Znaczna większość przypadków nadciśnienia tętniczego (około 90%) to tak zwane nadciśnienie pierwotne. W tym przypadku nie można określić jego przyczyny. Pozostałe przypadki to nadciśnienie wtórne (lub nadciśnienie objawowe), będące następstwem innej choroby. Wśród przyczyn nadciśnienia wtórnego dominują choroby nerek i zaburzenia endokrynologiczne (hormonalne). Należy je podejrzewać zawsze, gdy pojawia się ono w sposób gwałtowny, szczególnie gdy jest to nadciśnienie ciężkie, o wysokich wartościach, bądź oporne, a więc niereagujące na stosowane leczenie.
Nadciśnienie wtórne – jakie choroby mogą wywołać nadciśnienie tętnicze?
Spis treści
- Czym jest nadciśnienie tętnicze?
- Nadciśnienie tętnicze pierwotne
- Czym jest nadciśnienie tętnicze wtórne?
- Przyczyny nadciśnienia tętniczego wtórnego
- Nadciśnienie tętnicze a układ krążenia i układ nerwowy
- Nadciśnienie wtórne a choroby nerek
- Nadciśnienie wtórne a choroby endokrynologiczne
- Leczenie nadciśnienia tętniczego wtórnego
Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze stanowi powszechnie stwierdzaną patologię. Wraz z wiekiem obserwuje się wzrost wartości ciśnienia tętniczego, co powoduje, że w grupie osób w wieku 45–65 lat niemalże połowa cierpi na to schorzenie. Ponieważ w wielu przypadkach jego przebieg jest bezobjawowy, często rozpoznawane jest z dużym opóźnieniem i lekceważone przez samych chorych. Czy jednak nadciśnienie tętnicze zawsze jest jedną chorobą. Czy może ono stanowić objaw innego schorzenia?
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
Nadciśnienie tętnicze może być związane z naturalnym procesem starzenia się organizmu. Na jego rozwój wpływ mają różne czynniki – zarówno genetyczne, jak i środowiskowe, które zaburzają działanie mechanizmów regulujących poziom ciśnienia tętniczego krwi. Takie nadciśnienie tętnicze, w przypadku którego trudno jest mówić o jednej, konkretnej przyczynie, nazywane jest nadciśnieniem pierwotnym i stanowi samodzielny, pojedynczy problem zdrowotny. Stanowi ono większość, bo ponad 90% wszystkich przypadków rozpoznanego nadciśnienia tętniczego.
Nadciśnienie pierwotne i wtórne – wypowiedź eksperta
Zdaniem eksperta
Nadciśnienie tętnicze może mieć charakter pierwotny, jest wówczas uwarunkowane genetycznie i zwykle rozwija się powoli oraz wymaga leczenia do końca życia. U ok. 20-30% pacjentów nadciśnienie ma charakter wtórny i jest związane z uszkodzeniem nerek – zwężenie naczyń nerkowych może być związane z problemami układu wydzielania wewnętrznego – z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy, z obecnością guzów, które mogą wydzielać różnego rodzaju hormony wpływające na podniesienie ciśnienia tętniczego lub może być ono związane z problemami neurologicznymi, takimi jak guzy mózgu.
Rozpoczynając leczenie nadciśnienia u chorych z guzem mózgu, na samym początku należy wykluczyć postać wtórną nadciśnienia, które jest spowodowane obecnością guza. W przeciwnym razie w pierwszej kolejności należy leczyć guza, ponieważ jego usunięcie może dać całkowite wyleczenie pacjenta. U chorych, u których rozpoznajemy nadciśnienie wtórne, zawsze należy leczyć chorobę podstawową, ale niezależnie od tego trzeba korygować wartości ciśnienia tętniczego.
Czym jest nadciśnienie tętnicze wtórne?
Około 10% przypadków nadciśnienia tętniczego stanowią przypadki podwyższonego poziomu ciśnienia w przebiegu innych chorób. Takie nadciśnienie tętnicze nazywane jest nadciśnieniem tętniczym wtórnym lub nadciśnieniem objawowym.
Nadciśnienie tętnicze objawowe należy podejrzewać zawsze, gdy pojawia się ono w sposób gwałtowny, szczególnie gdy jest to nadciśnienie ciężkie, o wysokich wartościach, bądź oporne, a więc nie reaguje na stosowane leczenie. Czujność należy także zachować, gdy nadciśnienie tętnicze pojawia się u młodych osób.
Zobacz też: Triplixam – lek na nadciśnienie
Przyczyny nadciśnienia tętniczego wtórnego
Nadciśnienie tętnicze pojawia się w przebiegu wielu schorzeń, niekoniecznie związanych z układem sercowo-naczyniowym. Do przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego zaliczamy:
- stan przedrzucawkowy lub rzucawkę u kobiet w ciąży;
- stany wywołujące silny stres: oparzenia, hipoglikemia wskutek przedawkowania insuliny bądź doustnych leków przeciwcukrzycowych, w okresie pooperacyjnym po dużych zabiegach;
- zespół obturacyjnego bezdechu sennego;
- choroby neurologiczne: stany zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, np. w przebiegu zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych bądź guzów mózgu;
- choroby nerek;
- choroby endokrynologiczne.
Zobacz również: Czy nadciśnienie tętnicze daje objawy?
Nadciśnienie tętnicze a układ krążenia i układ nerwowy
Nadciśnienie wtórne może być wywołane przez choroby układu krążenia, takie jak:
- miażdżyca tętnic,
- koarktacja aorty (zwężenie, przewężenie),
- choroby zastawek serca,
- krążenie hiperkinetyczne, np. w przebiegu anemii lub nadczynności tarczycy.
Przyczyną mogą być nieprawidłowości w układzie nerwowym:
- guzy,
- urazy mózgu,
- zapalenie wielonerwowe.
Ponadto, nadciśnienie może być spowodowane działaniem:
- leków – doustne środki antykoncepcyjne, leki immunosupresyjne, erytropoetyna, kortykosteroidy i wiele innych,
- narkotyków – amfetamina, kokaina,
- nikotyny,
- alkoholu,
- metali ciężkich.
Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Nadciśnienie wtórne a choroby nerek
Do schorzeń nerek, związanych z nadciśnieniem, zaliczamy szereg zmian w miąższu nerki powstałych w wyniku zapalenia, nowotworzenia i hormonalnych.
- Zmiany zlokalizowane z powodu zwężenia w obrębie naczyń nerkowych są częstą przyczyną występowania nadciśnienia. W tym przypadku nadciśnienie rozwija się nagle, zazwyczaj u osób młodych (<30. roku życia) lub starszych (>50. roku życia). To nadciśnienie ma ciężki przebieg, osiąga wysokie wartości. Nie zmniejsza się po standardowej terapii obniżającej ciśnienie krwi, a popularne leki, jakimi są inhibitory konwertazy angiotensyny i sartany, mogą doprowadzić do niewydolności nerek. Do obrazu nadciśnienia dołącza się pogorszenie stanu nerek, często obrzęk płuc, a lekarz osłuchując brzuch badanego może wysłuchać szmer.
- Choroby miąższu nerek, np. kłębuszkowe zapalenia nerek, torbielowatość nerek, wodonercze czy nefropatia cukrzycowa mogą dawać objawy w postaci podwyższonego ciśnienia tętniczego.
- Nowotwory nerek powstałe z aparatu przykłębuszkowego, zwłaszcza te produkujące w nadmiarze reninę (hormon, którego wzrost stężenia powoduje również wzrost wartości ciśnienia), mogą być przyczyną nadciśnienia.
- Zmiany w obrębie cewek nerkowych, w których dochodzi do nadmiernego gromadzenia się sodu w organizmie mogą być przyczyną wysokiego ciśnienia.
To też może Cię zainteresować: Nadciśnienie a nowotwory
Nadciśnienie wtórne a choroby endokrynologiczne
Nadciśnienie tętnicze może pojawić się w obrazie wielu następujących zaburzeń endokrynologicznych. Przyczyną jest wpływ hormonów na komórki.
- Hiperaldosteronizm pierwotny jest jedną z przyczyn nadciśnienia wtórnego. W schorzeniu tym dochodzi do nadmiernej produkcji hormonów kory nadnerczy, mineralokortykoidów, które m.in. zwiększają wchłanianie sodu w nerkach, co prowadzi do zatrzymywania dużej ilości wody. Dodatkowymi objawami są: osłabienie mięśniowe, męczliwość, zwiększone pragnienie, zwiększone oddawanie moczu, parestezje.
- Zespół Cushinga to zaburzenie związane z innymi hormonami kory nadnerczy – glikokortykoidami. Wśród objawów towarzyszących nadciśnieniu obserwuje się: otyłość (szczególnie obejmującą tułów i kark), osteoporozę, zanik mięśni, łatwe siniaczenie, rozstępy na skórze brzucha i nadmierne stężenie cukru we krwi.
- Guz chromochłonny nadnerczy, wydzielający w nadmiarze adrenalinę, noradrenalinę lub dopaminę to rzadka przyczyna nadciśnienia. W tym wypadku nadciśnienie obecne jest tylko w momencie wyrzutu hormonów z guza. Towarzyszą mu: potliwość, kołatania serca, bladość skóry, ból głowy, uczucie niepokoju. Charakterystyczny jest fakt, iż pomiędzy skokami ciśnienia u pacjenta może występować za niskie ciśnienie tętnicze krwi.
- Nadczynność tarczycy to jedna z najczęstszych przyczyn nadciśnienia wtórnego. Z tego powodu wielu pacjentom, u których nie można wskazać przyczyn zwiększonego ciśnienia, nakazuje się wykonać badanie stężenia TSH i wolnych hormonów tarczycy – wolnej trijodotyroniny fT3 i wolnej tyroksyny fT4.
- Jako przyczynę nadciśnienia tętniczego wskazuje się także zespół rakowiaka, spowodowany nowotworem produkującym w nadmiarze serotoninę. Charakterystyczny dla niego jest tzw. flushing, w którym dochodzi do napadowego zaczerwienienia twarzy, kołatania serca i wzmożonej potliwości. Ponadto mogą być obecne kolkowe bóle brzucha, biegunki, duszność.
- Akromegalia, czyli nadmiar hormonu wzrostu u osoby dorosłej, spowodowany guzem przysadki mózgowej, to rzadka przyczyna wzrostów ciśnienia. Objawy towarzyszące to m.in.: powiększenie większości części ciała (szczególnie stóp, dłoni, małżowin usznych), powiększenie narządów wewnętrznych (kardiomegalia), cukrzyca, przerost i deformacja kości.
Leczenie nadciśnienia tętniczego wtórnego
Każdy przypadek rozpoznanego nadciśnienia tętniczego wymaga określenia, z którym nadciśnieniem tętniczym – pierwotnym czy wtórnym – mamy do czynienia. Dokładny wywiad, dolegliwości towarzyszące zgłaszane przez chorego, wyniki podstawowych badań, w tym laboratoryjnych oraz dotychczasowe niezadowalające efekty stosowanego leczenia pozwalają lekarzowi ukierunkować dalszą diagnostykę. Dokładne rozpoznanie przyczyny nadciśnienia tętniczego wtórnego jest niezbędne w procesie leczenia, bowiem tylko właściwa terapia pierwotnego schorzenia jest skuteczną metodą leczenia nadciśnienie tętniczego objawowego. Nierzadko zdarza się, że wraz z usunięciem przyczyny, ciśnienie tętnicze ulega normalizacji, a pacjent jest wyleczony.
Opublikowano: 04.07.2022;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Iga Woźniak
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Swoje zainteresowania kieruje na kardiologię i choroby układu ruchu.
470
Komentarze i opinie (0)