Poród to szereg następujących kolejno po sobie procesów, które powodują wydalenie z macicy płodu, wód płodowych i popłodu, czyli łożyska. Płód musi tak dostosować się do przestrzeni kanału rodnego, aby pokonać drogę jak najmniejszym obwodem. O rozpoczęciu porodu mówimy wtedy, gdy występują regularne skurcze mięśnia macicy, w odstępach co najmniej 10 minutowych, powodujące skracanie i rozwieranie szyjki macicy. W czasie porodu wyróżniamy cztery okresy (fazy):
- I okres - rozwierania – od początku porodu do całkowitego rozwarcia szyjki macicy
- II okres – wydalania – od całkowitego rozwarcia do urodzenia noworodka
- III okres – łożyskowy – od urodzenia noworodka do wydalenia z jamy macicy łożyska
- IV okres – wczesny okres poporodowy – obejmuje dwugodzinny okres ścisłego nadzoru po urodzeniu dziecka
Pierwszy okres porodu trwa najdłużej, bo średnio od 6 do 12 godzin. Na początku czynność skurczowa mięśnia macicy jest zazwyczaj słaba i niezbyt bolesna, jednak wraz z postępem porodu zwiększa się częstotliwość, czas trwania oraz natężenie skurczów. Skurcze mają charakter falisty i składają się z trzech kolejno po sobie następujących faz: narastania, szczytu i zanikania. Aktywność skurczowa mięśnia macicy powoduje silny napór części przodującej płodu, który powoduje skracanie i rozwieranie szyjki macicy. Procesowi temu często towarzyszy skąpe krwawienie lub plamienie. Pod wpływem nasilających się skurczów mięśnia macicy jednocześnie następuje skracanie szyjki macicy oraz rozwieranie ujścia zewnętrznego. Pod koniec pierwszego okresu porodu często pęka pęcherz płodowy i odpływają wody płodowe. Pęknięcie pęcherza płodowego może nastąpić przedwcześnie tzn. przed wystąpieniem czynności skurczowej mięśnia macicy. Podczas przebiegu I-go okresu porodu dokonuje się systematycznej oceny: stanu ogólnego rodzącej (temperatura ciała, tętno, ciśnienie tętnicze krwi), czynności serca płodu (przy użyciu słuchawki położniczej lub częściej dzisiaj stosując zapis kardiotokograficzny ciągły lub okresowy, dzięki któremu matka również słyszy bicie serca swojego dziecka), czynności skurczowej mięśnia macicy, krwawienia z dróg rodnych oraz zabarwienia i odpływania wód płodowych, skracania i rozwieranie szyjki macicy oraz położenie płodu poprzez badanie położnicze wewnętrzne.
I okres porodu prowadzi się w sposób aktywny, a więc proponuje rodzącej różne pozycje, które przynoszą ulgę i jednocześnie przyspieszają poród. Każda sala porodowa posiada na swym wyposażeniu m. in.: worki sako, uchwyty podtrzymujące, drabinki itp.
Drugi okres porodu fizjologicznego to najczęściej 15 do 30 minut. Czynność skurczowa macicy w tym okresie to tzw. skurcze parte. Postępowanie położnicze polega na ścisłym nadzorze stanu rodzącej i płodu oraz udzieleniu pomocy: przez położną przy porodzie fizjologicznym i lekarza położnika przy porodzie np. miednicowym. W czasie wyrzynania się główki płodu może wystąpić wskazanie do nacięcia krocza, lecz nie jest to zabieg rutynowy. Po ustaniu tętnienia pępowiny dokonuje się odpępnienia noworodka. Na odciętą pępowinę w odległości ok. 3 cm od brzuszka dziecka zakłada się specjalny, jałowy zaciskacz.
Trzeci okres porodu obejmuje oddzielenie i wydalenie popłodu - po urodzeniu noworodka czynność skurczowa macicy słabnie, ale po krótkiej przerwie powraca i po kilku skurczach, często niezbyt silnie odczuwanych przez kobietę rodzącą, rodzi się łożysko. Po oddzieleniu łożyska dochodzi do obkurczenia mięśnia macicy i zaciśnięcia naczyń miejsca, gdzie było zagnieżdżone łożysko. Trzeci okres porodu nie powinien trwać dłużej niż 30 minut. Po urodzeniu łożyska położna prowadząca poród wraz z lekarzem obecnym przy porodzie bardzo dokładnie ogląda łożysko, ocenia jego wygląd, kompletność budowy zrazików, kompletność błon płodowych oraz sposób przyczepu sznura pępowinowego. Jeśli łożysko jest niekompletne, należy wyłyżeczkować ściany jamy macicy.
Czwarty okres porodu obejmuje dwie godziny od momentu wydalenia popłodu. W tym czasie dokonuje się oceny obrażeń kanału rodnego, a w przypadku nacięcia krocza następuje jego zeszycie. Ocenie podlega również wysokość dna i obkurczanie mięśnia macicy, krwawienie z dróg rodnych, oraz stan ogólny kobiety.
254
