Zapalenie mięśnia sercowego – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest zapalenie mięśnia serca?

Zapalenie mięśnia sercowego jest procesem zapalnym, który lokalizuje się w obrębie warstwy mięśniowej serca. Może ono doprowadzić do wystąpienia poważnych w skutkach konsekwencji – począwszy od zaburzeń pracy serca, aż do zgonu włącznie. Istnieje bardzo wiele przyczyn tej jednostki chorobowej, aczkolwiek tą spotykaną zdecydowanie najczęściej są zakażenia o etiologii wirusowej.

Zapalenie mięśnia sercowego manifestuje się zwykle dolegliwościami bólowymi zlokalizowanymi w klatce piersiowej, zaburzeniami pracy serca oraz towarzyszącymi im objawami toczącego się w organizmie procesu zapalnego (gorączka, osłabienie, uczucie rozbicia). W rozpoznaniu tej jednostki chorobowej pomocne są zarówno elektrokardiografia, zdjęcia rentgenowskie, badania krwi, jak i badania bardziej specjalistyczne, takie jak echokardiografia, rezonans magnetyczny czy biopsja mięśnia sercowego. Sposób leczenia zapalenia mięśnia serca zależy przede wszystkim od etiologii zapalenia oraz od stanu ogólnego pacjenta (nasilenia objawów).

Sprawdź: Zapalenie mięśnia sercowego jako bardzo rzadki NOP po szczepieniu na COVID-19

Jakie są przyczyny zapalenia mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego to jednostka chorobowa, która charakteryzuje się niezwykle bogatą etiologią, co oznacza, że znanych jest bardzo wiele przyczyn mogących doprowadzić do rozwoju tego schorzenia. Warto jednak pamiętać o tym, że mimo wielu badań nadal nie zostały poznane wszystkie stany chorobowe, które mogą być odpowiedzialne za wystąpienie zapalenia mięśnia sercowego. Grupa zapaleń, w których nie odnajdujemy znanego nam czynnika sprawczego to tak zwane idiopatyczne zapalenia mięśnia sercowego. Do znanych oraz dobrze udokumentowanych przyczyn tej choroby zaliczamy:

• Infekcje wirusowe – to jedna ze zdecydowanie najczęstszych przyczyn. Wirusy mogące wywoływać zapalenie mięśnia sercowego to między innymi wirusy Coxsackie, wirus różyczki, cytomegalii, parwowirusy, wirus ospy wietrznej i półpaśca.
• Zakażenia o etiologii bakteryjnej – zwykle dotyczą one osób o obniżonej odporności organizmu, aczkolwiek nie jest to regułą. Zaliczamy tu zapalenia spowodowane przez takie bakterie jak Haemophilus influenzae, czy Brucella.
• Pierwotniaki – one również mogą doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego zlokalizowanego w mięśniu sercowym, najczęściej są to Toxoplasma gondii oraz Trypanosoma cruzi.
• Zakażenia grzybicze (drożdżaki, Aspergillus), pasożytnicze (tasiemce, nicienie).
• Substancje pochodzenia obcego – do zapalenia mięśnia sercowego może dojść w wyniku stosowania niektórych leków (głównie antracykliny, amfoterycyna B, izoniazyd, streptomycyna), narażenia na toksyny (jady węży i owadów, aresn) oraz ekspozycji na metale ciężkie (żelazo).

Objawy zapalenia mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego może objawiać się na wiele różnych sposobów. To, jakie objawy pojawią się u pacjenta, zależy w dużej mierze od przyczyny zapalenia, poprzedzającego chorobę stanu serca, wydolności pacjenta oraz ogólnego stanu jego zdrowia. Najczęściej obserwowanymi symptomami zapalenia mięśnia sercowego są:

• Dolegliwości bólowe zlokalizowane w klatce piersiowej – pacjenci najczęściej mówią o bólu, który przypomina ukłucie. Ze względu na swoją lokalizację objaw ten budzi
• u zdecydowanej większości pacjentów lęk, wynikający z obawy o własne życie.
• Uczucie nieregularnej pracy serca – pacjenci zgłaszają uczucie kołatania serca, jak i wrażenie występowania przerw w jego pracy. Niektórzy zgłaszają, że ich serce bije znacznie szybciej niż poprzednio. Objawy te wynikają ze współistniejących z zapaleniem zaburzeń rytmu serca.
• Osłabienie, zmęczenie – one również należą do objawów stosunkowo często zgłaszanych przez chorych.
• Obrzęki (najczęściej umiejscowione w okolicy kostek i podudzi), subiektywne uczucie braku powietrza, czyli duszność, która pojawia się początkowo w czasie aktywności ruchowej, a później również podczas spoczynku – są one objawami zastoinowej niewydolności serca.
• Bóle głowy, uczucie rozbicia, bóle mięśniowo-stawowe, gorączka, czasami biegunka
• – są to tak zwane objawy ogólne związane z istniejącym procesem zapalnym. Nie są one charakterystyczne dla zapalenia mięśnia sercowego, gdyż możemy je spotkać również w wielu innych jednostkach chorobowych.
• Nagła śmierć sercowa – nie wolno zapominać o tym, że nierozpoznane zapalenie mięśnia sercowego może być przyczyną nagłego zgonu. Dotyczy to przede wszystkim populacji ludzi młodych, którzy często ignorują występujące u siebie objawy chorobowe.

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego

W każdym przypadku, gdy stwierdzimy u siebie, czy też kogoś nam bliskiego, występowanie objawów mogących sugerować istnienie zapalenie mięśnia sercowego, powinniśmy niezwłocznie zasięgnąć specjalistycznej porady lekarskiej. Lekarz po wykonaniu badania przedmiotowego i podmiotowego zleci badania dodatkowe i diagnostyczne w celu potwierdzenia lub wykluczenia tego rozpoznania.

Najczęściej zlecane jest wykonanie

• elektrokardiogramu (EKG),
• badań laboratoryjnych krwi,
• zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej.

Inne, bardziej specjalistyczne badania, które znalazły zastosowanie w diagnostyce zapalenia mięśnia sercowego to badanie echokardiograficzne, rezonans magnetyczny oraz biopsja mięśnia sercowego.

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego

Sposób leczenia zapalenia mięśnia sercowego zależy przede wszystkim od tego, co jest jego przyczyną – inaczej leczy się zapalenie wywołane przez bakterie, a inaczej takie, które jest spowodowane przyjmowaniem substancji uszkadzających mięsień sercowy (na przykład leków).

W wyborze metody leczenia duże znaczenie ma także nasilenie procesu zapalnego. W każdym przypadku tej choroby zalecany jest odpoczynek i nie przeciążanie organizmu. W postaciach o łagodnym przebiegu połączenie wypoczynku z odpowiednimi lekami w większości przypadków jest leczeniem wystarczającym. Zapaleniu mięśnia sercowego o cięższym przebiegu zalecana jest hospitalizacja. W zapaleniach o etiologii bakteryjnej skuteczne jest stosowanie antybiotyków, a w przypadku zapalenia spowodowanego lekami korzystne efekty przynosi ich odstawienie i zastąpienie innymi.

"Zapalenie mięśnia sercowego związane jest z uszkodzeniem serca w wyniku procesu zapalnego"