrynologiczną przyczyną nykturii jest moczówka prosta, gdzie hormon – wazopresyna nie zagęszcza moczu, co powoduje poliurię. Także w zespole Conna (hiperaldosteronizm pierwotny) i w przypadku wzrostu poziomu wapnia we krwi (hiperkalcemii) zwiększa się ilość wydalanego moczu.
Poliurię i oddawanie moczu w nocy obserwuje się także w przewlekłej chorobie nerek, kiedy to zmniejszeniu ulegają zdolności prawidłowego zagęszczania moczu. Objawy te nasilają się w trzecim stadium choroby.
To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny
Nietrzymanie moczu
Oddawanie moczu w porze nocnej może być objawem występującym u chorych z nietrzymaniem moczu. Jednym z typów tego zaburzenia jest nietrzymanie moczu z parciem naglącym, wywołane nieodpowiednią aktywnością mięśni pęcherza (mięśnia wypieracza). Głównym symptomem jest uczucie nagłego, gwałtownego parcia na mocz. Niedająca się zahamować potrzeba oddania moczu pojawia się także w nocy. Przyczynami nietrzymania moczu spowodowanego nagłym parciem mogą być:
- zapalenie, rak, kamica pęcherza moczowego;
- stwardnienie rozsiane, inne choroby układu nerwowego;
- choroby stercza;
- zespół nadreaktywnego pęcherza.
Inne przyczyny nykturii
Oddawanie moczu w nocy u mężczyzn jest częstym objawem łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, który jest powszechnym schorzeniem wśród mężczyzn po 50. roku życia. Nykturia może być także objawem nowotworu złośliwego stercza.
Zakażenia układu moczowego – często występujące u kobiet zapalenie pęcherza moczowego – są przyczyną zaburzeń w oddawaniu moczu (dyzurii), częstomoczu, a także nykturii. Oddawanie moczu w godzinach nocnych może mieć miejsce również w zespole bolesnego pęcherza, którego pochodzenie jest niejasne i ma prawdopodobnie złożoną etiologię.
Oddawanie moczu w nocy występuje także w przebiegu niewydolności krążenia. W nocy, kiedy przyjmuje się pozycję leżącą, polepsza się ukrwienie nerek, co prowadzi do zwiększonej produkcji moczu i nykturii.Mechanizm ten skutkuje także wchłanianiem się obrzęków, które towarzyszą osobom z niewydolnością krążenia.
Trzeba także zauważyć, że częstomocz i nykturia częściej występują u kobiet w ciąży, szczególnie w późniejszych tygodniach jej trwania, kiedy to macica uciska na pęcherz moczowy. Ciąża jednak nie zwalnia z diagnostyki w kierunku innych przyczyn nocnego oddawania moczu, jeśli nastąpi nasilenie się objawów. Nykturia może być także sygnałem wskazującym na schorzenia w obrębie narządu rodnego. Jednym z objawów endometriozy (obecność błony śluzowej trzonu macicy poza jej jamą) pęcherza moczowego może być nykturia.
Oddawanie moczu w nocy to również jeden z objawów obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Pacjenci chorujący na OBS doświadczają bezdechów lub znacznego spłycenia oddychania w trakcie snu. Spowodowane jest to upośledzeniem przepływu powietrza w górnych drogach oddechowych, w wyniku ich zwężenia lub zamknięcia. Następstwa tej choroby obniżają jakość życia i zwiększają ryzyko m.in. nadciśnienia tętniczego.
Innym zaburzeniem w oddawaniu moczu jest mimowolne moczenie nocne (łac. enuresis nocturna), które stwierdza się w przebiegu wad rozwojowych układu moczowego, zaburzeń ze strony układu nerwowego. Moczenie nocne może mieć również podłoże psychogenne. Diagnozowane jest często u dzieci.
Leczenie oddawania moczu w nocy
Leczenie oddawania moczu w nocy jest zależne od przyczyny. Może to być:
- podanie antybiotyku w przypadku zapalenia pęcherza moczowego;
- leczenie operacyjne w chorobach gruczołu krokowego;
- stosowanie insuliny do końca życia w przypadku cukrzycy typu 1.
Nykturia – wypowiedź specjalisty
Zdaniem eksperta
Nykturią określa się konieczność oddania moczu w porze nocnej, co zmusza do przebudzenia. Pojedynczy epizod nykturii nie powinien budzić niepokoju, natomiast jeśli występują dwa lub więcej w ciągu doby wymagana jest diagnostyka. Nykturia nie jest jednostką chorobową, ale objawem towarzyszącym wielu chorobom.
Do najczęstszych przyczyn nykturii należy poliuria w przebiegu: zdekompensowanej cukrzycy, moczówki prostej, polidypsji. Poliuria może wystąpić także w tzw. małej objętości mikcyjnej pęcherza moczowego (np. w przebiegu pęcherza nadreaktywnego lub też utrudnieniach odpływu moczu z pęcherza moczowego), która pojawia się w przypadku przerostu gruczołu krokowego.
Nykturia może wystąpić również w stanach chorobowych przebiegających z obrzękami, np. w zespole nerczycowym, niewydolności krążenia lub naczyń żylnych. Mechanizm nykturii polega w tych przypadkach na zmniejszeniu wysiłku dla serca, poprzez przyjmowanie pozycji horyzontalnej i łatwiejsze uruchomienie płynów z tzw. trzeciej przestrzeni, co zwiększa przepływ krwi przez nerki oraz ilość wytwarzanego moczu.
Opublikowano: 08.12.2014;
aktualizacja: 08.01.2018
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Karolina Kołodziejczak
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Obecnie pracuje jako lekarz stażysta w szpitalu w Zielonej Górze. W trakcie studiów należała do Endokrynologicznego Koła Naukowego, aktywnie działała w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Studentów Medycyny IFMSA-Polska.
130
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 06.05.2019
opublikowany 02.05.2024