Suchy alkoholik – kim jest? Jakie zagrożenia czyhają na trzeźwego alkoholika?

Suchy alkoholik w domu

Wychodzenie z choroby alkoholowej to długi, skomplikowany i bolesny proces. Jedną (ale nie jedyną) z przyczyn powstania uzależnienia są trudności interpersonalne (między innymi problemy z wyrażaniem uczuć). Osoba uzależniona często odczuwa lęk przed bliskością. Alkoholizm jest chorobą zaprzeczeń, elementem leczenia jest „odkłamanie” siebie i swojego życia.

Wychodzenie z uzależnienia przypomina trochę sytuację powrotu do domu z dalekiej podróży, kiedy pamięta się stare kąty, ale po powrocie wszystko wygląda inaczej: dzieci wyrosły, w domu zaszły różne zmiany, do których trzeba się przyzwyczaić i na nowo włączyć w nurt życia rodziny. „Suchy” alkoholik to taki, który przestał pić, ale poza tym niczego w sobie nie zmienił. Do tej pory alkohol był sposobem na życie, panaceum na wszystkie problemy, tarczą, która chroniła go przed światem i ucieczką od wszystkiego, co trudne. Odstawienie alkoholu powoduje, że staje się jakby bezbronny. Jego zachowanie diametralnie się zmienia.

Trzeźwy alkoholik – co mu zagraża?

Do zagrożeń związanych z leczeniem alkoholizmu, wychodzeniem z niego, należą:

• zespół abstynencyjny – na początku procesu trzeźwienia występuje zespół abstynencyjny, czyli psychiczne i fizyczne dolegliwości związane z zaprzestaniem picia. Chory może mieć urojenia (błędne i nieracjonalne przekonania) oraz omamy (halucynacje głosowe, wzrokowe, węchowe i czuciowe). Trzeźwiejące osoby mogą słyszeć głosy osób, których z nimi nie ma, mieć urojenia prześladowcze (np. że najbliższa rodzina chce je zabić, okraść, itp.). Abstynencja często też wiąże się z huśtawką nastrojów albo stanami depresyjnymi. Zdarza się, że członkowie rodziny pełnią na zmianę dyżury przy chorym, ponieważ sam dla siebie stanowi zagrożenie;
• konieczność wypracowywania nowych schematów postępowania w rodzinie – partnerom alkoholików paradoksalnie też trudno jest odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Do tej pory wierzyli, że jedynym ich problemem jest picie alkoholu przez małżonka i wszystko się zmieni, kiedy alkohol raz na zawsze zniknie z ich życia. Ale kiedy ten rzeczywiście znika, okazuje się, że razem z nim nie znikają problemy, a oni sami czują się gorzej niż wcześniej. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ wszyscy funkcjonowali w ramach utartego schematu. Zwykle to parter pijącej osoby faktycznie zarządzał domem i był odpowiedzialny za rodzinę. Dzięki temu czuł się ważny i potrzebny. Nagle jego czy jej dominująca rola się zmienia. Suchy alkoholik zwykle chce zająć należną mu pozycję, włączyć się w życie rodziny. Ponieważ wcześniej tego nie robił, często dochodzi do spięć. Jego bliscy uważają, że „ciągle się czepia, wtrąca się do wszystkiego”. Stare role już nie funkcjonują, a nikt jeszcze nie wypracował nowych wzorców zachowań;
• zaburzenia zachowania: złość i agresja – częstym problemem w rodzinach trzeźwiejących alkoholików jest agresja. W domu rośnie napięcie i coraz częściej dochodzi do konfliktów.

Trzeźwiejący alkoholik ma najczęściej nieuświadomione poczucie winy za krzywdy, jakie wyrządził swoim bliskim. Maskuje je złością, atakowaniem członków rodziny. Inną przyczyną agresji jest kompensacja. Rodzina była często świadkiem wielu upokarzających dla osoby uzależnionej sytuacji, w których nie mógł być autorytetem dla nikogo. W związku z tym wyrażanie złości i stosowanie przemocy wobec najbliższych jest często demonstracją siły.

„Wolałam jak mąż pił” – powiedziała ostatnio moja pacjentka, której mąż od kilku miesięcy jest trzeźwy. „Czasem było mi ciężko, ale były też dobre chwile. Mąż po alkoholu był najczęściej zabawny, beztroski i wesoły. Mieliśmy mnóstwo znajomych, nasze życie było ciekawe, a dom pełen gości. Kiedy był trzeźwy, przynosił mi prezenty, kupował kwiaty, żeby mnie przeprosić za swoje picie. Od kiedy nie pije, jest mi bardzo ciężko. Nikt do nas nie przychodzi i my nie chodzimy do nikogo, żeby unikać alkoholu. Mąż ma teraz tylko swoich znajomych, z którymi spotyka się na mityngach. Czasem wydaje mi się, że to jakieś tajne bractwo, do którego nie mam dostępu. Oddalamy się od siebie. Kiedy mąż jest w domu, jest milczący, albo drażliwy i agresywny. Chyba tęsknię za naszym dawnym życiem.”

Jak sobie radzić z problemami związanymi z leczeniem alkoholizmu?

Terapia indywidualna – najczęściej alkoholik poza uczestniczeniem w grupach i mityngach potrzebuje również terapii indywidualnej. Suchy alkoholik może doskonale znać mechanizmy choroby alkoholowej, ale wiedzę trzeba przełożyć na praktykę, w tym na wielokrotne rozmowy na dany temat.

Asertywność – w kontakcie z alkoholikiem stosującym przemoc ważne jest, aby nauczyć się asertywności. Polega to na postawieniu jasnych granic (jakiego typu zachowań sobie nie życzymy i jakie konsekwencje on poniesie, gdy te granice zostaną przekroczone). Dla większości osób taką granicą jest użycie przemocy fizycznej wobec najbliższych.

Rozpoznanie mechanizmów współuzależnienia – leczenie osoby uzależnionej zaczyna się od uznania przez nią, że jest chora i wymaga leczenia. Podobnie jest z rodzinami alkoholików. Dla nich równie ważne jest rozpoznanie mechanizmów współuzależnienia. Kiedy partner nadużywał alkoholu, całe życie rodzinne koncentrowało się głównie wokół niego – to on i jego sprawy (łącznie z tym, jak go chronić przed światem i przed nim samym) były najważniejsze. W procesie trzeźwienia alkoholika ważne jest dokonanie zmian również u partnera uzależnionego. Zmiany te polegają na uczeniu się dystansowania od problemów, rozpoznawaniu i koncentrowaniu się na potrzebach osoby współuzależnionej, rozwijaniu zainteresowań i pasji.

Równie ważne jest tworzenie nieformalnej „grupy wsparcia” złożonej ze znajomych i przyjaciół. Otwarte rozmawianie o swoich problemach jest równie cenne jak wspólne spędzanie czasu, dbanie o własne rozrywki i relaks. Takie działania pomagają rozładować napięcie towarzyszące na co dzień osobie żyjącej z „suchym” alkoholikiem.

W naszym społeczeństwie funkcjonuje stereotyp „żony alkoholika”: osoby smutnej, zastraszonej i zaniedbanej. Przełamywanie tego wzorca, odnajdowanie wewnętrznej siły i niezależności od zachowania i problemów osoby leczącej się z uzależnienia, pomaga również alkoholikowi. Kiedy zmienia się jedna osoba należąca do systemu rodzinnego, zmienia się razem z nią cały system. Inaczej mówiąc, zmiany jakie zachodzą u partnera osoby uzależnionej, mogą zachęcić do dalszych zmian ją samą.

Natomiast podtrzymywanie nawykowych zachowań, np. nadopiekuńcza postawa wobec suchego alkoholika, może działać demotywująco.

Wypowiedź okulisty na temat neuropatii u alkoholików