Bradykardia – wolne bicie serca – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest bradykardia i jakie są jej przyczyny?

Bradykardia określana jest inaczej jako rzadkoskurcz. Pacjenci często stosują inne określenia. Opisując swoje dolegliwości mówią „moje serce bije za wolno”, „mam rzadkie uderzenia serca”, „serce bije tak jakby chciało się zatrzymać” i inne.

Bradykardia to zaburzenie rytmu serca, które przebiega pod postacią zbyt wolnej pracy serca. Prawidłowa ilość uderzeń serca określa się na 60–100. Bicie serca poniżej dolnej wartości, czyli 60 uderzeń na minutę nie jest już normą i określa się je jako rzadkoskurcz.

Przyczyną bradykardii (podobnie jak tachykardii) są zaburzenia funkcjonowania naturalnego rozrusznika serca, jakim jest węzeł zatokowo-przedsionkowy, który generuje impulsy inicjujące pracę (skurcz) serca o zbyt małej częstotliwości (bradykardia zatokowa). Mała ilość uderzeń serca występuje także w przebiegu choroby niedokrwiennej serca.

Inną przyczyną wolnej pracy serca może być zaburzenie przewodzenia tych impulsów w niższych piętrach układu bodźco-przewodzącego serca pod postacią, np. bloków przedsionkowo-komorowych (najbardziej niebezpieczny jest blok III stopnia, w którym następuje całkowite zablokowanie przewodzenia impulsów elektrycznych z przedsionków do komór). Powodem mogą być także zmiany zwyrodnieniowe w układzie bodźco-przewodzącym (będące przyczyną, np. bloku przedsionkowo-komorowego).

Bradykardia może pojawić się u osób ze świeżym zawałem serca; jest to objaw początkowy i najczęściej szybko ustępuje.

Zobacz też: Wysokie ciśnienie i niski puls – przyczyny

Jakie są pozasercowe przyczyny bradykardii?

Przyczyna wolnego bicia serca nie musi oznaczać organicznej choroby mięśnia serca lub jego układu bodzćo-przewodzącego. Wśród przykładowych patologicznych stanów mogących prowadzić do bradykardii, należy wymienić niedoczynność tarczycy. Niskie stężenie hormonów gruczołu tarczowego wywołuje skutki w całym organizmie. Można je sklasyfikować jako zwolnienie metabolizmu i pracy wszystkich narządów, w tym serca. Dla hipotyreozy charakterystyczne jest zwolnienie akcji serca. Dołącza się senność i ogólne osłabienie. Podobne objawy wystąpią u osób ze stwierdzoną chorobą, które przestaną przyjmować leki (sztuczne hormony tarczycy).

Bardzo częstą przyczyną zwolnionej akcji serca jest stosowanie leków na nadciśnienie – beta-blokerów. Przyjmowane w niewłaściwy sposób (zbyt duże dawki) mogą powodować tak zwaną bradykardię polekową. Pacjenci czują się słabo, twierdzą, że mają niskie tętno. Zdarzają się też zatrucia innymi lekami – glikozydami naparstnicy (leki nasercowe stosowane w terapii niewydolności serca).

Zwolniona akcja serca występuję fizjologicznie w sposób naturalny podczas snu, a także także u osób z nadmierną aktywnością nerwu błędnego. Bradykardię należy kojarzyć także z bezdechem sennym. Jest efektem nieprawidłowego przebiegu snu. Dodatkowo występują inne objawy kliniczne, takie jak np. senność w ciągu dnia, zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci, rozdrażnienie.

Wolna częstość akcji serca to także efekt zaburzeń elektrolitowych (na przykład wzrost poziomu potasu w surowicy).

Przeczytaj też: Opioidy wskazania, przeciwwskazania, zagrożenia, uzależnienie

Niskie tętno i inne objawy bradykardii

Podstawowym objawem bradykardii, wynikającym z jej definicji, jest niskie tętno – poniżej 60 uderzeń/min. W większości przypadków bradykardia nie daje żadnych objawów. Może jednak wywoływać:

• uczucie nadmiernego zmęczenia,
• osłabienie i zmęczenie,
• zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
• mroczki lub ciemność przed oczami.

Czasami może prowadzić do omdleń, a w ciężkich przypadkach nawet do zgonu. Dlatego w przypadku bradykardii, bardzo ważna jest kontrolna wizyta u lekarza i odnalezienie przyczyny wolnej pracy serca.

Warto wspomnieć, że istnieje takie pojęcie jak bradykardia fizjologiczna. Ta występuje u osób regularnie ćwiczących. Niemal zawsze występuje u osób zawodowo uprawiających sport, zwłaszcza dyscypliny wymagające intensywnego wysiłku.

Skutki bradykardii będą odczuwalne szczególnie u pacjentów z blokiem serca. Drobne przerwy w pracy serca serca mogą skutkować częstymi i silnymi zawrotami głowy, a nawet omdleniem.

Jak leczyć bradykardię?

Diagnozowanie bradykardii możliwe jest dzięki badaniu EKG. Najdokładniejszym badaniem jest tzw holter, który monitoruje okołodobową czynność serca, pozwala na ocenę jego pracy w momencie wykonywania różnych czynności.

U części pacjentów konieczne jest zastosowanie leczenia farmakologicznego, a gdy ono jest nieskuteczne lub przyczyna bradykardii jest nieodwracalna, dokonuje się implantacji rozrusznika serca, który przejmuje kontrolę nad sercem i zapewnia mu prawidłowy rytm i częstotliwość skurczów.

Wypowiedź kardiologa na temat bradykardii