Badania profilaktyczne po trzydziestce i czterdziestce

Diagnostyka chorób układu krążenia

Choroby układu krążenia są przyczyną 46% zgonów w Polsce, co dowodzi, że warto poddawać się badaniom w tym kierunku, by zapobiec rozwojowi między innymi:

• miażdżycy,
• zespołów wieńcowych,
• zawałów,
• niewydolności serca,
• chorób aorty,
• zakrzepicy.

Obecnie, w Polsce rejestrowana jest zwiększona umieralność osób w wieku 40-55 lat ze względu na choroby serca i układu krążenia.

Co więcej, w Polsce ponad 32% populacji ma zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze. Wiąże się to ze starzeniem się społeczeństwa jak i stylem życia, który przyczynia się do rozwoju tej choroby. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z głównych powodów bardzo groźnych udarów mózgu (potocznie zwanymi wylewami), ale też przerostu lewej komory serca, niewydolności nerek czy problemów ze wzrokiem, co może nawet prowadzić do ślepoty.

NFZ stworzył program profilaktyczny dla osób zdrowych w wieku 35,40,45,50 i 55 lat mający pomóc wykryć ewentualne zagrożenia chorobami układu krążenia. Badania te obejmują:

• poziom cholesterolu (całkowity, HDL, LDL, trójglicerydów),
• poziom glukozy,
• pomiar ciśnienia tętniczego,
• BMI – (waga w [kg] podzielona przez wzrost w [m] do kwadratu- prawidłowe wartości to 20-25-30 nadwaga, >30 otyłość),
• badanie krwi (badanie stężenia fibrynogenu- jego wzrost może świadczyć o predyspozycji do zakrzepów i występowaniu zapalenia),
• badanie moczu (badanie ilości kwasu moczowego).

Ponadto można jeszcze wykonać badania dodatkowe, u osób z grupy podwyższonego ryzyka, to jest: palących papierosy, otyłych, mających epizody chorób naczyniowo-sercowych w rodzinie, o małej aktywności ruchowej, narażonych na stres.

• Badanie D-dimerów – dodatni wynik może świadczyć o rozpoczętym procesie krzepnięcia krwi,
• ektrolity: sód i potas – zaburzona proporcja może prowadzić do arytmii,
• hsCRP – u osoby zdrowej, obecność tego markera może świadczyć o podwyższonym ryzyku zachorowania na chorobę wieńcową,
• CK-MB – świadczący o martwicy mięśnia sercowego- wskaźnik przy wykrywaniu zawałów,
• poziom homocysteiny – podwyższony może sugerować podwyższone ryzyko zawału serca i zakrzepicy.

Badania takie jak CK-MB, elektrolity, lipidogram, badanie krwi i moczu są badaniami bezpłatnymi, które można wykonać w ramach NFZ. Za pozostałe niestety trzeba zapłacić samemu.

Diagnostyka chorób układu krążenia – video ze specjalistą

Cukrzyca

W Polsce ponad 2 miliony osób ma zdiagnozowaną cukrzycę, jednak przypuszcza się, że wciąż około 750 tysięcy chorych nie wie o swojej dolegliwości. Dlatego warto badać się regularnie, by móc kontrolować swój poziom cukru, a przede wszystkim zapobiec rozwojowi choroby.

• Badanie poziomu glukozy we krwi – najbardziej podstawowe, można wykonywać codziennie w domu za pomocą glukometru. Gdy stężenie glukozy w przypadkowym badaniu (oczywiście nie po obfitym posiłku) przekracza 100 mg/dl należy skonsultować się z lekarzem.
• Hb1Ac – jest to poziom hemoglobiny glikowanej – pokazuje jak kształtuje się poziom glukozy w ostatnich 3 miesiącach. Jest to bardzo dobry marker, gdyż nie wpływają na niego przejściowe wzrosty i spadki poziomu glukozy.
• Ogólne badanie moczu – w cukrzycy typu 1 można stwierdzić obecność glukozy w moczu. Ponadto chorzy na cukrzycę często chorują na zaburzenia pracy nerek, co również można w tym badaniu wykryć
• Mikroalbiminuria – badanie pozwalające wykryć uszkodzenie nerek już na wczesnym etapie, dlatego w cukrzycy jest również wskazane.

Badania krwi w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać nie rzadziej niż co 3 lata u każdej osoby po 45. roku życia.

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego jest trzecim u mężczyzn i drugim u kobiet najczęstszym rozpoznawanym nowotworem złośliwym.

Najbardziej efektywnym badaniem pozwalającym na wczesne jego wykrycie jest badanie na krew utajoną w kale. Wczesne wykrycie pozwala na znaczne podwyższenie komfortu życia u chorych oraz daje możliwość wyleczenia. U zdrowych osób zalecane jest wykonywanie badania raz na 2 lata.

Badanie RTG klatki piersiowej

Rak płuc jest najczęstszym nowotworem w Polsce, powoduje też największą liczbę zgonów z powodu zachorowania na nowotwór. Zwłaszcza osoby palące – ryzyko raka płuc wzrasta u nich 20-25 krotnie. Warto zaznaczyć, że dopiero po 15 latach od rzucenia palenia ryzyko zachorowania na raka płuc osiąga podobny poziom jak u osoby niepalącej.

Dlatego badania RTG są bardzo ważne, by jak najwcześniej wykryć zmiany w obrębie miąższu płucnego. Równocześnie RTG pozwala nam na wykrycie ognisk gruźlicy. Jednakże ze względu na szkodliwość promieniowania rentgenowskiego nie powinno się wykonywać go częściej niż raz na pół roku.

Badania kości, stomatologiczne i okulistyczne

W Polsce osteoporozę diagnozuje się u około 10% kobiet w wieku menopauzalnym, to jest 40-55 lat. Dzieje się tak dlatego, że w okolicach 40-55 roku życia jajniki przestają produkować żeńskie hormony płciowe, które chronią kości przed utratą gęstości, w takich ilościach jak dawniej. U mężczyzn zmiany te zachodzą później, w mniejszym nasileniu i nie są związane z produkcją estrogenów. Profilaktycznie bada się:

• densytometrię – pomiar gęstości kości – jeżeli gęstość jest zbyt mała, lekarz zaleci odpowiednie leczenie

Można też badać: wapń całkowity, fosfor nieorganiczny, parathormon, kalcytoninę, fosfatazę kwaśną – wszystko to są markery obrotu kostnego, które świadczą o zmianach w kościach.

Kontrolna wizyta u stomatologa zalecane są raz na pół roku. Natomiast w przypadku chorób wizyt u okulisty: osoby młode, które nie zgłaszają żadnych problemów ze wzrokiem – raz na 2-3 lata. Osoby starsze i posiadające problemy z widzeniem co 6-12 miesięcy.

Badania przesiewowew kierunku wczesnego rozpoznania jaskry skierowane są do osób w wieku powyżej 35 roku życia.

Mammografia, cytologia, badanie prostaty

Mammografia

Mammografia pozwala na zdiagnozowanie raka piersi jeszcze w stadium bezobjawowym. W większości krajów europejskich zaleca się by kobiety, po 50 roku życia badały co roku, a te u których w rodzinie występował rak piersi, powinny rozpocząć tę profilaktykę wcześniej. U kobiet w wieku 45-50 lat badania można przeprowadzać co 2 lata. Bardzo duże znaczenie ma też samobadanie piersi.

Co więcej, większość Polek w wieku 40-60 lat słyszało i wie o samokontroli piersi, to jednak mniej niż połowa z nich ją przeprowadza.

Badanie cytologiczne

Jest to badanie, które najskuteczniej wykrywa raka we wczesnym jego stadium, a ponadto jest proste w wykonaniu i tanie. Polega ona na pobraniu wymazu z pochwy i poddanie go ocenie pod mikroskopem.

Badanie to powinno się przeprowadzać począwszy już od 25 r.ż. i powtarzać średnio co 3-5 lat.

Badanie prostaty

Badania per rectum (przez odbyt) i oznaczanie PSA– swoistego antygenu prostaty we krwi – powinny odbywać się u pacjentów raz do roku.

Pozostałe badania

Inne badania, które warto wykonać po trzydziestce i czterdziestce:

• morfologia krwi z rozmazem – raz na 12 miesięcy,
• OB– raz na 12 miesięcy,
• badanie moczu – raz na 12 miesięcy,
• badanie stężenia cukru we krwi – raz na 12 miesięcy,
• badanie stężenia cholesterolu we krwi – mężczyźni co roku począwszy od 30 roku życia, a kobiety od 40 roku życia. Pierwsze badania powinny być wykonane między 30 i 40 rokiem życia. Jeśli są prawidłowe wtedy można je powtarzać co trzy lata,
• hormony tarczycy – pierwsze badanie można wykonać około 40 roku życia i powtarzać co roku,
• pierwsze badanie prostaty z oznaczeniem PSA – mężczyźni po 40 roku życia, raz na 12 miesięcy.