Po porodzie pępowina nie jest już potrzebna, więc odcina się ją parę centymetrów od skóry noworodka, a na brzuchu dziecka pozostaje kikut. Przy każdej kąpieli i zmianie pieluszki należy dokładnie oglądać kikut pępowinowy i skórę wokół niego, czyli tzw. pierścień pępowinowy.
Jak pielęgnować pępek noworodka?
Spis treści
Jak powstaje kikut pępowinowy?
Pępowina stanowi rurkę (długości ok. 60 cm), która łączy płód z łożyskiem. Za jej pośrednictwem, poprzez zawarte w niej naczynia krwionośne do rozwijającego się w brzuchu przyszłej mamy płodu dostarczane jest pożywienie i tlen, a usuwane są produkty przemiany materii. Po porodzie pępowina nie jest już potrzebna, więc odcina się ją parę centymetrów od skóry noworodka, a na brzuchu dziecka pozostaje kikut. Zakłada się na niego jałowy, specjalny zaciskacz, który po dwóch dobach jest zdejmowany. Kikut pępowiny stopniowo zasycha i twardnieje, zmienia kolor z niebieskawego na szary, potem na czarny, aż w końcu sam odpada. Ten proces trwa zwykle od 10 do 14 dni, choć w niektórych przypadkach zdarza się i tak, że kikut odpada dopiero po trzech tygodniach.
Pielęgnacja kikuta pępowinowego
Do roku 2010 w naszym kraju do pielęgnacji kikuta pępowinowego stosowano alkohol etylowy, 70 % spirytus. Ma działanie antybakteryjne, ale alkohol drażni skórę dziecka, może też być toksyczny. Wokół traktowanego nim pępka pojawia się zaczerwienienie, co uniemożliwia rozpoznanie ewentualnej infekcji. W roku 2010 Krajowy Konsultant ds. Neonatologii (neonatologia to nauka o problemach życia i zdrowia nowo narodzonych; noworodek to dziecko od urodzenia do ukończenia 28 dnia życia) opublikował wytyczne dotyczące pielęgnacji kikuta pępowinowego zgodne z wytycznymi WHO czyli Światowej Organizacji Zdrowia. Zgodnie z zaleceniami należy stosować tzw. suchą pielęgnację kikuta pępowinowego.
Kikut pępowinowy zdrowych noworodków urodzonych o czasie należy przemyć czystą wodą z mydłem, a po umyciu dokładnie osuszyć, dotykając delikatnie ręcznikiem. Przegotowana woda z mydłem ma działanie odkażające, a jednocześnie nie wysusza i nie zmienia środowiska wokół kikuta. Nie należy niczym przykrywać kikuta pępowiny. Pieluszka powinna być umieszczona poniżej kikuta pępowiny, aby zapewnić swobodny dostęp powietrza.
Przy każdej kąpieli i zmianie pieluszki należy dokładnie oglądać kikut pępowinowy i skórę wokół niego tzw. pierścień pępowinowy.
Problemy związane z pielęgnacją kikuta pępowinowego
Podczas pielęgnacji kikuta pępowinowego mogą wyniknąć różne problemy:
- Drobne zamoczenie - podczas kąpieli należy zwracać uwagę na poziom wody aby nie zalać kikuta, drobne zamoczenie nie jest niebezpieczne, należy pamiętać o dokładnym osuszeniu tego miejsca;
- Krew - często wtedy, gdy kikut zaczyna odklejać się od podłoża, widoczna bywa gęsta, lepka, krwista wydzielina, która jest widoczna w pępku noworodka już po odpadnięciu resztek pępowiny;
- Niewielka ilość żółtej, gęstej wydzieliny, małe zaczerwienienie – stosujemy wtedy antyseptyk, czyli środek odkażający, zwracając uwagę na dokładne jego naniesienie na całą powierzchnię kikuta, ze szczególnym uwzględnieniem nasady;
- Obrzęk, powiększające się zaczerwienienie - te objawy mogą świadczyć o infekcji, warto pokazać pępuszek położnej lub lekarzowi;
- Czerwono-różowa tkanka w miejscu gojenia się pępka - tam skąd odpadł kikut pępowinowy - to ziarnina, warto skonsultować się z lekarzem.
Wypowiedź neonatologa na temat pielęgnacji kikuta pępowiny
Zdaniem eksperta
Prawidłowa pielęgnacja pępka wymaga od rodziców dużo pracy i uwagi. Bardzo ważne jest to, aby o niego dbać. Nieprawidłowa pielęgnacja może doprowadzić do zakażeń oraz wielu powikłań. Zaraz po porodzie, kiedy ustaje tętnienie pępowiny, położna zakłada na niego zacisk w odległości ok. 2-3 cm od brzuszka noworodka. Pępowina jest wtedy koloru biało-niebieskiego. Jeszcze na sali porodowej na zacisk zakładany jest jałowy opatrunek z gazika. Kikut pępowiny szybko zasycha i kurczy się, stając się różowo-brązowy, a następnie ciemnobrązowy. Zacisk kikuta zdejmuje się najczęściej w drugiej dobie, jeszcze na oddziale noworodkowym.
Kikut pępowiny odpada zazwyczaj mniej więcej do 14. dnia życia dziecka, często zdarza się jednak, że odpada już po kilku dniach od porodu lub przeciwnie – pomimo właściwej pielęgnacji nie chce odpaść. Żadna z tych sytuacji nie jest sytuacją patologiczną, dopóki okolica pępka nie wykazuje cech zakażenia. Każdy noworodek jest inny oraz różne są pępowiny, dlatego kikut odpada w różnym czasie. Pępek należy obserwować. Uwagę należy zwrócić na takie objawy jak: zaczerwienienie, wydzielina i zapach z pępka. Pojawienie się któregokolwiek z tych objawów może świadczyć o procesie zapalnym toczącym się w obrębie pępka. Niekiedy kikut trzyma się pępka po 14. dniu życia, ale nie wykazuje żadnych objawów zakażenia. Sytuacje takie są częste i nie wymagają szczególnej opieki, a jedynie obserwacji. Według najnowszych rekomendacji obowiązującym postępowaniem jest tzw. sucha pielęgnacja pępka. Należy pamiętać, aby nie moczyć kikuta podczas kąpieli, ale nie oznacza to, że nie można kąpać dziecka oraz moczyć jego brzuszka. Nic się nie stanie, jeśli na pępek spadnie kilka kropel wody lub zamoczy się brzuszek dziecka. Pępka nie można moczyć długotrwale. Po każdej kąpieli należy go dobrze wysuszyć. Należy pamiętać, aby przetrzeć pępek przy nasadzie, np. przy użyciu zwykłych patyczków do uszu. Po dokładnym wysuszeniu, pępek wietrzymy. Można to robić również po każdej zmianie pieluszki lub pozostawiając dziecko z odkrytym brzuszkiem, zakładając pieluszkę poniżej kikuta pępowiny.
Kikut pępowinowy to martwa tkanka, zatem noworodek nie odczuwa bólu, kiedy dotykamy go w okolice pępka. Nigdy nie należy odrywać kikuta, nawet jeśli ledwo się trzyma – należy pozwolić mu odpaść samoistnie. Podczas pobytu w szpitalu pępek noworodka przemywany jest specjalnym preparatem o nazwie octenisept. Często położne lub pielęgniarki noworodkowe zalecają spryskanie kikuta tym środkiem również w domu. Według rekomendacji nie jest to konieczne, a octenisept stosuje się jedynie w szpitalu, aby ograniczyć szpitalną florę bakteryjną. Przeciwwskazane jest przemywanie pępka spirytusem, ponieważ powoduje on wiele podrażnień, przez co powstają mikrouszkodzenia naskórka, które są wrotami do powstania zakażeń. Niepokojącymi objawami, dotyczącymi pępka, są: wydzielina ropna bądź krwista, brzydko pachnąca, gorączka, a także obrzęk tej okolicy. Jeżeli zauważymy któryś z tych objawów należy od razu skontaktować się z lekarzem.
Opublikowano: 16.09.2013; aktualizacja: 29.06.2015
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Bożena Pawłowska
Położna
Położna z ponad 30-letnim doświadczeniem zawodowym. Absolwentka Medycznego Studium Zawodowego w Pabianicach na Wydziale Położnictwa oraz Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. W latach 1998-2006 położna oddziałowa kolejno: oddziału położniczego i patologii ciąży oraz oddziału ginekologicznego. Specjalista w zakresie pielęgniarstwa położniczo-ginekologicznego. Odbyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych – „Położna Rodzinna”. W chwili obecnej – położna koordynująca.
1
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 05.07.2020