Laktacja – co to jest, kiedy występuje, jak ją pobudzić?

Laktacja – co to jest?

Laktacja to fizjologiczny proces związany z wytwarzaniem i wydzielaniem mleka w gruczołach piersiowych kobiety. Proces ten ma swój początek jeszcze na etapie ciąży, a w pełni rozwija się tuż po narodzinach dziecka.

Już w pierwszych dwóch godzinach po porodzie personel medyczny zachęca świeżo upieczoną mamę do karmienia piersią, ponieważ jest to najlepszy sposób, by dostarczyć maluszkowi składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju.

Laktacja – jakie hormony odpowiadają za produkcję mleka?

Laktacja jest stymulowana i regulowana przez oksytocynę i prolaktynę.

Prolaktyna to hormon produkowany przez przysadkę mózgową. Jej zadaniem jest pobudzanie gruczołów piersiowych do produkcji mleka. W czasie ciąży poziom prolaktyny we krwi wzrasta, a w III trymestrze jego stężenie jest nawet 20 razy wyższe niż przed ciążą. Około 4-6 tygodni po porodzie poziom prolaktyny we krwi zaczyna wracać do normy.

Z kolei oksytocyna , nazywana hormonem miłości, jest odpowiedzialna za wydzielanie mleka. Wypływ pokarmu odbywa się wręcz automatycznie, kiedy tylko dziecko zaczyna ssać pierś. Pokarm uwalnia się także poza chwilami karmienia piersią w wyniku odruchu oksytocynowego. Wystarczy, że mama popatrzy na dziecko, usłyszy jego płacz lub czule pomyśli o maluszku, a następuje silny wyrzut oksytocyny do krwi, który powoduje uwalnianie się mleka.

Laktacja – jak wygląda produkcja pokarmu?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, proces laktacji rozpoczyna się już we wczesnej ciąży. Pod wpływem progesteronu wydzielanego przez łożysko dochodzi do rozwinięcia się pęcherzyków mlecznych, a pod wpływem estrogenów rozbudowuje się sieć przewodów mlecznych.

Pęcherzyki mleczne zaczynają produkować mleko przedporodowe między 16 a 22 tygodniem ciąży. Są to niewielkie ilości pokarmu, ale czasem kobiety ciężarne mogą zaobserwować mleko na swoich brodawkach. W pierwszej i drugiej dobie po porodzie piersi nadal produkują małe ilości pokarmu, ale jest to pokarm bardzo wartościowy – siara . Ma on postać gęstego, żółtego płynu, który zawiera mnóstwo immunoglobin i leukocytów, które zapewniają noworodkowi ochronę przed patogenami. Siara bogata jest też w czynniki wzrostu, które pomagają w rozwoju układu pokarmowego dziecka.

W trzeciej i czwartej dobie po porodzie siara zaczyna przekształcać się w mleko przejściowe, a pęcherzyki mleczne zaczynają produkować aż 10 razy więcej pokarmu niż w pierwszych godzinach po porodzie. Mamy wówczas do czynienia z nawałem mlecznym, czyli wytwarzaniem pokarmu ponad potrzeby noworodka. To również jest normalne i fizjologiczne zjawisko. W 3-4 tygodniu po porodzie laktacja stabilizuje się, a piersi zaczynają produkować mleko adekwatnie do potrzeb malucha. Jest to mleko dojrzałe – lekko niebieskawe, wodniste i klarowne, o dużej kaloryczności i zawartości tłuszczów i laktozy, a z mniejszą ilością białka. Systematyczne ssanie piersi przez dziecko umożliwia zachowanie produkcji mleka na optymalnym poziomie.

Wytwarzanie mleka – jak pobudzić laktację?

Wiele kobiet karmiących piersią ma problem z utrzymaniem laktacji na zadowalającym poziomie. Jeśli piersi nie produkują wystarczającej ilości mleka, warto zastosować się do poniższych wskazówek. Najważniejsze jest częste przystawianie dziecka do piersi, również w nocy, ponieważ to właśnie wtedy poziom prolaktyny jest najwyższy. Istotne jest także to, by podczas karmienia podawać maluchowi obie piersi, a nie tylko tą ulubioną. Regularne ssanie i opróżnianie piersi pobudza wydzielanie prolaktyny, a więc zwiększa produkcję mleka. Co jeszcze pomoże pobudzić laktację?

• Poprawna technika karmienia (nieprawidłowa technika karmienia utrudnia skuteczne opróżnienie piersi).
• Zachowanie bliskości z dzieckiem, częsty kontakt „skóra do skóry”.
• Dbanie o zbilansowaną dietę i prawidłowe nawodnienie organizmu.
• Pozytywne nastawienie, ograniczenie ekspozycji na stres.
• Picie herbatki z kopru włoskiego.
• Stosowanie suplementów diety pobudzających produkcję mleka (najlepiej po konsultacji z lekarzem lub położną).

Problemy laktacyjne mogą skutecznie zniechęcić do karmienia piersią, na czym traci zarówno mama, jak i maluszek. Jeżeli żaden z powyższych sposobów nie przyniesie poprawy, warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym.

Karmienie piersią – najczęstsze problemy laktacyjne

Dla jednych kobiet karmienie piersią jest najpiękniejszym doświadczeniem w życiu, dla drugich – jest to czas trudny i okupiony cierpieniem. Przystawianie dziecka do piersi nie zawsze wygląda tak jak w filmach czy reklamach. Wciąż mało mówi się o problemach laktacyjnych, które mają niebagatelny wpływ na zdrowie i samopoczucie kobiet karmiących i ich dzieci. Jakie problemy z laktacją występują najczęściej?

• Podrażnione brodawki, w tym bakteryjne zakażenia ran brodawek.
• Grzybica brodawek.
• Brodawki płaskie lub wklęsłe (taka anatomia brodawek utrudnia karmienie piersią).
• Alergiczne zmiany skórne (rumień, nadmierne złuszczanie naskórka, suchość skóry).
• Zapalenie piersi.
• Niedobór pokarmu.
• Kryzys laktacyjny.

Mimo tych wszystkich przeciwności warto szukać pomocy u specjalistów i kontynuować karmienie piersią z ich wsparciem. Mleko matki jest dla maluszka idealnie zbilansowanym źródłem pożywienia, które dostarcza mu wszystko to, co potrzebne do prawidłowego rozwoju. Mleko modyfikowane, nawet to z najlepszym składem, nie jest w stanie równać się z tym, co dała nam Matka Natura.

Laktacja – komentarz endokrynologa