Jak mierzyć ciśnienie tętnicze?

Pomiar ciśnienia tętniczego

Tradycyjny pomiar ciśnienia tętniczego polega na pomiarze ciśnienia krwi techniką osłuchową z wykorzystaniem sfingomanometru rtęciowego lub sprężynowego. Jest on wykonywany zazwyczaj przez lekarza lub pielęgniarkę. Istnieją także automatyczne aparaty do mierzenia ciśnienia krwi, które mogą być używane, we własnym zakresie przez chorego, w domu do samodzielnych pomiarów ciśnienia tętniczego krwi.

Tradycyjny pomiar ciśnienia tętniczego powinien być elementem każdej wizyty chorego u lekarza. Stanowi on podstawę rozpoznania nadciśnienia tętniczego i dobrania najbardziej odpowiedniego leczenia, a w późniejszym okresie jest głównym narzędziem pozwalającym na ocenę jego skuteczności. Oczywiście, aby można było się na nim opierać, a wyniki nie budziły wątpliwości co do ich prawdziwości, musi on być wykonany w odpowiedni sposób. Tylko wtedy badanie to może być uznane za pełnowartościowe.

Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Jak mierzyć ciśnienie?

Pomiar ciśnienia krwi powinien być wykonany w cichym, ciepłym pomieszczeniu. Przed pomiarem wykonywanym w pozycji siedzącej osoba badana powinna odpocząć w tej samej pozycji przez 5 minut. Jeśli pomiar będzie wykonywany na stojąco, powinna upłynąć co najmniej 1 minuta stania.

Ramię, na którym wykonuje się pomiar, powinno znajdować się na poziomie serca. Pierwszy pomiar w życiu powinien być wykonany na obu ramionach, kolejne zaś na ramieniu, na którym poprzednio zmierzono wyższe ciśnienie krwi.

Ważnym elementem prawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego jest wybór odpowiedniego mankietu oraz jego właściwe założenie na ramieniu. Zasadą jest, że powinno dobierać się mankiet odpowiedniego rozmiaru w ten sposób, aby gumowa poduszka obejmowała 2/3 obwodu ramienia i odpowiedniej szerokości, aby zajmował 2/3 długości ramienia. Zastosowanie zbyt wąskiego mankietu powoduje zawyżenie wyników, zaś zbyt szerokiego ich fałszywe zaniżenie. Prawidłowe założenie oznacza, że gumowa poduszka mankietu powinna znajdować się po dłoniowej stronie ramienia, a dolna krawędź mankietu ok. 3 cm powyżej zgięcia łokciowego.

Stosując metodę osłuchową, przykłada się słuchawkę stetoskopu w miejscu najlepiej wyczuwalnego tętna, a następnie napełnia mankiet powietrzem do ok. 30 mmHg powyżej ciśnienia, przy którym zanikło tętno. Stopniowo spuszcza się powietrze wysłuchując pierwszego tonu. Odnotowana wtedy wartość ciśnienia jest wartością ciśnienia skurczowego. Ciśnienie rozkurczowe odpowiada wartości ciśnienia w chwili całkowitego zaniknięcia tonów.

Zobacz też: Ciśnienie krwi w ciąży – jakie powinno być?

Pomiar ciśnienia - problemy

U niektórych osób w trakcie pomiaru ciśnienia przez lekarza bądź pielęgniarkę dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Zjawisko to nazywane jest efektem białego fartucha. W takiej sytuacji pomiary wykonywane w gabinecie lekarskim są niemiarodajne. Wtedy należy dążyć do wykluczenia bądź potwierdzenia nadciśnienia tętniczego innymi metodami. Pomocne mogą być pomiary ciśnienia krwi wykonywane w domu przez samego chorego bądź jego bliskich. Drugą metodą jest wykonanie 24 – godzinnego pomiaru ciśnienia tętniczego.

Z kolei u osób starszych istotnym problemem przy pomiarze ciśnienia tętniczego jest pseudonadciśnienie, zwane także nadciśnieniem tętniczym rzekomym. Zjawisko to związane jest ze zwiększoną sztywnością naczyń krwionośnych u osób w podeszłym wieku, co powoduje pojawienie się i zanikanie tonów przy wyższych wartościach ciśnienia i tym samym może prowadzić do zawyżenia wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.

Automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego

Automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego polega na wielokrotnym pomiarze ciśnienia krwi w ciągu doby przez aparat noszony przez chorego. Pomiary są wykonywane zazwyczaj co 20 minut w ciągu dnia i co 30 minut w nocy. Następnie wszystkie otrzymane dane są zapisywane w pamięci elektronicznej urządzenia. Wyniki, obejmujące średnie i maksymalne wartości ciśnienia tętniczego w ciągu doby i w jej poszczególnych okresach, można uzyskać po odczytaniu danych z urządzenia za pomocą programu komputerowego.

W trakcie pomiarów osoba badana powinna odnotowywać w dzienniczku wraz z godziną wystąpienia wszystkie dolegliwości, jakie miały miejsce, np. ból głowy, omdlenie, uczucie kołatania serca. Oprócz tego powinna zapisywać czynności wykonywane podczas badania oraz godziny rozpoczęcia i zakończenia spoczynku nocnego. Takie informacje mogą bowiem okazać się przydatne w powiązaniu epizodów nagłych zmian ciśnienia tętniczego krwi z występującymi dolegliwościami i dostarczyć lekarzowi cennych informacji.

24-godzinny pomiar ciśnienia tętniczego

Automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego jest metodą znacznie dokładniejszą od tradycyjnego pomiaru. Pozwala ponadto na oznaczanie wartości ciśnienia tętniczego krwi w warunkach zwyczajnej, codziennej aktywności pacjenta. Dzięki temu możliwe jest wykluczenie nadciśnienia tętniczego białego fartucha, jakie towarzyszy wizycie chorego w gabinecie lekarskim.

Dodatkowo metoda ta pozwala ujawnić wahania ciśnienia tętniczego krwi w czasie doby, takie jak epizody obniżonego ciśnienia tętniczego krwi bądź brak obniżenia ciśnienia krwi w nocy, które mają znaczenie dla dalszego postępowania z chorym. Umożliwia również dokładną ocenę efektów leczenia nadciśnienia tętniczego oraz kontrolę jego wartości w ciągu pełnej doby.

Jak łatwo się domyśleć, nie jest to jednak metoda dedykowana wszystkim chorym na nadciśnienie tętnicze, a do jej wykonania skłaniają pewne, ściśle określone wskazania.

Całodobowy pomiar ciśnienia tętniczego

Całodobowy pomiar ciśnienia tętniczego jest szczególnie polecany w kilku sytuacjach:

• gdy istnieje podejrzenie, że obserwowane u chorego nadciśnienie tętnicze jest związane z efektem białego fartucha,
• gdy występują znacznie zaawansowane powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego niewspółmierne do wyników pomiarów tradycyjnych,
• gdy mamy do czynienia z tzw. nadciśnieniem tętniczym opornym, a więc wartości ciśnienia tętniczego utrzymują się powyżej 140/90 mmHg w pomiarach tradycyjnych pomimo stosowania 3 leków hipotensyjnych w odpowiedniej dawce.

Wypowiedź kardiologa na temat prawidłowego pomiaru ciśnienia