Skala Apgar – za co ocenia się noworodka, wyniki

Czym jest skala Apgar?

Skala Apgar to narzędzie, które służy do oceny stanu noworodka w ciągu pierwszych minut jego życia. Opracowała ją prof. Virginia Apgar – amerykańska lekarka specjalizująca się w anestezjologii i pediatrii.

Skala Apgar została uznana przez grono lekarskie za szybki, wygodny i miarodajny sposób na ocenę dobrostanu noworodka tuż po porodzie. Aby umiejętnie korzystać ze skali Apgar, nie potrzeba żadnych sprzętów ani narzędzi. Wystarczy doświadczenie i wiedza położnej. To właśnie z tego powodu wspomniana wyżej skala znalazła zastosowanie w szpitalach położniczych na całym świecie i, mimo że opracowano ją w 1952 roku, w niemal niezmienionej formie używana jest do dziś.

Skala Apgar – wypowiedź położnej

Punkty w skali Apgar – za co są przyznawane?

Skala oceny noworodka Apgar jest dziesięciopunktowa. Obejmuje ona pięć wskaźników zdrowia, z których każdy z osobna ocenia się w skali od 0 do 2. Jakie czynności życiowe noworodka podlegają ocenie?

• Akcja serca – ocena tętna noworodka: 0 punktów - brak tętna, 1 punkt – tętno poniżej 100 uderzeń na minutę, 2 punkty – tętno powyżej 100 uderzeń na minutę.
• Napięcie mięśniowe: 0 punktów – brak napięcia mięśniowego, 1 punkt – słabe napięcie mięśniowe, 2 punkty – dobre napięcie mięśniowe.
• Czynność oddechowa: 0 punktów – brak oddechu, 1 punkt – nieregularne oddechy, 2 punkty – prawidłowy oddech.
• Reakcja na bodźce zewnętrzne: 0 punktów – brak reakcji, 1 punkt – słaba reakcja na bodźce, 2 punkty – energiczna reakcja na bodźce. Najczęściej bada się reakcję dziecka na cewnik: 0 punktów – brak reakcji, 1 punkt – grymas na twarzy, 2 punkty – kichanie.
• Kolor skóry: 0 punktów – blady, siny, 1 punkt – sinica obwodowa, 2 punkty – skóra zaróżowiona.

Każda z wymienionych wyżej czynności życiowych powinna być poddana ocenie aż cztery razy – w pierwszej minucie życia, w trzeciej i piątej minucie życia oraz w dziesiątej minucie życia. Jednak w praktyce, jeśli noworodek zdobędzie dużą liczbę punktów w skali Apgar w czasie pierwszego badania, drugie wykonuje się w piątej minucie życia. Noworodki w gorszym stanie poddawane są ocenie w skali Apgar co 5 minut, nawet do 20 minuty życia.

Warto dodać, że ten sam schemat badania noworodka stosuje się zarówno u dzieci urodzonych o czasie, jak i u wcześniaków. U tych drugich dodatkowo można zastosować skalę CRIB.

Skala Apgar – wyniki

Jak już wspomnieliśmy w poprzednim akapicie, maksymalna ilość punktów w skali Apgar, jaką może otrzymać noworodek, to 10. W jaki sposób interpretuje się wynik tego badania? Otóż:

• wynik 7-10 oznacza, że stan noworodka jest dobry i nie wymaga interwencji medycznej. Maluch oddycha samodzielnie, ma prawidłowo napięte mięśnie, reaguje na dotyk, a jego skóra ma zdrowe, różowe zabarwienie. Taki noworodek jest gotowy do samodzielnego życia.
• punktacja 4-6 w skali Apgar oznacza stan średni. Maluch może mieć trudności z oddychaniem, ma słabe napięcie mięśniowe, słabo reaguje na bodźce, a jego skóra jest blada. Taki noworodek może wymagać dodatkowych form wsparcia i wzmożonej opieki neonatologicznej.
• punktacja 0-3 w skali Apgar oznacza, że stan dziecka jest zły. Wymaga ono natychmiastowej interwencji medycznej. Tak niski wynik wskazuje na poważne problemy zdrowotne, które mogą zagrażać życiu dziecka.

Wysoka punktacja sugeruje, że parametry życiowe dziecka nie ulegną zmianie w najbliższym czasie, ale nie jest ona podstawą do rokowania na temat dalszego rozwoju noworodka. Podobnie jak niski wynik, choć oczywiście jest powodem do zmartwień, nie oznacza, że w przyszłości maluch nie będzie rozwijał prawidłowo. Często jest tak, że noworodek otrzymuje mniejszą liczbę punktów w skali Apgar w pierwszej minucie życia, a w kolejnym badaniu wynik jest już wyższy. Po pięciu minutach blisko 85% noworodków uzyskuje wynik na poziomie 9-10 punktów.

Skala Apgar – kontrowersje

Punktacja w skali Apgar dostarcza informacji o ogólnym stanie zdrowia noworodka tuż po urodzeniu. Choć cieszy się ona uznaniem w środowisku medycznym, to nie brakuje też kontrowersji na temat jej użyteczności.

Pierwszym poważnym zarzutem jest subiektywność oceny. Wynik badania może się różnić w zależności od doświadczenia i wiedzy osoby, która dokonuje oceny stanu noworodka. Istnieje więc ryzyko, że dwie różne osoby przybywające na tej samej sali porodowej, mogą dać maluchowi nieco inną punktację.

Kolejnym zarzutem medyków jest to, że skala Apgar ocenia tylko pięć spośród wielu innych czynności życiowych i że nie uwzględnia ona indywidualnych różnic między noworodkami. Dla przykładu, u niektórych dzieci niska aktywność mięśniowa jest zjawiskiem naturalnym, za co w skali Apgar dostają one niższą punktację.

Mimo tych kontrowersji skala Apgar pozostaje przydatnym narzędziem, które pomaga personelowi medycznemu szybko ocenić stan noworodka po porodzie. Należy jednak pamiętać, że powinna być ona traktowana tylko jako jeden z elementów kompleksowej oceny stanu zdrowia dziecka i być podstawą do dalszych działań i monitorowania.