Akomodacja oka – na czym polega, zaburzenia akomodacji oka

Budowa oka – jakie struktury są niezbędne do tego, aby oko miało odpowiednią zdolność akomodacji?

Oko ma bardzo skomplikowaną budowę, jednak dla prawidłowej akomodacji oka najważniejsza jest soczewka oraz mięsień rzęskowy.

Soczewka oka jest dwuwypukłą, przeźroczystą strukturą zawieszoną na obwódce rzęskowej. Posiada dwie powierzchnię przednią oraz tylną. Łączą się one na równiku soczewki. Soczewka wykazuje pewną elastyczność dzięki czemu możliwa jest zmiana jej kształtu, co warunkuje zdolność akomodacji. Zmiana kształtu soczewki jest możliwa w wyniku skurczu mięśnia rzęskowego.

Akomodacja oka – czym jest?

Akomodacja oka (czyli mówiąc inaczej nastawność oka) to proces, w wyniku którego obiekty znajdujące się w różnej odległości od oka mogą być wyraźnie zobrazowane na siatkówce. Sedno akomodacji oka tkwi w zmianie promienia krzywizny obu powierzchni soczewki – im bliżej oka znajduje się przedmiot, na który patrzymy, tym bardziej wypukła staje się soczewka. Jest to możliwe między innymi dzięki skurczom mięśnia rzęskowego. Dzięki zmianie kształtu soczewki, że zwiększa moc soczewki oka zwiększa się.

Akomodacja oka zachodzi odruchowo podczas oglądania przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości od gałki ocznej.

Akomodacja oka – jak można zmierzyć jej zakres?

Punkt dali wzrokowej jest najbardziej odległym od oka punktem, który może być widoczny wyraźnie, bez użycia akomodacji oka.

Punkt bliży wzrokowej jest najbardziej zbliżonym do oka punktem, który może być widoczny wyraźnie przy maksymalnej akomodacji oka.

Odległość między powyższymi punktami jest określana jako głębia akomodacji.

Zakres akomodacji oka jest różnicą mocy optycznej oka przy skupieniu na punkt dali i jego mocy przy skupieniu na punkt bliży.

Jakie zmiany zachodzą w oku podczas akomodacji oka?

Celem akomodacji jest zobrazowanie ostrego obrazu na siatkówce. Aby to było możliwe w oku muszą zajść następujące procesy:

• źrenica zwęża się;
• następuje skurcz mięśnia rzęskowego i jego przybliżenie do soczewki oka;
• uwypuklenie przedniej powierzchni soczewki;
• tylna powierzchnia soczewki staje bardziej wypukła;
• soczewka opada w dół, a naczyniówka przesuwa się do przodu.

Na czym polegają zaburzenia akomodacji oka?

Zaburzenia akomodacji oka możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy:

• zaburzenia akomodacji związane z nadmierną akomodacją (skurcz akomodacji);
• zaburzenia akomodacji związane z niedostateczną akomodacją (np. męczliwość akomodacji, niedostateczna akomodacja, paraliż akomodacji).

Zaburzenia akomodacji – nadmierna akomodacja oka

Nadmierna akomodacja oka jest znana również jako spazm bądź skurcz akomodacji. Charakteryzuje się ona nadmierną konwergencją, zwężeniem źrenic i pseudokrótkowzrocznością (pseudomyopia). Najczęstszą jej przyczyną jest nieskorygowana nadwzroczność . Taka sytuacja zmusza oczy do długotrwałej, nadmiernej akomodacji. Silne napięcie akomodacyjne powoduje utrudnienie rozluźnienia mięśnia rzęskowego, co powoduje zaburzenia ostrości wzroku przypominające krótkowzroczność (przedmioty znajdujące się w oddali są nieostre).

Zaburzenia akomodacji – niedostateczna akomodacja oka

Zaburzenia akomodacji związane z niedostateczną akomodacją możemy podzielić na pięć podtypów. Należą do nich:

• niesprawność akomodacji (NSA) – pacjenci z tym zaburzeniem mają trudności w szybkim dostosowywaniu akomodacji do odległości patrzenia. Mają problem z szybkim wyostrzaniem obrazu przy naprzemiennym patrzeniu na obiekty znajdujące się blisko i daleko, ale ich amplituda akomodacji pozostaje właściwa dla ich wieku;
• niedostateczna akomodacja (NDA) – amplituda akomodacji jest obniżona w stosunku do wieku, osłabiona jest również sprawność akomodacji;
• męczliwość akomodacji (MA) – oznacza, że początkowo odpowiedź akomodacyjna jest prawidłowa, jednak oczy dość szybko się męczą, więc akomodacja szybko ulega pogorszaniu, a więc wyostrzenie obrazu zajmuje więcej czasu;
• ociężałość akomodacji (OA) – cechuje się opóźnioną odpowiedzią akomodacyjną, pacjenci z tej grupy szybciej doznają starczowzroczności;
• paraliż akomodacji (PA) – oznacza brak odpowiedzi akomodacyjnej, niezależnie od odległości.

Starczowzroczność – czyli o tym jak rozwija się niesprawność akomodacji oka?

Starczowzroczność (presbyopia) jest następstwem naturalnego procesu utraty zdolności akomodacyjnych oczu. Przyczyną tego zjawiska jest fakt, że elastyczność soczewki mniejsza się. W wyniku spadku sprawności akomodacji punkt bliży wzrokowej oddala się od oka.

Dotyczy ona wszystkich ludzi, jednak najszybciej dotyka oczu nadwzrocznych. Zdolność oka do akomodacji zmniejsza się już około 45 r.ż. i pogarsza się wraz z wiekiem. Zdolność akomodacji zostaje utracona całkowicie około 70 roku życia.

W korekcji niedostatecznej akomodacji oka stosuje się noszenie okularów korekcyjnych do patrzenia z bliska – tzw. „plusów”, których moc zwiększa się wraz z wiekiem pacjenta, średnio o 0,5D co 5 lat.

Akomodacja – wypowiedź okulisty